Czyreń wąskoszczecinkowy

Czyreń wąskoszczecinkowy (Phellinus lundellii Niemelä) – gatunek grzybów z rzędu szczeciniakowców (Hymenochaetaceae).

Czyreń wąskoszczecinowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	szczeciniakowce
Rodzina	szczeciniakowate
Rodzaj	czyreń
Gatunek	czyreń wąskoszczecinkowy
Nazwa systematyczna
Phellinus lundellii Niemelä Ann. bot. fenn. 9: 51 (1972)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phellinus, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Takson ten w 1972 r. opisał Tuomo Niemelä na zbutwiałej brzozie w Finlandii. Synonim: Ochroporus lundellii (Niemelä) Niemelä 1984.

Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.

Morfologia

Owocnik

Wieloletni, rozpostarty, rozpostarto-odgięty, lub bokiem przyrośnięty, twardy, w stanie dojrzałym zdrewniały, po wysuszeniu lekki. Do podłoża jest silnie przyrośnięty i trudny do oderwania. Osiąga wysokość do 2,5 cm, szerokość 2–4 cm i grubość do 2 cm u podstawy. Krusta o grubości do 1 mm. Powierzchnia naga, gładka, w starszych okazach często porośnięta mchem, czasem strefowana lub z 2–4 koncentrycznymi prążkami, satynowa, ciemnobrązowa, lub o barwie od szarobrązowej do niemal czarnej. Brzeg początkowo tępy, często falisty, filcowaty, nagi, sterylny, bledszy, żółtawobrązowy, u dojrzałych okazów wyraźnie kontrastujący z górną powierzchnią. Ma szerokość do 2 mm. Hymenofor najpierw lekko błyszczący, blado żółtobrązowy do złocistobrązowego, potem czerwonawo brązowy i pomarszczony.

Hymenofor

Rurkowaty. Rurki twarde, zdrewniałe, tworzące niewyraźne warstwy o długości do 2,5 mm każda. Mają barwę żółtawobrązową lub rdzawobrązową do szarobrązowej. Starsze ich warstwy są często wypełnione białą grzybnią. Pory okrągłe, faliste na, w liczbie 5–6 na mm. Kontekst o grubości do 1 mm i konsystencji od włóknistej do zdrewniałej i barwie od ciemno czerwonawobrązowej do rdzawobrązowej.

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy dimityczny. Strzępki generatywne w kontekście proste, cienkościenne, czasem rozgałęzione, od szklistych do brązowych, o średnicy 2–3 µm. Strzępki szkieletowe w kontekście grubościenne, rzadko rozgałęzione, żółtawobrązowe, o średnicy 2,5–4 µm. Strzępki tramy podobne. Podstawki szeroko maczugowate do elipsoidalnych, z 4 sterygmami, bez sprzążek u podstawy, 10–13 × 5–7 µm. Szczecinki w hymenium obfite, wąsko szydłowate do brzuchatych, często wygięte, czasem łukowate, o ostrym wierzchołku, grubościenne, żółtawobrązowe, 8–20 × 4–7 µm. Zarodniki jajowate do szeroko elipsoidalnych, gładkie, cienkościenne lub o lekko pogrubionych ścianach, szkliste, nieamyloidalne, umiarkowanie cyjanofilne, 4,5–6 × 4–5 µm.

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej (USA i Kanada), Europie i Azji. W Europie najliczniej notowany na Półwyspie Skandynawskim, występuje także na Grenlandii. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. jedyne stanowisko podał Stanisław Domański w Puszczy Białowieskiej w 1973 r. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech. Jego rzadkie występowanie może wynikać z faktu, że często jest brany za bardzo podobnego i pospolitego czyrenia ogniowego Phellinus igniarius.

Grzyb nadrzewny, saprotrof. Występuje w lasach na martwym drewnie drzew liściastych, głównie brzóz, rzadziej na olszach, topoli osice, śliwie, czeremsze pospolitej.