Wikipedia

Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II Wojny Światowej w Toruniu

Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II Wojny światowej w Toruniu – cmentarz komunalny w Toruniu położony przy ul. Grudziądzkiej 129-137, założony w 1891 roku. Istotną część pochowanych na nim stanowią ofiary rozmieszczonych w Toruniu hitlerowskich obozów jenieckich i przejściowych.

Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II Wojny Światowej w Toruniu
Ilustracja
Pomnik i groby dzieci zmarłych w obozie „Szmalcówka”
Nazwa pełna

Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II wojny światowej w Toruniu

Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Miejscowość

Toruń

Adres

ul. Grudziądzka 129-137

Typ cmentarza

komunalny

Stan cmentarza

czynny

Powierzchnia cmentarza

ok. 3,4 ha[1]

Data otwarcia

1891

Położenie na mapie Torunia
Mapa konturowa Torunia, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II Wojny Światowej w Toruniu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II Wojny Światowej w Toruniu”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz Komunalny nr 2 im. Ofiar II Wojny Światowej w Toruniu”
Ziemia53°02′00″N 18°36′37″E/53,033333 18,610278
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia

edytuj

Pierwszy projekt nowego cmentarza dla katolików i ewangelików we wsi Mokre przedstawił pastor ewangelicki Andriessen w połowie 1889 roku. Było to motywowane wyczerpywaniem się miejsca na starym cmentarzu mokrzeńskim oraz panującymi tam fatalnymi warunkami higienicznymi[2]. Rok później wybrano miejsce – niewielki lasek położony w znacznym oddaleniu od centrum Torunia, przy szosie prowadzącej na Chełmżę. Mimo protestów ze strony parafii Najświętszej Maryi Panny, 13 grudnia 1891 roku dokonano na nim pierwszego pochówku. W 1906 roku do cmentarza przyłączono pusty do tej pory teren położony wzdłuż ul. Wielki Rów do ul. Koniuchy[3]. Po kolejnym rozszerzeniu (dodanie działki od ulicy Grudziądzkiej w okresie międzywojennym) cmentarz składał się z 25 kwater[4].

Większość grobów pochodzi z pocz. XX wieku i z okresu międzywojennego[5].

W czasie II wojny światowej na cmentarzu pochowane zostały ofiary obozu Szmalcówka. Po zakończeniu konfliktu przeniesiono na niego część szczątków Żydów zamordowanych w regionie toruńskim oraz żołnierzy i jeńców radzieckich[5]. W maju 1997 roku na cmentarz przeniesione zostały pozostałości pomnika wdzięczności Armii Czerwonej, położonego pierwotnie w centrum Torunia[6].

Obiekty architektoniczne na terenie cmentarza

edytuj

Na terenie cmentarza znajduje się kostnica, która została wzniesiona w XIX wieku[1].

Pochowani

edytuj

Większość pochowanych stanowią ofiary II wojny światowej. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa sprawuje opiekę nad dziewięcioma mogiła i pomnikami, stanowiącymi miejsce pamięci narodowej. W skład mogił wchodzą[1]:

  • mogiła 711 zamordowanych Polaków;
  • mogiła 91 Polaków zamordowanych w latach 1939–1945 w Szmalcówce;
  • mogiła z pomnikiem, mieszcząca się w miejscu złożenia prochów ofiar zbrodni w Barbarce;
  • mogiła 140 Polaków, którzy zmarli podczas powrotu z obozów koncentracyjnych;
  • mogiła z pomnikiem 334 zamordowanych dzieci polskich;
  • mogiła zbiorowa dzieci polskich zmarłych latach 1940–1943 w Szmalcówce;
  • mogiła pomordowanych Żydówek z Chorabia;
  • mogiła 541 żołnierzy Armii Czerwonej poległych w 1945 roku;
  • pomnik Sybiraków W hołdzie pomordowanym i zmarłym na nieludzkiej ziemi w latach 1940-1956.

Ponadto na cmentarzu zostali pochowani:

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f Cmentarz komunalny nr 2, ul. Grudziądzka 129-137. torunskiecmentarze.pl. [dostęp 2023-08-13].
  2. ↑ Niedzielska 1992 ↓, s. 48.
  3. ↑ Niedzielska 1992 ↓, s. 49.
  4. ↑ Niedzielska 1992 ↓, s. 50-51.
  5. ↑ a b Niedzielska 1992 ↓, s. 50.
  6. ↑ Ziółkiewicz i Paczuski 2002 ↓, s. 13.
  7. ↑ Kamiński 2000 ↓, s. 123.
  8. ↑ śp. LEON JEŚMANOWICZ. torun.grobonet.pl. [dostęp 2023-09-01].

Bibliografia

edytuj
  • Brunon Kamiński: Jeśmanowicz Leon. W: Krzysztof Mikulski (red.): Toruński Słownik Biograficzny. T. 2. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2000.
  • Magdalena Niedzielska: Toruńskie cmentarze. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1992. ISBN 83-85196-66-8.
  • Antoni Ziółkiewicz, Adam Paczuski: Pomniki Torunia. Toruń: Wydawnictwo Regionalnego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturalnego w Toruniu, 2002. ISBN 83-87768-85-5.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Cmentarz_Komunalny_nr_2_im._Ofiar_II_Wojny_Światowej_w_Toruniu&oldid=71173535”