Czernidłak wielkopierścieniowy
Czernidłak wielkopierścieniowy (Coprinus sterquilinus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1].
_Fries_186995.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czernidłak wielkopierścieniowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Coprinus sterquilinus (Fr.) Fr. Epicr. syst. Mycol. (Upsaliae): 242 (1838) | |
_Fries_187446.jpg)
_Fries_187120.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinus, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1821 Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus sterquilinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1838 ten sam autor, przenosząc go do rodzaju Coprinus[1].
- Agaricus oblectus Bolton 1792
- Agaricus sterquilinus Fr. 1821
- Coprinus oblectus (Bolton) Gray 1821
- Coprinus sterquilinus (Fr.) Fr. 1838 var. sterquilinus
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., wcześniej (w 1830 r.) Józef Jundziłł opisywał ten gatunek jako bedłka gnojowa[3].
Morfologia
edytujMłody ma kształt cylindryczno-eliptyczny, wysokość 3–6 cm i średnicę 2–2,5 cm. Z wiekiem staje się stożkowaty, osiągając średnicę 7 cm. Brzeg początkowo jest przywarty do trzonu, potem gdy kapelusz rozchyla się, często ulega rozdarciu, skrzywieniu lub zapadnięciu. Powierzchnia prążkowana, włókienkowata i pokryta kłaczkowatymi resztkami osłony. Początkowo kapelusz jest biały, potem w miarę dojrzewania coraz ciemniejszy, w końcu czarny i rozpływający się[4].
Wolne, o szerokości do 7 mm, początkowo stłoczone, potem luźne. Początkowo białe, potem różowawe. Czasami rozwidlone[4].
Wysokość 4–9 cm, grubość 0,6–1 cm. Jest zwężający się w kierunku wierzchołka, nabrzmiały lub bulwiasty u podstawy. Powierzchnia przylegająco włóknista, początkowo biaława, potem szara. Podstawa trzonu osłonięta resztkami białej osłony, czasami po osłonie tej pozostają tylko pierścienie na podstawie trzonu[4].
Biały, w kapeluszu o grubości do 3 mm na środku i 1 mm przy brzegu, bez wyraźnego smaku i zapachu[4].
Czarny. Zarodniki o średnicy 17,5–22,5 (25 × 11,0–13,5 × 9,5–11 µm, eliptyczne lub migdałowate, gładkie, ciemnobrązowe, pora rostkowa nieco ekscentryczna[4].
Występowanie i siedlisko
edytujNajwięcej stanowisk tego gatunku podano w Ameryce Północnej i Europie, poza tym znany jest jeszcze w Maroku, Chinach i Japonii[5]. W Polsce do 2003 r. podano tylko jedno stanowisko (W. Wojewoda w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie, 1996 r.)[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E– gatunek wymierający[6].
Saprotrof. Sporadycznie pojawia się na substancjach organicznych; na oborniku, słomie[4] i odchodach zwierząt roślinożernych[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2017-11-05]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2017-11-05]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f California Fungi. Coprinus sterquilinusdata dostępu =2017-11-05.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2017-11-05].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.