Cmentarz Boża Męka w Toruniu
Cmentarz Boża Męka w Toruniu (również Cmentarz przy Bożej Męce[1]) – nieistniejący cmentarz w Mokrem w Toruniu, zlokalizowany w rozwidleniu dróg wiodących wówczas do Wielkiego i Małego Mokrego. Miał kształt trójkąta. Mieścił się na terenie rozpoczynającym się obecnie od skrzyżowania ulic Stanisława Staszica i Stefana Czarneckiego do skrzyżowania ulic Grudziądzkiej i Jagiellońskiej[2].
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie |
rzymskokatolicki / ewangelicki |
| Stan cmentarza |
nieistniejący |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°01′18″N 18°36′47″E/53,021667 18,613056
| |
Historia
edytujCmentarz powstał we wsi Mokre, przyłączonej w 1906 roku do Torunia[3]. Wcześniej w okolicach Bożej Męki mieścił się inny cmentarz, gdzie chowano żołnierzy rosyjskich[4]. Zastąpił on cmentarz św. Wawrzyńca[2]. Na początku 1811 roku mieszkańcy wsi zwrócili się do Magistratu z prośbą o założenie nowego cmentarza, odrębnego i przeznaczonego wyłącznie dla mieszkańców Mokrego wyznania katolickiego. Pismo oficjalnie wystosował sołtys Michał Białkowski 18 lutego 1811 roku[3]. W marcu 1811 roku kapituła chełmińska wydała zgodę na założenie cmentarza[5]. Magistrat wydał grunt 30 marca 1811 roku, w obecności pięciu mieszkańców Mokrego. Założono, że cmentarz powstanie wyłącznie ze środków gminy Mokre, jak i będzie przez nią utrzymywany i ochraniany. Cmentarz nie został podporządkowany żadnemu z kościołów, formalnie przybierając status podobny do cmentarza komunalnego. Wbrew prośbę mieszkańców z początku 1811 roku, na cmentarzu chowano mieszkańców wyznania katolickiego (dla parafian św. Wawrzyńca) i ewangelickiego (dla członków gminy św. Jerzego z terenu Mokrego)[6]. Cmentarz poświęcił 2 maja 1811 roku ksiądz Fabian Fox z parafii św. Wawrzyńca[7].
Pierwsi zmarli zostali pochowano 1 lipca 1811 roku. Przez pierwsze lata nie był ogrodzony. Na początku XIX wieku stwierdzono zły stan cmentarza. Podkreślano, że w wyniku zbudowania obiektu na terenie podmokłym źle wpływa na zdrowie okolicznych mieszkańców. Cmentarz służył do lat 80. XIX wieku[2]. W 1923 roku został zlikwidowany w wyniku zapełnienia i negatywnego wpływu na zdrowie[8][2].
Na cmentarzu mieściła się figura „Bożej Męki”, która zgodnie z opinią sołtysa Michała Białkowskiego została umieszczona w części katolickiej cmentarza[6]. Stała ona do lat 70. XX wieku[1].
Do czasów współczesnych nie zachowały się żadne pamiątki po cmentarzu. Przy ul. Staszica postawiono tablicę informacyjną, upamiętniającą dawny cmentarz[9].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Szymon Spandowski: Toruń. Ludzkie kości na placu budowy. Kto był pochowany przy Bożej Męce na Mokrem?. nowosci.com.pl, 2022-12-19. [dostęp 2023-08-13].
- ↑ a b c d Niedzielska 1992 ↓, s. 47.
- ↑ a b Niedzielska 1992 ↓, s. 45.
- ↑ Niedzielska 1992 ↓, s. 62.
- ↑ Niedzielska 1992 ↓, s. 45-46.
- ↑ a b Niedzielska 1992 ↓, s. 46.
- ↑ Niedzielska 1992 ↓, s. 46-47.
- ↑ Marek Prabucki: Zapomniane cmentarze toruńskie. niedziela.pl, 2015-10-29. [dostęp 2023-08-13].
- ↑ Orłowski 2019 ↓, s. 16.
Bibliografia
edytuj- Magdalena Niedzielska, Toruńskie cmentarze, Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1992, ISBN 83-85196-66-8.
- Marcin Orłowski, „Niech ci ziemia lekką będzie”, czyli rozważania toruńskie o zalewaniu przeszłości betonem zapomnienia, [w:] Katarzyna Kluczwajd, Michał Pszczółkowski (red.), Zabytki toruńskie młodszego pokolenia. Toruńskie miejsca do mieszkania i (za)pamiętania: domy, pomniki, cmentarze, Toruń: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2019, ISBN 978-83-953155-4-1.