Coprinus

Czernidłak
	; Czernidłak kołpakowaty (Coprinus comatus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	pieczarkowate
Rodzaj	czernidłak
	Nazwa systematyczna
	Coprinus Pers.; Tent. disp. meth. fung.: 62 (Lipsk, 1797)
	Typ nomenklatoryczny
	Coprinus comatus (O.F. Müll.) Pers.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Coprinus Pers. (czernidłak) – rodzaj grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)^[1].

Charakterystyka

Kapelusze łuskowate, włoskowate, połyskujące lub nagie, promieniowo pofałdowane lub bruzdkowane. Blaszki początkowo blade, później szarzejące i stopniowo czerniejące, u góry przyczepione, rzadko wolne. Trzony z pierścieniem lub (rzadko) bez pierścienia. Wysyp zarodników ciemnobrązowy do czarnego. Zarodniki gładkie lub szorstkie. Trama blaszek regularna (strzępki biegną równolegle)^[2].

Wszystkie gatunki Coprinus, Coprinopsis i Coprinellus to grzyby saprotroficzne rozwijające się na odpadach organicznych, kompoście, stertach gnijącej słomy, słomy zmieszanej z łajnem itp. Wiele gatunków to także grzyby koprofilne rozwijające się na odchodach, zwłaszcza koni i bydła^[3].

Synonimy: Annularius Roussel, Coprinusella (Peck) Zerov, Ephemerocybe Fayod, Lentispora Fayod, Onchopus P. Karst., Pselliophora P. Karst., Pseudocoprinus Kühner^[4].

Cechą charakterystyczną różniącą gatunki z rodzaju Coprinus od podobnych gatunków Coprinopsis, Coprinellus i Parasola jest brak promienistego żłobkowania kapelusza^[5].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)^[1].

Rodzaj ten utworzony został w 1797 r. przez H.Ch. Persoona^[1]. Zaliczono do niego grzyby o czarnym wysypie zarodników, których blaszki, a nawet całe owocniki podczas dojrzewania rozpływają się w czarną ciecz. Prowadzone w latach 90. XX w.i na początku XXI wieku badania z zakresu filogenetyki molekularnej wykazały jednak, że jest to takson polifiletyczny, a cecha rozpływania się owocników w ciecz powstawała podczas ewolucji co najmniej trzykrotnie. W związku z tym rodzaj Coprinus rozbity został na wiele rodzajów: Coprinus (sensu stricto), Coprinellus, Coprinopsis, Parasola, Tulosesus, Narcissea i inne^[5].

Naukowa nazwa Coprinus oznacza żyjący na łajnie^[6]. Polską nazwę czernidłak podał Franciszek Błoński w 1889 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane były także jako bedłka, czubajka, kołpak, kołpaczek, sowa^[3].

Gatunki występujące w Polsce:

Coprinus aphthosus Fr. 1838 – czernidłak wierzbowy^[7]
Coprinus comatus (O.F. Müll.) Pers. – czernidłak kołpakowaty
Coprinus digitalis (Batsch) Fr. 1838^[7] – czernidłak naparstkowaty
Coprinus equinus Chełch. 1899^[7] – czernidłak koński
Coprinus fuscescens (Schaeff.) Fr. 1838 – czernidłak orzechowy^[7]
Coprinus nycthemerus Fr. 1838^[8]^[7]
Coprinus palmeranus Bogart 1976^[8]
Coprinus roris Quél. 1878^[7]
Coprinus sociatus (Schumach.) Fr. 1838^[7]
Coprinus sterquilinus (Fr.) Fr. – czernidłak wielkopierścieniowy
Coprinus subdissseminatus M. Lange 1953^[7]
Coprinus velatus Quél. 1877^[7]

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum^[9]. Nazwy polskie według Władysława Wojewody^[3] i innych^[8].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] (ang.).
↑ E.E. Gerhardt E.E., Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
↑ ^a ^b ^c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 144–156, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).
↑ ^a ^b B.B. Gierczyk B.B. i inni, Rare species of the genus Coprinus Pers. s. lato, „Acta Mycologica”, 46, 2011, s. 27–73 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-13] (ang.).
↑ Coprinopsis picacea (Bull.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo – Magpie Inkcap [online], First naturedata dostępu = 2020-11-13 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Według Index Fungorum takson niepewny.
↑ ^a ^b ^c Coprinus (czernidłak) [online], grzyby.pl [dostęp 2013-09-15] (pol.).
↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] (ang.).

[ger-2] E.E. Gerhardt E.E., Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 144–156, ISBN 83-89648-09-1 .

[sf-4] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).

[gier-5] B.B. Gierczyk B.B. i inni, Rare species of the genus Coprinus Pers. s. lato, „Acta Mycologica”, 46, 2011, s. 27–73 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-13] (ang.).

[first-6] Coprinopsis picacea (Bull.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo – Magpie Inkcap [online], First naturedata dostępu = 2020-11-13 (ang.).

[niep-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Według Index Fungorum takson niepewny.

[atlas-8] Coprinus (czernidłak) [online], grzyby.pl [dostęp 2013-09-15] (pol.).

[if2-9] Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]