Wikipedia

Smerdyna

wieś w województwie świętokrzyskim

Smerdyna – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Staszów[5][4].

Smerdyna
wieś
Ilustracja
Kamieniołom w Smerdynie
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

staszowski

Gmina

Staszów

Liczba ludności (2021)

694[2]

Strefa numeracyjna

15

Kod pocztowy

28-200[3]

Tablice rejestracyjne

TSZ

SIMC

0807582[4]

Położenie na mapie gminy Staszów
Mapa konturowa gminy Staszów, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Smerdyna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Smerdyna”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Smerdyna”
Położenie na mapie powiatu staszowskiego
Mapa konturowa powiatu staszowskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Smerdyna”
Ziemia50°35′33″N 21°19′36″E/50,592500 21,326667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.

Przez wieś przebiega szlak Małopolska Droga św. Jakuba.

Charakterystyka wsi

edytuj

Smerdyna słynie przede wszystkim z kamieniołomów i wydobywanego w nich piaskowca i wapnia. Ludność w większości trudniła się wydobyciem tych surowców. Ponadto utrzymywała się z zalesień, handlu i ze względu na słabe gleby, tylko w niewielkim zakresie z uprawy roli.

W Smerdynie znajduje się szkoła podstawowa i przedszkole. Do szkoły uczęszcza około 90 dzieci, nie tylko ze Smerdyny, ale także z innych, okolicznych wsi. W trakcie wojny szkoła pełniła funkcję szpitala, po wojnie odbywały się w niej zebrania, organizowane były dziecińce wiejskie (w okresie żniw, w czasie gdy część rodziców pracowała w polu Towarzystwo Przyjaciół Dzieci organizowało dzieciom zajęcia).

Działa OSP mająca tu swoją remizę i dwa wozy bojowe.

Położenie

edytuj

Miejscowość położona jest około 13 km od Staszowa.

Smerdyna dzieli się na Górną i Dolną. Przylegające do wsi przysiółki mają swoje własne nazwy, są to m.in.: Przyłoski, Opalina i mniejsze Paśtwiska, Kaczkówka, Dworskie, Gęsia Ulica i Gojsce. Wieś liczy ok. 350 domów.

Smerdynę otaczają wsie: Czajków Pn., Czajków Pd., Łukawica, Budy, Wiązownica-Kolonia, Wiązownica Mała oraz Wiązownica Duża.

Współczesne części wsi

edytuj
Tabela1. Integralne części wsi Smerdyna[5][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
1019409 Kaczkówka kolonia
1019415 Kamionka osada leśna
1019421 Karolinów kolonia
1019450 Opalina osada
1019473 Smerdyna Dolna część wsi
1019480 Smerdyna Górna część wsi
1019527 Zawadówka kolonia

Dawne części wsi – obiekty fizjograficzne

edytuj

W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Smerdyny zawarty w tabeli 2.

Tabela 2. Wykaz urzędowych nazw miejscowych i obiektów fizjograficznych[6]
Nazwa wsi – miasta Nazwy części wsi
– miasta 		Nazwy obiektów fizjograficznych
– charakter obiektu
I. Gromada WIĄZOWNICA
  1. Smerdyna
  1. Dwór
  2. Gojsce
  3. Kaczkówka
  4. Kamionka
  5. Kamionki
  6. Karolinów
  7. Opalina
  8. Pod Lasem
  9. Podkarczmie
  10. Przyłazki
  11. Smerdyna Dolna
  12. Smerdyna Górna
  13. Zawadówka
  1. Chłopski Las – las
  2. Dobra – las
  3. Dworskie – pole
  4. Gojsce – pole, las
  5. Górecki Las – las
  6. Jasklówka – las
  7. Kamionki – kamieniołom, pole
  8. Karolinów – pole
  9. Opalina – pole, łąki
  10. Pasternik – łąka
  11. Pastwiska na Przyłazkach – pole
  12. Pastwiska pod Wiązownicą – pole
  13. Piachy – pole, nieużytki
  14. Pod Lasem – pole
  15. Podkarczmie – pole
  16. Przyłazki – pole
  17. Smerdyna Dolna – pole
  18. Smerdyna Górna – pole
  19. Smerdynianka – rzeczka
  20. Zawadówka – pole

Historia

edytuj

Wieś powstała w XII wieku, jako osada smerdów. To od nich pochodzi prawdopodobnie nazwa miejscowości. Legenda głosi, że nazwa pochodzi z okresu, kiedy miejscowy możnowładca wybudował dzwonnicę, aby zwoływać ludzi do pracy, a ponieważ słychać było szmer rzeki i odgłos dzwonów, który brzmiał jak dyna, dyna, stąd nazwa Smerdyna[7].

W wieku XIX Smerdynia, w XV w. Smerdyna, 1508 r. Smerdzyna, 1578 r. Smirdzyna, wieś i folwark, powiecie sandomierskim, gminie Górki, parafii Wiązownica, odległa od Sandomierza 31 w. W 1882 miała 91 domów, 654 mieszkańców, 457 mórg ziemi dworeskiej, 820 włościańskiej. W 1827 r. było 58 domów i 401 mieszkańców folwark Smerdyna wchodzi w skład dóbr Klimontowice[7].

Smerdyna w wieku XV, wieś królewska, w parafii Wiązownica, miała 50 łanów kmiecych, 3 karczmy z rolą, 2 młyny z rolą, z których płacono dziesięcinę snopową i konopną wartości 20 grzywien (Długosz L.B. t.II s.326)[7]. Według registru poborowego z powiatu sandomierskiego z r. 1508 część wsi Smerdzyna, własność Gniewosza, płaciła poboru 9 denarów i 9 groszy.

W r. 1578 wieś królewska Smirdzyna miała 34 osad na 17¼ łanach kmiecych, 2 zagrodników z rolą, 1 zagrodnika bez roli, 3 komorników, 5 biednych, 5 rzemieślników (Pawiński, Małop. s.170,461,463)[7].

Wieś ta zostaje w 1620 r. w dzierżawie Ossolińskich. Jerzy Ossoliński nabywszy połowę Okrzei (druga połowa królewska), w powiecie stężyckim, zamienił ją na Smerdynię, która stała się prywatną własnością.

Zabytki

edytuj

We wsi znajduje się zabytkowy dworek i pozostałości innych zabudowań dworskich, w tym dzwonnicy.

Parafia

edytuj

Smerdyna należy do parafii Wiązownica Kolonia. W Wiązownicy Kolonii znajduje się także główny Kościół parafii. W Smerdynie w 2006 roku wzniesiona została kaplica pod wezwaniem bł. Urszuli Ledóchowskiej

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 125113
  2. ↑ Wieś Smerdyna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-10-29], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1163 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  5. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Por. Leon Kaczmarek (red. nauk. zeszytu), Witold Taszycki (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970, s. 68–69, 77–96.
  7. ↑ a b c d Smerdynia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 869.

Bibliografia

edytuj
  1. Kaczmarek Leon (red. nauk. zeszytu), Witold Taszycki (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Smerdyna&oldid=72530705”