Cerkiew Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Liskowatem

Cerkiew Narodzenia Najświętszej Marii Pannyw Liskowatem – drewniana greckokatolicka cerkiew, wzniesiona we wsi Liskowate w miejscu wcześniejszej cerkwi, wzmiankowanej już w 1564 roku. Zabytek Szlaku Architektury Drewnianej.

Cerkiew Narodzenia
Najświętszej Marii Panny
w Liskowatem

nr rej. A-126 z 7.03.1969
Widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Liskowate
Wyznanie	greckokatolickie (dawniej)
Rodzaj	Cerkiew
Wezwanie	Narodzenie Najświętszej Maryi Panny
Historia
Data budowy	1832
Dane świątyni
Styl	cerkiew bojkowska
Budulec	drewno
Stan obecny	nieczynna od 1996
Położenie na mapie gminy Ustrzyki Dolne Liskowate, cerkiew
Położenie na mapie Polski Liskowate, cerkiew
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Liskowate, cerkiew
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego Liskowate, cerkiew
49°29′35,5″N 22°38′38,3″E

Historia

Cerkiew najprawdopodobniej wybudowana została w 1832 roku przez Wasyla Tomczaka z Liskowatego i Iwana Raka z Łopuszanki. O tym roku budowy świątyni świadczyć ma napis na nadprożu południowych odrzwi zawierający tę właśnie datę. Są jednak także i głosy, że obiekt jest dużo starszy, ponieważ jego konstrukcja charakterystyczna jest dla cerkwi budowanych w XVII wieku. W 1929 roku cerkiew przeszła remont, któremu towarzyszyły pewne zmiany w konstrukcji obiektu.

Po powrocie wsi do Polski w 1951 roku cerkiew stała opuszczona. W latach 1953–1954 greccy emigranci zamienili świątynię w magazyn nawozów sztucznych, przedzielając jej wnętrze stropem. W latach 1960 lub 1965) przeprowadzono remont cerkwi, który jednak nie został ukończony z powodu braku pełnej dokumentacji historycznej. Nie zostały odtworzone galeria i ażurowy dach otaczające niegdyś kaplicę nad babińcem oraz strop tejże kaplicy. Nawozy sztuczne przechowywano tu jeszcze do 1973 roku.

Rok później cerkiew została przekazana kościołowi rzymskokatolickiemu i służyła jako kościół filialny parafii Krościenko. Po wybudowaniu nowego kościoła filialnego od 1996 roku cerkiew nie jest użytkowana i niszczeje.

• 
  Elewacja boczna
• 
  Elewacja frontowa
• 
  Widok od strony prezbiterium

Architektura i wyposażenie

Cerkiew w Liskowatem jest jedną z zaledwie trzech ocalałych cerkwi typu bojkowskiego w Polsce. Jest świątynią orientowaną, trójdzielną o konstrukcji zrębowej. Przy prezbiterium wybudowane dwie prostokątne zakrystie. Nawa jest szersza niż pozostałe części. Nad babińcem znajdowała się odrębna kaplica pw. św. Dymitra, co stanowiło niebywale rzadkie rozwiązanie i świadczy o unikatowym charakterze cerkwi. Wokół kaplicy znajdowała się galeryjka, z której do dnia dzisiejszego pozostało jedynie kilka wystających z bryły budowli belek. Dachy są pokryte gontem. Nad babińcem i nawą okapowe, nad prezbiterium dwuspadowy. Poniżej wokół cerkwi przebiega mocno zniszczony, wsparty na belkach zrębu, daszek okapowy.

W świątyni nie zachowały się elementy pierwotnego wyposażenia. Dział Sztuki Cerkiewnej Muzeum Zamku w Łańcucie posiada jedynie XVII-wieczne ikony pochodzące z poprzedniej cerkwi.

Wokół cerkwi

Wejście na teren cerkwi prowadzi przez XIX-wieczną murowaną, parawanową dzwonnicę – bramę. Powyżej cerkwi mieści się cmentarz z kilkoma zachowanymi nagrobkami. Do 1951 otoczony był niskim murkiem.

Bibliografia

• StanisławS. Kryciński StanisławS., Cerkwie w Bieszczadach, Pruszków: Wydawnictwo Rewasz, 2005, s. 233-234, ISBN 83-89188-39-2, ISBN 83-89188-38-4, OCLC 69495051 .
• Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, str. 230-231 ISBN 83-89188-08-2