Czubajeczka kasztanowata
Czubajeczka kasztanowata (Lepiota castanea Quél.) – gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czubajeczka kasztanowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Lepiota castanea Quél. Compt. Rend. Assoc. Franç. Avancem. Sci. 9: 661 (1881) | |
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lepiota, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
- Lepiota ignicolor Bres. 1892
- Lepiota ignicolor f. gracilis Locq. 1945
- Lepiota ignicolor Bres. 1892 f. ignicolor
- Lepiota ignipes Locq. ex Bon 1978
- Lepiota ignipes Locq. 1952
- Lepiota rufidula Bres. 1902
- Mastocephalus castaneus (Quél.) Kuntze 1891
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r[3].
Morfologia
edytujŚrednica 1–4,5 cm, początkowo wypukły, potem płaski z tępym garbkiem. Powierzchnia o barwie pomarańczowobrązowej do czerwonobrązowej, popękana koncentrycznie na ziarniste łuseczki[4] na białym lub kremowym tle. Łuseczki włókniste z odgiętymi końcami. Brzeg jaśniejszy i mniej łuseczkowaty[5].
Wysokość od 4 do 6 cm, średnica od 0,18 do 0,3 cm, cylindryczny, nieco tylko rozszerzający się w kierunku podstawy, początkowo pełny, potem pusty. Pierścienia zwykle brak, występuje tylko na 2/3 wysokości strefa pierścieniowa. Powierzchnia powyżej tej strefy jest gładka, biała, poniżej tej strefy łuseczkowata, jasnobrązowa do brązowej[5]. Łuseczki ułożone wieńcowato, tej samej barwy co na kapeluszu[4]. Z podstawy wyrastają białe sznury grzybniowe[5].
Wolne, brzuchate, stłoczone, o szerokości 3 mm i gładkich ostrzach[5]. Barwa od białej do kremowej[4].
Biały, o podobnym zapachu jak u czubajeczki cuchnącej[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników biały. Podstawki maczugowate, 4-sterygmowe, o rozmiarach 18–23 × 9–10 μm. Zarodniki cienkościenne, o rozmiarach 9,5–13 × 3,8–5,2 μm, dość nieregularnym kształcie, z dużą boczną ostrogą. amyloidalne. Cheilocystydy zwykle liczne, o rozmiarach 18–36 × 5,5–12,5 μm, ostrym lub zaokrąglonym wierzchołku i cienkościenne. Pleurocystyd brak. Komórki skórki wąskie, cylindryczne, rozszerzone w środku, o długości 40–36 μm i średnicy 6,5–35 μm, o lekko pogrubionych ścianach, jasnobrązowe do brązowych z ciemnobrązowym pigmentem. Pod skórką strzępki o średnicy 2,5–5 μm, wszystkie ze sprzążkami na septach[5].
Występowanie i siedlisko
edytujJest szeroko rozprzestrzeniona w Europie i Ameryce Północnej oraz na obszarach Azji o umiarkowanym klimacie. Występuje także w Indiach, Nepalu, Tajlandii oraz Papui-Nowej Gwinei[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 7 stanowisk[3]. Więcej i aktualnych stanowisk podaje internetowy atlas grzybów[6]. Nie znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski z 2006 r.[7], W. Wojewoda podaje, że jej rozprzestrzenienie w Polsce nie jest znane[3].
Saprotrof występujący zarówno w lasach liściastych, jak iglastych, na glebach gliniastych i zasadowych, ale także kwaśnych, na igliwiu[4]. Owocniki pojawiają się od września do listopada[3].
Gatunki podobne
edytuj- czubajeczka brązowoczerwonawa (Lepiota brunneoincarnata), która ma kapelusz z fioletowym odcieniem, a trzon pod pierścieniem strefowo łuskowaty,
- czubajeczka różowobrązowa (Lepiota pseudohelveola) posiada błoniasty pierścień, a na kapeluszu brak czerwonawych odcieni,
- czubajeczka brązowożółta (Lepiota boudieri) ma mniej łuskowaty kapelusz i nieprzyjemny zapach[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2017-11-09]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2017-11-09]. (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. Warszawa: Weltbild, 2011. ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ a b c d e f Mycobank. Lepiota castanea. [dostęp 2017-11-09].
- ↑ Aktualne stanowiska czubajeczki kasztanowatej w Polsce. [dostęp 2017-11-09].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.