Chropiatka pospolita

Chropiatka pospolita
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	chropiatkowce
Rodzina	chropiatkowate
Rodzaj	chropiatka
Gatunek	chropiatka pospolita
	Nazwa systematyczna
	Thelephora terrestris Ehrh.; Pl. Crypt. Linn. Exsicc.: no. 178 (1787)
	Zasięg
	; Zasięg w Europie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chropiatka pospolita (Thelephora terrestris Ehrh.) – gatunek grzybów należący do rodziny chropiatkowatych (Thelephoraceae)^[1].

Nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Thelephora, Thelephoraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1]. Niektóre synonimy nazwy naukowej^[2]:

Hyphoderma terrestre (Ehrh.) Wallr. 1833
Phylacteria terrestris (Ehrh.) Pat. 1900
Thelephora crustosa Lloyd 1923
Thelephora minor Velen. 1922
Thelephora rhipidium Velen. 1922
Thelephora tristis Sacc. 1916

Nazwę polską nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym ma też inne nazwy: chropiatka przyziemna, otocznica strzępiasta, pędzlak ziemny, pleśniak strzępiasty, pleśniak ziemny^[3].

Morfologia

Owocniki

Wieloletnie, o bardzo zróżnicowanych kształtach. Mogą być kielichowate, lejkowate, koliste, półkoliste, wachlarzowate, nerkowate, półeczkowate. Do podłoża przyrastają bokiem, lub za pomocą krótkiego trzonu. Czasami występują pojedynczo, częściej jednak w grupach. Mogą wyrastać dachówkowato lub w rzędach, i wówczas czasami zrastają się z sobą. Pojedynczy owocnik ma szerokość 3-5, wyjątkowo do 10 cm i grubość 2-3 mm. Brzeg jest zazwyczaj ostry, orzęsiony i na starszych okazach postrzępiony. Górna powierzchnia jest chropata, nierówna, pofałdowana szorstka lub włochata, oraz strefowana, zarówno koncentrycznie, jak promieniowo. Ma kolor od cynamonowego do czekoladowobrązowego, brzeg jest jaśniejszy; początkowo biały, z wiekiem staje się białobeżowy^[4].

Hymenofor

Gładki, nieco brodawkowany lub promieniście falowany i pomarszczony^[4].

Miąższ

Czekoladowobrązowy, u młodych owocników elastyczny i miękki, u starszych łykowaty i skórzasty. W smaku ziemisty, zapach słaby, kwaskowaty^[4].

Zarodniki

Eliptyczne lub nerkowate, o wymiarach ok. 8–10×7–8 μm, o brodawkowanej powierzchni, bez pory rostkowej^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy i Ameryki Południowej, także na wielu wyspach^[6]. W Polsce jest dość pospolity^[7].

Rośnie w lasach iglastych i liściastych. Wytwarza owocniki od lipca do listopada^[5]. Rośnie głównie w lasach sosnowych, często także w młodnikach i szkółkach leśnych. Wyrasta na glebie, na pniakach, igliwiu w ściółce leśnej, na gałązkach, stosach obumarłych traw i innych resztkach roślinnych. Atakuje także drzewa uprawiane w ogrodach i parkach. Zazwyczaj wytwarza owocniki na szyjce korzeniowej zaatakowanych drzew^[4].

Na naturalnych stanowiskach stwierdzono występowanie chropiatki pospolitej na takich gatunkach drzew: Larix decidua, Picea abies, Pinus sylvestris, Sarothamnus scoparius, Quercus. W uprawach występowała na: Abies cephalonica, Larix laricina, Picea omorica, Picea rubens, Picea sitchensis, Pinus banksiana, Pinus monticola, Pinus ponderosa, Pinus strobus, Pseudotsuga menziesii^[3].

Saprotrof i pasożyt drzew osłabionych. Może być uciążliwy w szkółkach leśnych. Czasami potrafi doprowadzić do obumarcia zaatakowane drzewko, szczególnie rosnące w wilgotnych obniżeniach terenu^[4]

Owocniki rosnące na igliwiu
Owocniki obrastające pień
Owocniki rosnące na ziemi
Hymenofor

Gatunki podobne

Najbardziej podobna jest chropiatka lejkowata (Thelephora caryophyllea), mniej inne gatunki rzadziej występujących chropiatek: chropiatka pędzelkowata (Thelephora penicillata), chropiatka cuchnąca (Telephora palmata) i chropiatka kwiatowata (Thelephora anthocephala)^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
↑ ^a ^b Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 684. ISBN 83-7404-513-2.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-08-20].
↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[ah-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.

[Gerhardt-5] Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 684. ISBN 83-7404-513-2.

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2014-08-20].

[guminska-7] Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]