Wikipedia

Czajków Północny

wieś w województwie świętokrzyskim

Czajków Północny – wieś sołecka[5] w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Staszów[4][6]. Czajków Północny leży ok. 15 km na wschód od Staszowa.

Czajków Północny
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

staszowski

Gmina

Staszów

Liczba ludności (2021)

561[2]

Strefa numeracyjna

15

Kod pocztowy

28-200[3]

Tablice rejestracyjne

TSZ

SIMC

0807317[4]

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Czajków Północny”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Czajków Północny”
Położenie na mapie powiatu staszowskiego
Mapa konturowa powiatu staszowskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Czajków Północny”
Położenie na mapie gminy Staszów
Mapa konturowa gminy Staszów, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Czajków Północny”
Ziemia50°34′41″N 21°17′28″E/50,578056 21,291111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Dawne części wsi – obiekty fizjograficzne

edytuj

W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Czajkowa Północnego zawarty w tabeli 1.

Tabela 1. Wykaz urzędowych nazw miejscowych i obiektów fizjograficznych[7]
Nazwa wsi — miasta Nazwy części wsi
— miasta 		Nazwy obiektów fizjograficznych
— charakter obiektu
I. Gromada WIŚNIOWA
  1. Czajków Północny
  1. Dół
  2. Góra
  3. Kały
  4. Mała Polska
  5. Podedwór
  6. Za Górą
  1. Baksonki — pole
  2. Góra — pole
  3. Kały — pole
  4. Końce — pole
  5. Mała Polska — pole
  6. Pastwiska — pole
  7. Pastwisko — pole
  8. Podedwór — pole
  9. Rowy — pole
  10. Sadzawki — pole, łąki
  11. Strugi — łąka, pole
  12. Tarniak — pole
  13. Za Górą — pole
  14. Zawadówka — pole

Geografia

edytuj

Czajków leży w pradolinie niewielkiej rzeki Kacanki, miejscami obrośniętej olchami i przepływającej przez rozległe łąki. Na wzniesieniach po obu stronach rzeki usytuowane są wsie: Czajków Północny i Czajków Południowy, niegdyś stanowiące jedną miejscowość. Cały obszar wsi, pól i łąk otoczony jest lasami. Dominują gleby piaszczysto-gliniaste. Region leży na pograniczu dwóch mikroregionów: Niecki Nidziańskiej i Wyżyny Sandomierskiej.

Religia

edytuj

Wieś należy do parafii św. Michała Archanioła w Wiązownicy-Kolonii. We wsi znajduje się kościół filialny pw. Bł. ks. prałata Antoniego Rewery.

Miejscowość znajduje się na odnowionej trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Sandomierza do Tyńca, która to jest odzwierciedleniem dawnej średniowiecznej drogi do Santiago de Compostela.

Historia

edytuj

Nazwa wsi wywodzi się od nazwy osobowej „Czajka” z sufiksem -ów -owo tworzy ona nazwę miejscowości[8] (być może takie nazwisko nosił naczelnik plemienia, które osiedliło się na zboczach rzeki Kacanki). W XV wieku Czajków wraz ze Smerdyną i Wiązownicą były wsiami królewskimi wchodzącymi w skład Starostwa Sandomierskiego. Dwór w Czajkowie został zniszczony przez Kozaków.

Po raz pierwszy Czajków wymieniony został w dokumencie z roku 1392 jako „Czaycow”, u Długosza w L.B. t. s.325 – „Czaykow”. Tak też w Liber retaxationum z roku 1529[8]. Nazwa Czajków występuje już w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego[9].

Po III rozbiorze Polski w 1795 wieś i folwark Czajków weszły w skład dóbr rządowych, najpierw austriackich, potem Księstwa Warszawskiego, a po kongresie wiedeńskim w 1815 należały do dóbr rządowych Królestwa Kongresowego.

W Słowniku geograficznym z XIX wieku opisano Czajków jako wieś rządową, położoną w powiecie sandomierskim, w gminie Wiśniowa i parafii Wiązownica. W 1827 wieś (Czajków Północny wraz z Południowym) liczyła 90 domów i 491 mieszkańców, zaś w 1880 roku 638 mieszkańców i 1663 mórg ziemi włościańskiej[9].

W czasie okupacji niemieckiej w latach 1939–1945 Czajków należał do dystryktu radomskiego Generalnego Gubernatorstwa.

Po wyzwoleniu w 1945 władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przywróciły przedwojenny podział administracyjny i wówczas Czajków znalazł się ponownie w obrębie powiatu sandomierskiego. W reformie administracyjnej z 1954 r. utworzona została gromada Czajków, w powiecie sandomierskim, w województwie kieleckim[10], która w tym samym roku weszła w skład nowo utworzonego powiatu staszowskiego[11]. W 1961 roku gromadę Czajków zniesiono, a wieś włączono do gromady Wiśniowa[12]. Od 1973 r. wieś należy do reaktywowanej gminy Wiśniowa. W latach 1975–1998, po zniesieniu powiatów, miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego, przy czym od 1977 r. wchodzi w skład gminy Staszów, po włączeniu do niej gminy Wiśniowa. Po reformie administracyjnej z 1999 r. ponownie należy do powiatu staszowskiego, reaktywowanego w ramach województwa świętokrzyskiego.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 18564
  2. ↑ Wieś Czajków Północny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-10-29], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 168 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-20].
  5. ↑ Jednostki pomocnicze gminy Staszów. Urząd Gminy Staszów. [dostęp 2015-04-20].
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-20]. 
  7. ↑ Por. Leon Kaczmarek (red. nauk. zeszytu), Witold Taszycki (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970, s. 71-72, 77-96.
  8. ↑ a b Rymut 2005 ↓, s. 170.
  9. ↑ a b Czajków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 730.
  10. ↑ Uchwała Nr 13j/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 29 września 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu sandomierskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 20 grudnia 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 29 września 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 31 grudnia 1954 r., Nr. 15, Poz. 104)
  11. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 235
  12. ↑ Uchwała Nr 23/61 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 15 września 1961 r. o zniesieniu, połączeniu i utworzeniu niektórych gromad w województwie kieleckim (w brzmieniu uchwały Nr 30/61 z dnia 22 listopada 1961 r.) (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 30 listopada 1961 r., Nr. 14, Poz. 129)

Bibliografia

edytuj
  • Kaczmarek Leon (red. nauk. zeszytu), Taszycki Witold (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970.
  • Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski : historia, pochodzenie, zmiany. [T. 2, C-D]. Wyd. PAN. Kraków: 2005. ISBN 83-85579-29-X.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Czajków_Północny&oldid=75111777”