Czeremcha (roślina)
Czeremcha (Padus Mill.) – rodzaj roślin z rodziny różowatych wyróżniany w niektórych, zwłaszcza dawniejszych systemach klasyfikacyjnych. W nowszych ujęciach gatunki tu zaliczane włączane są do sekcji Laurocerasus w obrębie rodzaju śliwa (Prunus). Zaliczano tu około 20 gatunków. Większość z nich (16 gatunków) występuje we wschodniej Azji, w Ameryce Północnej rosną dwa lub trzy gatunki w zależności od ujęcia, jeden gatunek (czeremcha zwyczajna) pochodzi z Europy[5].
 Kwitnąca czeremcha zwyczajna | |
| Systematyka[1][2][3] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
śliwa (Prunus) |
| Podrodzaj |
czeremcha |
| Nazwa systematyczna | |
| Padus Mill. Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754 | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Padus avium Mill.[4] | |
Systematyka
edytujRodzaj Padus wyróżniony został w 1754 przez Philipa Millera i przyjęty został w wielu systemach klasyfikacyjnych[5]. Karol Linneusz włączył zaliczane tu gatunki do rodzaju Prunus, w ramach którego wyodrębniane były jako podrodzaj Padus[5]. Po raz pierwszy pomysł scalenia wszystkich gatunków śliw w szeroko ujmowany rodzaj Prunus opublikowany został przez Benthama i Hookera w 1865[6][7]. Podrodzaj Padus był wyróżniany jako jeden z kilku w jego obrębie. Koehne w 1893 podzielił ten podrodzaj na dwie sekcje Laurocerasus Benth. & Hook. i Eupadus[8][5]. W szeroko zaakceptowanej klasyfikacji Rehdera z 1940 podrodzaj Padus był jednym z pięciu taksonów tej rangi w obrębie rodzaju Prunus, w tym obok m.in. podrodzaju Laurocerasus[9][5].
Podziały dokonywane na podstawie różnic morfologicznych wskazywały na bliskie relacje Padus i Laurocerasus – w obu tych rodzajach, podrodzajach lub sekcjach (w zależności od ujęcia) kwiaty skupione są w szczytowych gronach. Różnicą między nimi jest dominacja roślin zrzucających liście w pierwszym przypadku i zimozielonych w drugim. Badania molekularne z początków XXI wieku podważyły tradycyjne klasyfikacje śliw. Okazało się z nich, że Padus jest grupą polifiletyczną w obrębie rodzaju Prunus s.l., w szczególności wymieszane są na drzewie filogenetycznym przedstawiciele podrodzajów Padus i Laurocerasus[5]. Brak potwierdzenia monofiletyczności także dla innych taksonów w obrębie szeroko ujmowanych śliw, tj. podważenie trafności dotychczasowych klasyfikacji rodzajów (podrodzajów) w obrębie grupy Prunus s.l., stało się powodem preferowania łączenia wszystkich taksonów z tej grupy do jednego zbiorowego rodzaju Prunus[10]. W jego obrębie podrodzaj Padus (określany też mianem grupy lub kompleksu Padus-Laurocerasus dla uniknięcia ścisłych rozstrzygnięć taksonomicznych) obejmuje gatunki zarówno tradycyjnie zaliczane do Padus, jak i Laurocerasus, w niektórych analizach także Pygeum i Maddenia[5].
- Gatunki czeremch zaliczane do flory Polski[11]
- czeremcha amerykańska (Padus serotina (Ehrh.) Borkh. ≡ Prunus serotina Ehrh.) – antropofit zadomowiony
- czeremcha skalna (Padus petraea Tausch ≡ Prunus avium (L.) L.)
- czeremcha wirginijska (Padus virginiana Mill. ≡ Prunus virginiana L.) – gatunek uprawiany
- czeremcha zwyczajna (Padus avium Mill. ≡ Prunus avium (L.) L.)
- Pozostałe gatunki według The Plant List[12]
- Padus australis (Beadle) Beadle
- Padus brachypoda (Batalin) C.K. Schneid.
- Padus brunnescens T.T. Yu & T.C. Ku
- Padus buergeriana (Miq.) T.T. Yu & T.C. Ku
- Padus capollin (Ser. ex DC.) C.K. Schneid.
- Padus cornuta (Wall. ex Royle) Carrière
- Padus cuthbertii (Small) Small
- Padus grayana (Maxim.) C.K. Schneid.
- Padus integrifolia T.T. Yu & T.C. Ku
- Padus laxiflora (Koehne) T.C. Ku
- Padus maackii (Rupr.) Kom.
- Padus nana (Du Roi) Borkh.
- Padus napaulensis (Ser.) C.K. Schneid.
- Padus obtusata (Koehne) T.T. Yu & T.C. Ku
- Padus perulata (Koehne) T.T. Yu & T.C. Ku
- Padus schuebeleri (Orlova) Czerep.
- Padus ssiori (F. Schmidt) C.K. Schneid.
- Padus stellipila (Koehne) T.T. Yu & T.C. Ku
- Padus velutina (Batalin) C.K. Schneid.
- Padus wilsonii C.K. Schneid.
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-03] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-03] (ang.).
- ↑ National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland: USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network – (GRIN). 2011. [dostęp 2013-08-23]. (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-20].
- ↑ a b c d e f g Xiao-Lin Liu, Jun We, Ze-Long Nie, Gabriel Johnson, Zong-Suo Liang, Zhao-Yang Chang. Polyphyly of the Padus group of Prunus (Rosaceae) and the evolution of biogeographic disjunctions between eastern Asia and eastern North America. „Journal of Plant Research”. 126, s. 351–361, 2013. DOI: 10.1007/s10265-012-0535-1.
- ↑ Bentham, G., J. D. Hooker. 1865. Genera plantarum, vol. 1. Reeve & Co., London.
- ↑ Sangtae Lee, Jun Wen. A phylogenetic analysis of Prunus and the Amygdaloideae (Rosaceae) using ITS sequences of nuclear ribosomal DNA. „Am. J. Bot. January”. 88, 1, s. 150-160, 2001.
- ↑ Koehne E. (1893) Deutsche Dendrologie. Verlag von Ferdinand Enke, Stuttgart
- ↑ Rehder A. 1940. A manual of cultivated trees and shrubs hardy in North America exclusive of the subtropical and warmer temperate regions, 2nd ed. Macmillan, New York, New York, USA.
- ↑ Jun Wen, Scott T. Berggren, Chung-Hee Lee, Stefanie Ickert-Bond, Ting-Shuang Yi, Ki-Oug Yoo, Lei Xie, Joey Shaw, Dan Potter. Phylogenetic inferences in Prunus (Rosaceae) using chloroplast ndhF and nuclear ribosomal ITS sequences. „Journal of Systematics and Evolution”. 46 (3), s. 322–332, 2008. DOI: 10.3724/SP.J.1002.2008.08050. (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 126, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Padus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-09-28]. (ang.).