Wikipedia

Cmentarz wojenny nr 34 – Ołpiny

Cmentarz wojenny nr 34 – Ołpiny – austriacki cmentarz z I wojny światowej znajdujący się w Ołpinach w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Szerzyny. Jeden z ponad 400 zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych zbudowanych przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie. Jest jednym z 31 cmentarzy II Okręgu Jasło[2].

Cmentarz wojenny nr 34
Ołpiny
Zabytek: nr rej. A-414 z 4.05.1998[1]
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Polska

Miejscowość

Ołpiny

Typ cmentarza

wojenny

Stan cmentarza

nieczynny

Powierzchnia cmentarza

2007 m²

Liczba pochówków

577

Liczba grobów

36+127

Architekt

Johann Jäger

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Ołpiny, cm. wojenny nr 34”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Ołpiny, cm. wojenny nr 34”
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego
Mapa konturowa powiatu tarnowskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Ołpiny, cm. wojenny nr 34”
Położenie na mapie gminy Szerzyny
Mapa konturowa gminy Szerzyny, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Ołpiny, cm. wojenny nr 34”
Ziemia49°47′46,9″N 21°12′30,1″E/49,796361 21,208361
Multimedia w Wikimedia Commons

Położenie

edytuj

Dojście do cmentarza wskazuje charakterystyczna betonowa tabliczka na betonowym słupku. Cmentarz znajduje się na wzgórzu na południowych zboczach doliny Olszynki, w odległości około 1,2 km od głównej szosy biegnącej przez Ołpiny. Prowadzi do niego droga, początkowo asfaltowa, potem żwirowa. Cmentarz znajduje się wśród pól uprawnych. W kierunku północnym rozciąga się spod niego szeroka panorama widokowa na Pasmo Brzanki i dolinę Olszynki. W kierunku południowym, w odległości około 600 m znajdował się drugi cmentarz, również z I wojny światowej (cmentarz wojenny nr 35 – Ołpiny), ale został zniszczony[3].

Opis cmentarza

edytuj

Zaprojektowany został przez Johanna Jägera na planie koła z czterema bastionowymi, symetrycznie rozmieszczonymi wypustkami. Ogrodzony jest litym kamiennym murem nakrytym betonowym daszkiem. Wejście od strony północnej przez osadzona na kamiennych pylonach bramkę w postaci kutej, dwuskrzydłowej furtki. Na wykonanej z płaskowników furtce symbole solarne. Na placu cmentarnym pomnik centralny, wokół niego rozłożone promieniście mogiły. Są na nich różnego rodzaju krzyże z tabliczkami imiennymi, osadzone na betonowych postumentach. Są dwie grupy krzyży: jednoramienne krzyże łacińskie i dwuramienne krzyże lotaryńskie, w każdej z tych grup występują jeszcze różne odmiany krzyży (z ramkami u podstawy lub bez ramek, oraz o ramionach w różny sposób zakończonych)[4]. Większość krzyży wykonana jest z metalowych płaskowników, ale jest też kilka większych krzyży o ażurowej konstrukcji (również jedno- i dwuramiennych). Są także stele z nazwiskami poległych.

Polegli

edytuj

Na cmentarzu pochowano 577 żołnierzy w 127 pojedynczych grobach i 36 mogiłach zbiorowych, w tym 127 żołnierzy armii austro-węgierskiej, 84 niemieckiej i 366 rosyjskiej. Zidentyfikowano 111 żołnierzy. Polegli z armii austriackiej pochodzili m.in. z[2]:

  • 33 Pułku Piechoty k.k. Landwehry (niem. 33. Landwehrinfanterieregiment Stryj lub 33 Landwehr Infanterie-Regimenter Stryj) z okręgiem uzupełnień – Stryj, Sambor.
  • 18 Pułku Piechoty k.k. Landwehry (niem. 18. Landwehrinfanterieregiment Przemysl lub 18 Landwehr Infanterie-Regimenter Przemysl), okręg uzupełnień – Przemyśl oraz Sanok.
  • k. u. k. Böhmisches Feldjägerbataillon Nr. 12 (Cesarscy i królewscy strzelcy polni), okręg uzupełnień Jungbunzlau (obecnie Mladá Boleslav)

Niemieccy żołnierze pochodzili głównie z[2]:

  • 1 Pułku Grenadierów Gwardii im. Cesarza Aleksandra (niem. Kaiser Alexander Garde-Grenadier-Regiment Nr. 1)
  • 2 Pułku Grenadierów im. Króla Fryderyka Wilhelma IV (1 Pomorski) (niem. Königlich Preußisches Grenadier-Regiment König Friedrich Wilhelm IV. (1. Pommersches) Nr. 2) – z garnizonem w Szczecinie

Losy cmentarza

edytuj

Austriacy rozpoczęli budowę cmentarza wkrótce po zwycięskiej dla nich bitwie pod Gorlicami, w wyniku której wojska rosyjskie zmuszone były cofnąć się daleko na wschód[2]. Jeszcze w trakcie budowy posadzili na nim drzewa. Do końca I wojny światowej nie zdążyli jednak dokończyć budowy. Na tylnej, przeciwległej do wejścia ścianie cmentarza pozostawili zgromadzone kamienie. Z zachowanej dokumentacji wynika, że miały być one przeznaczone na budowę pomnika centralnego[5]. Miała na nim być wmurowana tablica z inskrypcją w języku niemieckim, która przetłumaczona na język polski brzmi[4]:

Towarzysze broni z południa i północy,
Powaliwszy wroga na ziemię
Odeszli do wiecznej ojczyzny,
Święte słowa zostawiając w dziedzictwie:
Umrzyj i bądź!.

Pomnik centralny wybudowano dopiero w 2014 r., w ramach kapitalnego remontu cmentarza wykonanego z budżetu Państwa Polskiego[5]. Nie zamontowano jednak na nim tablicy.

Galeria zdjęć

edytuj
  •  
    Bramka wejściowa
  •  
    Mały krzyż rosyjski
  •  
    Stela
  •  
    Pomnik centralny
  •  
    Plan cmentarza
  •  
    Fragment cmentarza
  •  
    Duży krzyż rosyjski
  •  
    Krzyż ażurowy jednoramienny
  •  
    Różne rodzaje krzyży
  •  
    Fragment cmentarza
  •  
    Krzyże dwuramienne
  •  
    Krzyż jednoramienny
  •  
    Ogrodzenie

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2015-05-16].
  2. ↑ a b c d Roman Frodyma: Galicyjskie cmentarze wojenne, tom I. Beskid Niski i Pogórze. Warszawa: Rewasz, 1995, s. 72. ISBN 83-85557-20-2.
  3. ↑ Pogórze Ciężkowickie i Strzyżowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2005. ISBN 978-83-7605-211-3.
  4. ↑ a b Ołpiny cmentarz wojenny nr 34. [dostęp 2017-05-20].
  5. ↑ a b Na podstawie tablicy informacyjnej zamontowanej przy bramie cmentarza
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Cmentarz_wojenny_nr_34_–_Ołpiny&oldid=73404881”