Cyjanamid wapnia

Cyjanamidek wapnia (lub cyjanamid wapnia), CaCN₂ – organiczny związek chemiczny, sól wapniowa cyjanamidu. Dianion [N=C=N]²⁻ ma budowę liniową i jest izoelektronowy z O=C=O.

Cyjanamidek wapnia

Nazewnictwo Inne nazwy i oznaczenia cyjanamid wapnia
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	CaCN2
Masa molowa	80,10 g/mol
Wygląd	bezbarwny lub szary proszek
Identyfikacja
Numer CAS	156-62-7
PubChem	45051688
DrugBank	DB09116
SMILES C(#N)N=[Ca]
Właściwości Gęstość 2,3 g/cm³; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie nierozpuszczalny (rozkład) Temperatura topnienia 1340 °C Temperatura wrzenia sublimacja przy 1150-1200 °C
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI Niebezpieczeństwo Zwroty H H302, H335, H318 Zwroty P P261, P280, P305+P351+P338 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI Szkodliwy (Xn) Zwroty R R22, R37, R41 Zwroty S S2, S22, S26, S36/37/39 Numer RTECS GS6000000 Dawka śmiertelna LD50 100 mg/kg (mysz, dootrzewnowo)
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Cyjanamid wapnia jest bezbarwnym proszkiem (produkt techniczny ma zabarwienie szare lub czarne), rozkładającym się powoli pod wpływem wody. Powoduje opadanie liści, kwiatów i owoców drzew oraz innej roślinności.

Cyjanamid wapniowy otrzymywany poprzez prażenie w temperaturze około 1100 °C karbidu (węgliku wapnia) z azotem cząsteczkowym:

CaC₂ + N₂ $\to$ CaCN₂ + C

Przed opracowaniem wydajnych metod produkcji saletry amonowej na skalę przemysłową był stosowany jako nawóz sztuczny o nazwie azotniak. Od lat 60. XX w. nie jest stosowany w Polsce. Zawiera około 20% azotu. Jako nawóz był koloru czarnego, zabarwiony pozostałościami węgla z procesów produkcyjnych. Ze względu na toksyczne działanie na rośliny i kiełkujące nasiona stosowany był tylko przedsiewnie. Azotniak jest nawozem fizjologicznie zasadowym.

Stosuje się go także do utwardzania stali w procesie obróbki cieplno-chemicznej zwanym cyjanowaniem, które jest jednocześnie azotowaniem i nawęglaniem stali.

Jest toksyczny dla ludzi i zwierząt. Objawy zatrucia: silne zabarwienie skóry twarzy na kolor sinoczerwony, bóle i zawroty głowy, uczucie zimna i gorąca oraz ogólne osłabienie. Objawy ustępują po 1–2 dniach. Zatrucia nie są zazwyczaj śmiertelne. Cyjanamid wapnia działa również drażniąco na skórę.

Był stosowany przez lotnictwo amerykańskie podczas wojny wietnamskiej.