Cmentarz ewangelicki na Stawkach w Toruniu
Cmentarz ewangelicki na Stawkach w Toruniu – nieczynny cmentarz wyznania ewangelickiego znajdujący się na Stawkach w Toruniu, położony przy ulicy Łącznej 38. Zajmuje powierzchnię 0,17 ha. Ma on kształt czworokąta, zbliżonego do trapezu. Jest położony na niewielkim wzniesieniu[1].
.jpg) Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Łączna 38 |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie |
ewangelicki |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Powierzchnia cmentarza |
0,17 ha |
| Data otwarcia |
nieznana |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 52°59′16″N 18°36′54″E/52,987778 18,615000
| |
Na cmentarzu zachowało się co najmniej 120 nagrobków[2]. Na 53 znajdują się elementy z napisami. Dotychczas udało się w pełni lub częściowo zidentyfikować 21 zmarłych[3].
Nieznana jest dokładna data założenia cmentarza. Istniał on co najmniej od 1878 roku. Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi prawdopodobnie z III ćw. XIX wieku. Jest to podstawa z inskrypcją pisaną kursywą pod ucięty krzyż żeliwny[1]. 18 marca 1899 roku Wydział Powiatowy zatwierdził, że nekropolia należy do gminy wiejskiej Stawki. Decyzja ta sprawiła, że obiekt przy kilka lat miał charakter komunalny[4]. W latach 1904–1905 był to jeden z cmentarzy ewangelickiej grupy wyznaniowej Rudak-Stawki. Według zachowanych relacji na cmentarzu chowano ofiary epidemii cholery, jednak nie wiadomo, w którym roku epidemia nastąpiła. Do 1920 roku na cmentarzu chowano żołnierzy wyznania ewangelickiego, stacjonujących w pobliskich fortach. Ze względu na przepełnienie, na początku XX wieku ewangelicka grupa wyznaniowa Rudak-Stawki wybudowała nowy cmentarz, który znajdował się przy dzisiejszej ulicy Turkusowej. Po II wojnie światowej cmentarz popadł w zapomnienie i był dewastowany przez złodziei. W 1994 roku dostrzeżono orientację nagrobków i mogił oraz ustalono, że cmentarz jest jednokwaterowy[1]. Podczas inwentaryzacji dopatrzono się 27 nagrobków[4]. W 2009 roku z inicjatywy mjr. Henryka Rochnińskiego podjęto się nieudanej próby wycinki roślinności. Podczas prac dopatrzono się 60 nagrobków. W marcu 2015 roku Stowarzyszenie Stawki, grupa Lapidaria oraz Zespół Szkół nr 34 przeprowadzili prace porządkowe, przeprowadzone na zlecenie Wydziału Środowiska i Zieleni. Podczas prac odsłonięto 121 nagrobków[2]. W 2018 roku społecznicy przeprowadzili prace porządkowe w południowej części cmentarza[5].
W południowo-zachodniej części cmentarza znajdowała się kwatera dziecięca[2].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Cmentarz ewangelicki ul. Łączna 38. torunskiecmentarze.pl. [dostęp 2022-10-05].
- ↑ a b c Wiśniewski 2017 ↓, s. 73.
- ↑ Wiśniewski 2017 ↓, s. 74.
- ↑ a b Wiśniewski 2017 ↓, s. 72.
- ↑ Opuszczony cmentarz na Stawkach. Mieszkańcy zbulwersowani widokiem [FOTO]. ototorun.pl, 2019-07-24. [dostęp 2022-10-05].
Bibliografia
edytuj- Michał P. Wiśniewski: Zabytki w krzakach. Rzecz o zapomnianych cmentarzach lewobrzeżnego Torunia. W: Katarzyna Kluczwajd, Michał Pszczółkowski (red.): Zabytki lewobrzeżnego Torunia: zachowane, nieistniejące, tylko zaplanowane. Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuk, 2017. ISBN 978-83-88341-79-3.