Daniel Fligelman
Daniel Fligelman (ur. 7 listopada 1920 w Aleksandrowie Kujawskim, zm. 1942) – polsko-żydowski archiwista amator związany w trakcie okupacji niemieckiej z grupą Oneg Szabat w getcie warszawskim[1].
| Data i miejsce urodzenia |
7 listopada 1920 |
|---|---|
| Data śmierci |
1942 |
| Zawód, zajęcie |
Życiorys
edytujPochodził z Aleksandrowa Kujawskiego, gdzie przyszedł na świat jako syn Jankiela Icka vel Izydora oraz Azali z domu Strzyg. Jego ojciec był właścicielem sklepu oraz składu i należał do miejscowej elity kupieckiej. Prawdopodobnie już w dzieciństwie młody Fligelman ze względu na dobrą sytuację rodzinną zdołał odebrać staranne wykształcenie. Do wybuchu II wojny światowej Daniel Fligelman posiadał status studenta kierunku humanistycznego[1]. Po wybuchu wojny Fligelman opuścił rodzinne miasto i jako uchodźca znalazł się w getcie warszawskim, gdzie został prawdopodobnie zauważony przez Hersza Wassera i za jego sprawą nawiązał współpracę z grupą Oneg Szabat za którą dostawał skromne honoraria. Zajmował się on spisywaniem, kopiowaniem i redagowaniem relacji przy czym posługiwał się pseudonimami „Fligar” i „Fligel”. Teksty spisywał głównie w języku polskim. Wśród zebranych i zredagowanych przez niego relacji znalazły się te dotyczące prześladowań Żydów w miasteczkach na północnym Mazowszu, świadectwa z obozów pracy przymusowej, pierwsze opisy masowych mordów popełnionych przez Niemców i ich współpracowników (głównie Litwinów) w Wilnie i Słonimiu latem 1941 roku, a także relacja Arie Wilnera[2].
Daniel Fligelman zginął prawdopodobnie w trakcie wielkiej akcji deportacyjnej w getcie latem 1942 roku. Jego teksty i opracowane przez niego relacje zachowały się w odnalezionej we wrześniu 1946 roku pierwszej części archiwum Oneg Szabat. Amerykański historyk Samuel Kassow, uznał Fligelmana na podstawie zachowanych tekstów za „jednego z najważniejszych pracowników Archiwum”[2].
Wiele szczegółów z krótkiego życia Daniela Fligelmana pozostaje nieznanych, doczekał się on jednak w 2020 roku biogram w publikacji Oni tworzyli historię. Aleksandrowski słownik biograficzny. Tom II[1] powstałej we współpracy Urzędu Miejskiego w Aleksandrowie Kujawskim z Miejską Biblioteką Publiczną im. Marii Danilewicz-Zielińskiej. Autorem biogramu był Przemysław Nowicki[1].