Czeremcha (województwo podkarpackie)
Czeremcha – opuszczona osada w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Jaśliska. W oficjalnym rejestrze podziału administracyjnego TERYT figuruje jako osada[4][5].
| osada | |
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2018) |
1[2] |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-485[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RKR |
| SIMC |
0991338[4] |
Położenie na mapie gminy Jaśliska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego  | |
 49°23′08″N 21°46′51″E/49,385556 21,780833[1]
| |
W miejscowości od 1 lipca 1997 r. do 21 grudnia 2007 r. funkcjonowało ze Słowacją na szlaku turystycznym przejście graniczne Czeremcha-Čertižné i w tym samym miejscu od 1 kwietnia 1999 r. małego ruchu granicznego Jaśliska-Čertižné.
Wieś prawa wołoskiego w latach 1501–1550[6]. Na przełomie XVI i XVII wieku wieś Czeremka położona była w ziemi sanockiej województwa ruskiego[7]. Wieś klucza jaśliskiego biskupów przemyskich[8].
Historia
edytuj
W 1527 roku lokacja wsi Lipowiec-Czeremcha na prawie wołoskim przez biskupa przemyskiego Andrzeja Krzyckiego. Zasadźcami byli: Ihnat Chłapiec i Michał Zubrzyn z Daliowej[9]. W latach 1769–1772 stacjonowały we wsi oddziały konfederacji barskiej dowodzone przez Feliksa Łubieńskiego (wybudowano warowne szańce). W 1880 roku mieszkało tu 413 osób (68 domostw), z czego znaczną większość (380) stanowili Łemkowie. Głównym zajęciem ludności był wypas bydła. Wieś należała do uposażenia biskupstwa rzymskokatolickiego w Przemyślu[10]. W 1883 r. wybudowano cerkiew greckokatolicką pw. Opieki Bogurodzicy[11].
W czasie I wojny światowej w 1914 r. cofające się oddziały austriackie spaliły znaczną część wsi. W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Czeremcha”[12]. W 1938 roku we wsi znajdowały się 71 domy, cerkiew oraz posterunek Straży Granicznej[13] wykorzystywany przez Niemców w czasie okupacji.
2 września 1939 – natarcie Niemców powstrzymywały potyczki w Czeremsze. Niemcy wkroczyli tu 10 września 1939 r.
20 grudnia 1943 r. strażnicę zaatakował oddział AK OP-15 ppor. Józefa Czuchry Orskiego w ramach akcji Taśma z przewodnikiem Janem Kopystyńskim Jarząbkiem.
6 października 1944 r. przez Czeremchę na Słowację weszły oddziały AR i Czechosłowackie.
Po wojnie ludność wsi wysiedlono do ZSRR. Budynek cerkwi rozebrano w latach 50[11].
Dziś
edytujW dolinie zachowały się nieliczne ślady po dawnych mieszkańcach: cerkwisko, kilka nagrobków na dawnym cmentarzu, ruiny strażnicy.
Szlaki piesze
edytuj
Barwinek – Przełęcz Dukielska (500 m n.p.m.) – Czeremcha – Jasiel – Kanasiówka (823 m n.p.m.)
Przełęcz Beskid nad Czeremchą (581 m n.p.m.) – Czeremcha – Lipowiec – Jaśliska
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 19993
- ↑ Strona gminy. Stan ludności w dn. 05.02.2018
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 177 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej tom 5 (2016), s. 31.
- ↑ Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, [T. 1] , Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. "Ziemie Ruskie" Rzeczypospolitej , Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 4.
- ↑ Maciej Dalecki: Akta dóbr biskupów przemyskich obrządku łacińskiego 1652–1883. Inwentarz archiwalny zespołu, w: Rocznik Historyczno-Archiwalny. T. XI, Przemyśl 1996, s. 102.
- ↑ Beskid Niski. Przewodnik. Wyd. III. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2007, s. 278.
- ↑ Czeremcha, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 798.
- ↑ a b Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Wyd. II. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2011.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 28. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Mapa "Jaśliska" 1:100 000, Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1938
Bibliografia
edytuj- Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Wyd. II. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2011.
- Beskid Niski. Przewodnik. Wyd. III. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2007.
- Czeremcha, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 798.