Chrobotek leśny
Chrobotek leśny, chrobotka leśna (Cladonia arbuscula (Wallr.) Flot.) – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
chrobotek leśny |
| Nazwa systematyczna | |
| Cladonia arbuscula (Wallr.) Flot. Thermen Warmbrunn: 94 (1839) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladonia, Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1829 r. Carl Friedrich Wallroth nadając mu nazwę Patellaria foliacea var. arbuscula. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1839 r. Julius von Flotow, przenosząc go do rodzaju Cladonia[1].
Gatunek ten występuje w dwóch podgatunkach[1]:
- Cladonia arbuscula subsp. arbuscula (Wallr.) Flot. 1839. Synonimy: Cladina arbuscula (Wallr.) Burgaz,
Cladina arbuscula (Wallr.) Burgaz, subsp. arbuscula, Cladonia sylvatica var. scabrosa Leight.
- Cladonia arbuscula subsp. squarrosa (Wallr.) Ruoss 1987. Synonim: Cladina arbuscula subsp. squarrosa (Wallr.) Burgaz
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
W Polsce występuje podgatunek squarrosa[2]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym czasami wyróżnia się jeszcze podgatunek Cladonia arbuscula subsp. mitis (Sandst.) Ruoss 1987[2], jednak według Index Fungorum jest to odrębny gatunek, o polskiej nazwie chrobotek łagodny (Cladonia mitis)[3].
Morfologia
edytujPlecha z glonami protokokkoidalnymi, zróżnicowana na plechę pierwotną i wtórną. Skorupiasta plecha pierwotna zanika bardzo wcześnie. Plecha wtórna to krzaczkowate podecja o wysokości 2–10 cm i grubości 0,7–2 mm. Podecja są puste w środku, rozgałęzione 2–4-dzielnie, a ich brunatne zakończenia są lekko zagięte w jedną stronę. W miejscu rozgałęzień występuje otworek. Kory brak, powierzchnia podecjów jest pilśniowata i ma barwę żółtozieloną lub szarozieloną. Smak gorzki. Reakcje barwne: podecja K–, Pd+ czerwony[3].
Owocniki pojawiają się bardzo rzadko na szczytach gałązek. Są to apotecja lecideowe o brązowych tarczkach i średnicy 0,5-0,8 mm. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych askospor o rozmiarach 7–13 × 2,5–5 μm. Często natomiast na szczytach gałązek występują brązowe pyknidy[3].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Środkowej, Południowej, Europie i Azji, znany jest także na wielu wyspach. Szczególnie częsty jest na półkuli północnej, tutaj jego północny zasięg sięga po północne wybrzeża Grenlandii i Svalbard[4]. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju[3].
Rośnie w świetlistych borach sosnowych i lasach mieszanych[3]. W Polsce podlega ochronie częściowej[5].
Gatunki podobne
edytujW Polsce występują cztery bardzo podobne gatunki chrobotków: leśny (Cladonia arbuscula), łagodny (Cladonia mitis), reniferowy (Cladonia rangiferina) i najeżony (Cladonia portentosa). Wszystkie są pospolite i występują na podobnych siedliskach. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że niektóre z nich posiadają podgatunki, a jeszcze bardziej to, że te same gatunki opisywane są pod różnymi nazwami, w zależności od przyjętej taksonomii. Chrobotka łagodnego najłatwiej rozróżnić po smaku (ma łagodny), chrobotek najeżony tworzy najczęściej 3-dzielne rozgałęzienia, chrobotek reniferowy 3-4-dzielne i jest jasnoszary[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b c d Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ a b c d e f Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów