Cerkiew św. Paraskewy w Górzance

Cerkiew św. Paraskewy (obecnie rzymskokatolicki kościół parafialny Wniebowstąpienia Pana Jezusa) – dawna greckokatolicka cerkiew, znajdująca się we wsi Górzanka w gminie Solina, województwa podkarpackiego,

Kościół
Wniebowstąpienia Pana Jezusa
(Dawna cerkiew św. Paraskewy)

nr rej. A-789 z 29 kwietnia 1975 r.
kościół parafialny
Cerkiew i parawanowa dzwonnica na cmentarzu przycerkiewnym
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Górzanka
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Wniebowstąpienia Pana Jezusa w Górzance
Wezwanie	św. Paraskewy (jako cerkiew) Wniebowstąpienia Pana Jezusa (jako kościół)
Historia Data zakończenia budowy 1838
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • drewno
Położenie na mapie gminy Solina Górzanka, cerkiew
Położenie na mapie Polski Górzanka, cerkiew
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Górzanka, cerkiew
Położenie na mapie powiatu leskiego Górzanka, cerkiew
49°19′40,1″N 22°22′34,8″E
Strona internetowa

Historia

Budowę obecnej cerkwi w Górzance rozpoczęto w roku 1835 w miejsce wcześniejszej cerkwi z roku 1718. Wcześniej we wsi istniała jeszcze starsza cerkiew, o której wzmianki pochodzą już z roku 1599, a która spłonęła przed rokiem 1718. Fundatorem obecnej cerkwi był Feliks Giebułtowski, ówczesny właściciel wsi. Jej poświęcenia dokonano 10 września 1838 roku. W roku 1912 przeszła remont. W roku 1948 przejęta przez kościół rzymskokatolicki i użytkowana jako kościół filialny, a od roku 1969 parafialny pw. Wniebowstąpienia Pana Jezusa w dekanacie Solina.

• 
  Wnętrze
• 
  Dolna część ikonostasu
• 
  Wnętrze
• 
  Elewacja boczna
• 
  Elewacja boczna

Budowa

Cerkiew w Górzance jest świątynią orientowaną, dwudzielną o konstrukcji zrębowej. Ściany oszalowane i wzmocnione lisicami. Do wybudowanego na planie kwadratu prezbiterium od północy przylega zakrystia. Nawa szersza. Od zachodu przedsionek o konstrukcji szkieletowej. Nad prezbiterium i nawą dachy kalenicowe, nad przedsionkiem dwuspadowy. Nad nawą wieżyczka z cebulastym hełmem, nad przedsionkiem wieżyczka czworoboczna z dachem namiotowym.

Wnętrze

W cerkwi w Górzance znajduje się unikatowy w skali kraju ikonostas (zrekonstruowany w latach 2005–2010), składający się z wyciętych z deski płaskorzeźbionych i polichromowanych postaci. Wedle miejscowej tradycji wyrzeźbiony został przez miejscowego artystę z jednego pnia lipy. Powstał prawdopodobnie w I połowie XVIII wieku, ponieważ wymienia go już spis inwentarza z roku 1752. Został rozmontowany wedle różnych źródeł w roku 1912, gdyż został uznany przez miejscowego biskupa za niekanoniczny, lub w roku w 1951. Jego części zostały porozwieszane w różnych miejscach świątyni. Nienaruszona do czasów obecnych pozostała jedynie Grupa Pasyjna, na wieńczącej ikonostas belce tęczowej. Ściany i stropy pokryte polichromią figuralną i architektoniczną, pochodzącą z roku 1912. Po wizycie miejscowego biskupa w 1912 roku napisane zostały ikony zgodne z wszelkimi kanonami – ikony te zostały odnowione latach 2008–2011.

• 
  Dzwonnica
• 
  Otoczenie
• 
  Tablica na dzwonnicy, upamiętniająca ks. Adama Bieleckiego

Wokół cerkwi

Przy świątyni stoi murowana trójarkadowa dzwonnica parawanowa z II połowy XIX wieku. Zachowały się dwa dzwony. Na jednym z nich widnieje data 1744. W 2011 roku, w 200 rocznicę urodzin Ks. Adama Bieleckiego pochodzącego z Górzanki została wmurowana tablica poświęcona jego pamięci.

Bibliografia

• StanisławS. Kryciński StanisławS., Cerkwie w Bieszczadach, Pruszków: Rewasz, 2005, s. 27–28, ISBN 83-89188-39-2, ISBN 83-89188-38-4, OCLC 69495051 .
• Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, str. 189-191 ISBN 83-89188-08-2