Canthophorus
Canthophorus – rodzaj pluskwiaków z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny ziemikowatych. Obejmuje 7 opisanych gatunków.
Canthophorus | |
Mulsant et Rey, 1866 | |
Canthophorus dubius | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Gromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Plemię | |
Rodzaj |
Canthophorus |
Typ nomenklatoryczny | |
Cimex dubius Scopoli, 1763 |
Morfologia
edytujPluskwiaki o ciele owalnym, za środkiem nieco poszerzonym, przeciętnie wypukłym, punktowanym. Ubarwienie mają czarne z metalicznym połyskiem niebieskim, fioletowym lub zielonkawym, rzadziej ciemnobrązowe. Na tym tle wyróżniają się żółtawe plamki na wierzchu listewki brzeżnej odwłoka oraz w przednich narożach jego sternitów, a u większości gatunków także żółtawe obrzeżenie boków przedplecza i półpokryw[1][2][3].
Głowa jest trapezowato zaokrąglona, ma policzki stykające się przed nadustkiem, oczy złożone duże i kulistawe, ciemię wypukłe, a kłujkę sięgającą w spoczynku środkowej pary bioder. Przedplecze jest szersze niż długie, wypukłe, o kątach przednich rozwarcie zaokrąglonych, brzegach bocznych stopniowo uwypuklonych, barkach szeroko zaokrąglonych, a krawędzi tylnej równomiernie uwypuklonej. Długa tarczka ma brzegi boczne w nasadowej części wypukłe, a w wierzchołkowej lekko wklęsłe, sam szczyt zaś wąski, zaokrąglony i odgięty ku dołowi. Półpokrywy mają na wypukłych bokach żeberka zwężające się ku tyłowi i nie dochodzące do zewnętrzno-tylnego kąta przykrywki. Zakrywka co najwyżej nieco wystaje poza koniec odwłoka. Przedpiersie ma płytki rowek i pozbawione jest blaszkowatych czy żeberkowatych krawędzi. Śródpiersie ma pośrodkowe żeberko, pozbawione jest zaś rowka. Gruczoły zapachowe zatułowia mają poprzecznie rozciągnięte ostiole[3].
U samca pygofor jest tak długi jak szeroki lub nieco dłuższy, stopniowo rozszerzony ku szczytowi, o ścianach bocznych gładkich i pośrodku wklęśniętych, ścianie brzusznej długiej, punktowanej i z poprzecznym wciskiem wzdłuż tylnej krawędzi, ścianie grzbietowej gładkiej, krótkiej i wypukłej, a otworze genitalnym małym, poprzecznie owalnym i niewidocznym od zewnątrz. Paramera ma krótką, wąską, połążoną w części grzbietowo-zewnętrznej i ustawioną niemal pod kątem prostym do jej osi podłużnej płytkę nasadową. Korpus paramery jest w widoku bocznym mocno zwężony u nasady, silnie rozszerzony wierzchołkowo, o wklęsłej krawędzi brzusznej i prostej grzbietowej, natomiast w widoku grzbietowym jest on niemal równoboczny z lekko rozszerzonym wierzchołkiem. Zewnętrzną ścianą korpusu biegnie żeberko zakrzywiające się odsiebnie na jego brzuszną krawędź. Wyrostek zmysłowy paramery jest krótki, u nasady szeroki i na szczycie zaokrąflony, umieszczony wierzchołkowo na jej korpusie. Wyrastająca z zewnętrzno-brzusznej ściany paramery hypofiza jest dość długa, bocznie zwarta, skierowana tylno-brzusznie, u nasady bardzo szeroka, dalej stopniowo zwężona, pośrodku ostro zakrzywiona, na szczycie spiczasta i silnie zesklerotyzowana. Edeagus ma małą fallobazę z krótkimi, spiczasto zwieńczonymi ramionami, dość długimi i wąskimi wyrostkami brzusznymi z zakrzywionymi wierzchołkami, dość dużymi wyrostkami głowiastymi oraz apodemami podtrzymującymi tak długimi jak płytka nasadowa. Falloteka ma wypukłą i błoniastą ścianę przednią, dość duże i całkiem błoniaste guzki nasadowe, wypukłą i błoniastą ścianę grzbietową, wklęsłą pośrodku i tam zesklerotyzowaną ścianę brzuszną oraz proste do lekko wypukłych ściany boczne ze sklerotyzacjami pośrodku. Koniunktywa jest walcowata, na szczycie niewiele węższa niż u podstawy, zakrzywiona dobrzusznie pośrodku długości. Jej płat brzuszny jest płaski, u nasady szeroki i ku szczytowi zwężony, o zesklerotyzowanych ścianach brzusznej, bocznych i wierzchołku. Umiejscowiona między parą błoniastych i zakrzywionych płatów wierzchołkowych wezyka jest łukowato zakrzywiona w części nasadowej i niemal prosta w części wierzchołkowej, ku zaopatrzonemu we wtórny gonopor szczytowi zwężona. Błoniaste płaty grzbietowo-boczne koniunktywy zaopatrzone są na szczytach w spikule o kształcie charakterystycznym dla gatunku[3].
