Ołpiny
Ołpiny – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Szerzyny. Pod względem geograficznym znajduje się na Pogórzu Ciężkowickim w dolinie potoku Olszynka[5].
wieś | |
Kościół Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2022) |
2219[2] |
Strefa numeracyjna |
14 |
Kod pocztowy |
38-247[3] |
Tablice rejestracyjne |
KTA |
SIMC |
0832338 |
Położenie na mapie gminy Szerzyny | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego | |
49°48′27″N 21°12′12″E/49,807500 21,203333[1] |
0832344 | Biedoszyce | część wsi |
0832350 | Borówka | część wsi |
0832367 | Nadole Południowe | część wsi |
0832373 | Nadole Północne | część wsi |
0832380 | Nagórze Południowe | część wsi |
0832396 | Nagórze Północne | część wsi |
0832404 | Podlesie | część wsi |
0832410 | Sikorówka | część wsi |
0832427 | Teresin | część wsi |
Historia
edytujMiejscowość wzmiankowana w 1288 roku jako własność opactwa benedyktynów tynieckich. W 1349 roku przywilejem Kazimierza Wielkiego wydanym w Bieczu wieś została przeniesiona na prawo niemieckie.
Od końca XVIII wieku centrum wsi, z powodu zwartego osadnictwa żydowskiego przybrało pozór miasteczka, tak też funkcjonowało w austriackim nazewnictwie jako Markt Ołpiny. Jednakże praw miejskich nigdy nie posiadały.
Podczas okupacji hitlerowskiej, w 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 300 Żydów. W lecie 1942 roku zostali wywiezieni do obozu w Bieczu[8].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Ołpiny. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.
Zabytki
edytujObiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[9].
- Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny;
- kaplica przydrożna pw. św. Michała Archanioła;
- kapliczka pw. św. Matki Bożej;
- kapliczka przydrożna pw. św. Matki Bożej Szkaplerznej;
- kaplica pw. św. Wojciecha Biskupa wraz otaczajacymi ją drzewami;
- cmentarz wojenny nr 34 z I wojny światowej.
Inne
- Pozostałości zespołu dworsko–parkowego
- Synagoga w Ołpinach
- Cmentarz żydowski w Ołpinach
- Cmentarz wojenny nr 35 – Ołpiny
Sport
edytujFunkcjonuje tu klub sportowy LKS Olszynka Ołpiny.
Osoby związane z miejscowością
edytuj- Ignacy Solarz (ur. 28 grudnia 1891 w Ołpinach, zm. 1940 w Palmirach) – polski pedagog, działacz ruchu ludowego i spółdzielczego, założyciel Związku Młodzieży Wiejskiej RP i Uniwersytetów Ludowych.
- Ludwik Grzywa (ur. 1 sierpnia 1894 w Ołpinach, zm. 1940 w Charkowie, Piatichatki) – oficer Wojska Polskiego. Żołnierz Legionów.
- Kazimierz Kluz, biskup gdański.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 93120
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 860 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ Zabytki – Ołpiny Info – Wszystko czym żyją Ołpiny, „Ołpiny Info – Wszystko czym żyją Ołpiny” [dostęp 2017-12-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-25] (pol.).
- ↑ Pogórze Ciężkowickie i Strzyżowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2005. ISBN 978-83-7605-211-3.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 548 .
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01] .
Linki zewnętrzne
edytuj- Historia miejscowości w serwisie gminy Szerzyny
- Ołpiny Górne i Dolne z Rudnikiem, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 525 .
- Ołpiny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 409 .