Canalipalpata
Canalipalpata – takson pierścienic z gromady wieloszczetów, zwykle wyodrębniany w randze infragromady lub nadrzędu[1][2]. Wieloszczety te mają na prostomium głaszczki wyposażone w orzęsione i otwarte kanaliki (bruzdy), biorące udział w zdobywaniu pokarmu (mikrofagia)[2][3]. Nie stanowią taksonu monofiletycznego.
| Canalipalpata | |
| Rouse et Fauchald, 1997 | |
.jpeg) Hobsonia florida z rzędu Terebellida | |
 Spirobranchus giganteus z rzędu Sabellida | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada |
Canalipalpata |
Taksonomia
edytujTradycyjnie wieloszczety dzieli się na podgromady błędków i osiadków[4][2][5][6]. Wielu autorów powątpiewając w naturalność takich taksonów rezygnowała z wyróżniania podgromad i dzieliła wieloszczety bezpośrednio na rzędy[6], np. w systemie Rodneya Phillipsa Dalesa z 1962 roku było to 14 rzędów[7], w systemie Kristiana Fauchalda z 1977 roku 17 rzędów[8], w systemie Marian H. Pettibone z 1982 roku 25 rzędów[9], a w systemie Gesy Hartmann-Schröder z 1996 roku 22 rzędy[10].
W 1997 roku Greg W. Rouse i Kristian Fauchald na podstawie morfologicznych analiz kladystycznych wprowadzili inny podział wieloszczetów, wyróżniając w ich obrębie klady Scolecida i Palpata, ten drugi dzieląc na klady Canalipalpata i Aciculata. Podana przez nich systematyka Canalipalpata przedstawiała się następująco[3]:
- rząd: Sabellida
- rodziny: Oweniidae, Siboglinidae, Sabellidae, Sabellariidae, Serpulidae
- rząd: Spionida
- rząd: Terebellida
- rząd: incertae sedis
- rodziny: Polygordiidae, Protodrilidae, Protodriloididae, Saccocirridae
Inną systematykę Canalipalpata prezentuje w 2021 roku nadająca im rangę infragromady w obrębie osiadków World Polychaeta database[1]:
- rząd: Sabellida
- rodzina: Fabriciidae Rioja, 1923
- rodzina: Sabellidae Latreille, 1825
- rodzina: Serpulidae Rafinesque, 1815
- rodzina: Siboglinidae Caullery, 1914
- rząd: Spionida
- rodzina: Apistobranchidae Mesnil & Caullery, 1898
- rodzina: Longosomatidae Hartman, 1944
- rodzina: Poecilochaetidae Hannerz, 1956
- rodzina: Spionidae Grube, 1850
- rodzina: Trochochaetidae Pettibone, 1963
- rodzina: Uncispionidae Green, 1982
- rząd: Terebellida
- podrząd: Cirratuliformia
- rodzina: Acrocirridae Banse, 1969
- rodzina: Cirratulidae Ryckholt, 1851
- rodzina: Fauveliopsidae Hartman, 1971
- rodzina: Flabelligeridae de Saint-Joseph, 1894
- rodzina: Sternaspidae Carus, 1863
- podrząd: Terebelliformia
- rodzina: Alvinellidae Desbruyères & Laubier, 1986
- rodzina: Ampharetidae Malmgren, 1866
- rodzina: Melinnidae Chamberlin, 1919
- rodzina: Pectinariidae Quatrefages, 1866
- rodzina: Terebellidae Johnston, 1846
- rodzina: Trichobranchidae Malmgren, 1866
- podrząd: Cirratuliformia
- rząd: incertae sedis
- rodzina: Sabellariidae Johnston, 1865
Już kreatorzy Canalipalpata zaznaczyli, że wsparcie dla takiego taksonu w ich morfologicznej analizie kladystycznej nie jest silne[3]. Molekularne analizy filogenetyczne z XXI wieku wskazują na brak monofiletyzmu takiego taksonu. W molekularnej analizie filogenetycznej Torstena H. Strucka i innych z 2007 roku Canalipalpata uległy rozbiciu na 5 odrębnych kladów[11]. W molekularno-morfologicznej analizie filogenetycznej Jana Zrzavego i współpracowników z 2009 roku na jeszcze większą ilość kladów; monofiletyzmu nie zachował w niej także nawet żaden z tradycyjnie definiowanych rzędów[12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b G. Read, K. Fauchald: Canalipalpata. [w:] World Polychaeta database (World Register of Marine Species) [on-line]. [dostęp 2021-11-22].
- ↑ a b c Jacek Siciński: Typ: pierścienice – Annelida. W: Czesław Błaszak: Zoologia. Tom 1. Bezkręgowce. Wtórojamowce bez stawonogów. Część 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013, s. 601-684. ISBN 978-83-01-17336-4.
- ↑ a b c G.W. Rouse, K. Fauchald. Cladistics and polychaetes. „Zoologica Scripta”. 26 (2), s. 139-204, 1997. DOI: 10.1111/j.1463-6409.1997.tb00412.x.
- ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce: podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
- ↑ Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0428-6.
- ↑ a b Gregory W. Rouse, Kristian Fauchald. Recent views on the status, delineation, and classification of the Annelida. „American Zoologist”. 38 (6), s. 953–964, 1998. DOI: 10.1093/icb/38.6.953.
- ↑ R.P. Dales. The polychaete stomadeum and the interrelationships of the families of the Polychaeta. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 139, s. 289-328, 1962.
- ↑ Kristian Fauchald: The Polychaete Worms. Definitions and Keys to the Orders, Families and Genera. Natural History Museum of Los Angeles County, The Allan Hancook Fundation (University of Southern California), 1977.
- ↑ M.H. Pettibone, Annelida, [w:] S.P. Parker (red.), Synopsis and classification of living organisms, Vol. 2, New York: McGraw-Hill Book Co, 1982, s. 1-43,.
- ↑ G. Hartmann-Schroder: Annelida, Borstenwiirmer, Polychaeta. Jena: Gustav Fischer, 1996.
- ↑ Torsten H. Struck, Nancy Schult, Tiffany Kusen, Emily Hickman, Christoph Bleidorn, Damhnait McHugh, Kenneth M. Halanych. Annelid phylogeny and the status of Sipuncula and Echiura. „BMC Evolutionary Biology”. 7 (57), s. 1-11, 2007. DOI: 10.1186/1471-2148-7-57.
- ↑ Jan Zrzavy, Pavel Ríha, Lubomír Piálek, Jan Janouškovec. Phylogeny of Annelida (Lophotrochozoa): Total-evidence analysis of morphology and six genes. „BMC Evolutionary Biology”. 9 (1), s. 189, 2009. DOI: 10.1186/1471-2148-9-189.