Chrobotek widlasty

Chrobotek widlasty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	misecznicowce
Rodzina	chrobotkowate
Rodzaj	chrobotek
Gatunek	chrobotek widlasty
	Nazwa systematyczna
	Cladonia furcata (Huds.) Schrad.; Spicil. fl. germ. 1: 107 (1794)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chrobotek widlasty (Cladonia furcata (Huds.) Schrad.) – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladonia, Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował William Hudson nadając mu nazwę Lichen furcatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1794 Heinrich Adolf Schrader, przenosząc go do rodzaju Cladonia^[1].

Synonimy nazwy naukowej^[3]:

Baeomyces spinosus var. palamaeus Ach. 1803
Cenomyce furcata (Huds.) Ach. 1810
Cenomyce racemosa var. pinnata Flörke 1821
Cladonia furcata var. cancellata Müll. Arg. 188
Cladonia furcata (Huds.) Schrad. 1794) var. furcata
Cladonia furcata var. palamaea (Ach.) Nyl. 1887
Cladonia furcata var. pinnata (Flörke) Vain. 1887
Cladonia furcata var. tenuicaulis Müll. Arg. 1882
Cladonia narkodes Kremp. 1881
Cladonia palamaea (Ach.) Fink 1935
Cladonia pinnata (Flörke) Anders 1936
Lichen furcatus Huds.

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski^[2]. Index Fungorum wyróżnia jeden podgatunek – Cladonia furcata subsp. subrangiformis (L. Scriba ex Sandst.) Hennipman 1967^[1].

Charakterystyka

Plecha z glonami protokokkoidalnymi, zróżnicowana na plechę pierwotną i wtórną. Plecha pierwotna ma postać drobnych łusek i zanika bardzo wcześnie. Plecha wtórna to wałeczkowate i nieco rozdęte podecja o wysokości 2–5 cm i grubości 0,7–2 mm. Podecja kilkukrotnie rozgałęziają się widlasto lub nieregularnie. W miejscu rozgałęzień zazwyczaj znajduje się otworek, a na grubszych gałązkach podłużne szczeliny. Występuje dość duże zróżnicowanie morfologiczne: u niektórych okazów całe podecja pokryte są łuskami, u niektórych występują one tylko u podstawy, u większości jednak zazwyczaj brak łusek. Powierzchnia ma barwę szarą, szarozieloną, oliwkową lub brunatną i jest również zróżnicowana u różnych okazów; może być gładka, pokryta areolkami lub brodawkami. Podecje występują pojedynczo, lub tworzą murawki^[4]. Zakończenia gałązek są szydłowate. Urwistków brak. Reakcje barwne: rdzeń K+ żółty do brunatnego, C-, P+ czerwony^[5].

Dość często na szczytach gałązek występują apotecja o brązowych tarczkach i średnicy 0,3–1 mm. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych askospor o rozmiarach 9–18 × 2,5–3,5μm^[4]. Na czubkach podecjów występują także pyknidy w kształcie urny z bezbarwną galaretką wewnątrz^[5].

Kwasy porostowe: kwas fumarioprotocetrariowy^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy, ale jest na położonej na północ od niej wyspie Króla Jerzego, znany jest także na wielu innych wyspach na całym świecie. W Europie północna granica jego zasięgu sięga po północny skraj Półwyspu Skandynawskiego^[6]. W Polsce jest pospolity na niżu i w niższych położeniach górskich^[4].

Rośnie na ziemi, w miejscach świetlistych i suchych: na wydmach, torfowiskach, oraz w świetlistych lasach sosnowych^[4].

Gatunki podobne

Podobny jest chrobotek trocinowaty (Cladonia scabriuscula), ale wierzchołki gałązek ma ziarenkowate i występują na podecjach urwistki^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
↑ ^a ^b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
↑ Species Fungorum. [dostęp 2015-02-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
↑ ^a ^b ^c ^d Consortium of North American Lichen Herbaria. [dostęp 2014-07-23].
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).

[faltynowicz-2] Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.

[sf-3] Species Fungorum. [dostęp 2015-02-08]. (ang.).

[wojciak-4] Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.

[herbaria-5] Consortium of North American Lichen Herbaria. [dostęp 2014-07-23].

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]