Samica ma poprzecznie trójkątne paratergity dziewiątego segmentu odwłoka. Gonokoksyty pierwszej pary mają część widoczną od zewnątrz wypukłą, a część zakrytą przez siódmy sternit słabo zesklerotyzowaną i zaopatrzoną w niemal prostokątną apodemę. Gonokoksyty drugiej pary są słabo zesklerotyzowane, poprzeczne, dozewnętrznie zwężone, niestykające się pośrodku, o kątach tylno-wewnętrznych zaokrąglonych, a tylno-zewnętrznych trójkątnie wydłużonych. Gonangulum ma postać wąskiej i długiej płytki zrośniętej z tyłu z zewnętrznymi kątami paratergitów dziewiątego segmentu; w miejscu tego zrostu zaczepiają się wąsko-trójkątne, pośrodkowo zakrzywione płytki przednio-bocznych naroży gonokoksytów pierwszej pary. Woreczek gynatrialny jest duży, błoniasty, nieco spłaszczony grzbieto-brzusznie, podzielony grzbietową zmarszczką poprzeczną na część przednią i tylną. Część przednia ma na przedniej ścianie dwie trójkątne wypustki boczne, a na ścianie grzbietowej stożeczek, z którego wychodzi przewód spermateki podzielony na trzy części, z których bliższa jest zesklerotyzowana, a dalsze nie. Tylna część woreczka ma na ścianie tylnej i częściowo brzusznej cienkie i bardzo duże skleryty pierścieniowate, tylne kąty trójkątnie wydłużone, a ponadto parę błoniastych kieszonek o budowie specyficznej dla gatunku[3].
Rozprzestrzenienie
edytujRodzaj palearktyczny. W Polsce reprezentowany jest przez dwa gatunki, C. dubius i C. impressus[1][2].
Taksonomia
edytujTakson ten wprowadzili w 1866 roku Étienne Mulsant i Claudius Rey[4]. W 1888 roku Odo Reuter dokonał wyznaczenia Cimex dubius jego gatunkiem typowym[5].
Do rodzaju tego zalicza się 7 opisanych gatunków[6]:
- Canthophorus coeruleus (Reuter, 1902)
- Canthophorus dubius (Scopoli, 1763)
- Canthophorus impressus (Horváth, 1880)
- Canthophorus melanopterus (Herrich-Schaeffer, 1835)
- Canthophorus mixtus Asanova, 1964
- Canthophorus niveimarginatus Scott, 1874
- Canthophorus wagneri Asanova, 1964
Przypisy
edytuj- ↑ a b Jerzy A. Lis, Barbara Lis, Dariusz J. Ziaja: Heteroptera Poloniae 2: Pentatomoidea 1: Acanthosmatidae, Cydnidae, Plataspidae, Scutelleridae, Thyreocoridae. Bytom: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy „Plik”, 2012.
- ↑ a b Jerzy A. Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XVIII Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera z. 12 Plataspidae, Thyreocoridae, Cydnidae. Toruń: Oficyna Wydawnicza Turpress, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1997. ISBN 83-86781-42-4.
- ↑ a b c d Dmitry Aleksandrovich Gapon. Morphology of male and female terminalia and taxonomic revision of the burrower bugs genus Canthophorus (Heteroptera: Cydnidae). „Annales de la Société Entomologique de France (N.S)”. 54 (3), s. 183-228, 2018. DOI: 10.1080/00379271.2018.1467788.
- ↑ É. Mulsant, C. Rey: Histoire naturelle des punaises de France. II Tribu: Pentatomides. Paris: Savy & Deyrolle, 1866, s. 1-372.
- ↑ O.M. Reuter: Revisio synonymica Heteropterorum Palaearcticorum quae descripserunt auctores vetustiores (Linnaeus 1758 - Latreille 1806). Helsingfors: Finnische Literatur-Gesellschaft, 1888, s. 404.
- ↑ Berend Aukema (red.): Genus Canthophorus Mulsant & Rey, 1866. [w:] Catalogue of Palearctic Heteroptera [on-line]. Naturalis Biodiversity Center. [dostęp 2022-07-08].