Chodkiewiczowie herbu własnego

polska rodzina szlachecka

Chodkiewiczowie – polsko-litewski ród magnacki, jedna z najważniejszych rodzin magnackich w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Chodkiewicz (herb szlachecki)
Genealogia rodu z 1642 roku
Zamek Chodkiewiczów w Lachowiczach (od 1572 r.)
Pałac w Młynowie – główna siedziba w XVIII w.
Pałac Chodkiewiczów w Wilnie
Pałac Chodkiewczów w Warszawie (w latach 1790-1824)
Pałac Chodkiewczów na Nowym Mieście w Warszawie

Historia

edytuj

Od końca XV stulecia przedstawiciele tego rodu sprawowali wysokie urzędy i najwyższe godności senatorskie w Rzeczypospolitej. Wzrost znaczenia zawdzięczali nadaniom królewskim oraz koligacjom rodzinnym z najważniejszymi rodzinami w państwie (między innymi ze Zborowskimi). Domeny rodowe, zakupy, nadania i koligacje przyniosły Chodkiewiczom posiadłości w Wielkim Księstwie Litewskim, a następnie ziemiach ruskich Korony Królestwa Polskiego. Największe wpływy przedstawiciele rodu uzyskali w XVI i na początku XVIII w. W 1555 r. Chodkiewiczowie uzyskali tytuł hrabiowski Cesarstwa rzymskiego, który został im zatwierdzony w 1568 roku przez króla Zygmunta Augusta. Wówczas to doszło do zamiany herbu z Kościeszy na Gryfa z odmianą.

Funkcję hetmanów Wielkiego Księstwa Litewskiego pełnili Grzegorz Chodkiewicz (zm. 1572), Jan, syn Hieronima Chodkiewicza (ok. 1537–1579) i Jan Karol Chodkiewicz (1561––1621). W 2 połowie XVI wieku Chodkiewiczowie rywalizowali o wpływy z rodem Radziwiłłów, między innymi na tle objęcia stanowisk hetmańskich i próbach przejęcia ziem dawnego księstwa słuckiego po wymarłych Olelkowiczach[1].

W połowie XVI w. doszło do podziału rodu Chodkiewiczów na trzy linie: brzostowicką, bychowską i supraską. Pierwsza gałąź Chodkiewiczów wygasła w 1578 r., druga wygasła w 1626 r., a jedyną żyjącą pozostała linia supraska. Potomkowie supraskiej linii Chodkiewiczów, w połowie XVIII w. przenieśli swoją rodową rezydencję do Młynowa, leżącego w odziedziczonych dobrach sapieżyńskich na Wołyniu[2].

Pierwotnie Chodkiewiczowie pieczętowali się herbem Kościesza[3]. Prawdopodobnie po nadaniu tytułu hrabiowskiego w XVI wieku nastąpiło dodanie Gryfa (Gryf z Mieczem).

Znani przedstawiciele

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Polski Słownik Biograficzny, t. III, Kraków 1937, s. 354–372.
  • K. Niesiecki, Herbarz polski t. III, Lipsk 1839, s. 48–63.
  • J. Kamiński, Rodzina Chodkiewiczów herbu Gryf, „Skarbiec Polski”, 1859.
  • S.K. Kossakowski, Monografie historyczno-genealogiczne niektórych rodzin polskich, t. I, Warszawa 1876, s. 40–64.
  • T. Żychliński, Złota księga szlachty polskiej, R. XI, Poznań 1889, s. 1–34.
  • A. Boniecki, Herbarz polski, t. III, Warszawa 1900, s. 21–29.
  • S. Uruski, Rodzina, t. II, Warszawa 1905, s. 207–215.
  • Z. Luba-Radzimiński, Sprawa odrębnego pochodzenia Chodkiewiczów litewskich i białoruskich, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, Kraków 1928.