Budynek Azylu Miejskiego w Katowicach
Budynek Azylu Miejskiego w Katowicach – budynek użyteczności publicznej w Katowicach, położony przy ulicy P. Pośpiecha 14, powstały w 1929 roku w stylu funkcjonalistycznym. Zaprojektowali go Władysław Czerny-Szwarcenberg i Lucjan Sikorski. Pierwotnie mieścił się w nim Azyl Miejski, od 1943 roku szpital dziecięcy, natomiast od 2003 roku jest siedzibą Powiatowego Urzędu Pracy w Katowicach.
 Budynek dawnego azylu od strony ulicy ks. P. Pośpiecha | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. ks. P. Pośpiecha 14, |
| Typ budynku |
dawny Azyl Miejski |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor | |
| Rozpoczęcie budowy |
1928 |
| Ukończenie budowy |
1929 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Katowic  | |
 50°15′44,4″N 19°00′05,0″E/50,262333 19,001389
| |
Historia
edytujInstytucja Azylu Miejskiego, podległa Wydziałowi Opieki Społecznej magistratu w Katowicach, od 1925 roku swoją siedzibę miała w prowizorycznym baraku przy ulicy Wojewódzkiej 60. Budynek ten jednak nie spełniał norm, dlatego też dla tej instytucji w 1927 roku zaprojektowano nowoczesny gmach, którego autorami jest dwóch architektów: Władysław Czerny-Szwarcenberg i Lucjan Sikorski. Został on oddany do użytku 1 października 1929 roku, w zachodniej części miasta, w Załężu. Był to wówczas najnowocześniejszy tego typu obiekt w Polsce, wzorowany na azylu wiedeńskim[1]. Początkowo nowy gmach miał powstać w Bogucicach przy obecnej ulicy Katowickiej, lecz przeciwko tej lokalizacji zaprotestowały Zakłady Hohenlohego, gdyż ich kopalnie wydobywały w miejscu planowanego gmachu węgiel kamienny[2].
Azyl zaczął przyjmować pierwszych potrzebujących w 1931 roku[3]. Budynek ten wówczas składał się w dwóch części: męskiej i żeńskiej. Dodatkowo w azylu znajdowały się łaźnie z natryskami, wspólne sale do dezynfekcji, sale sypialne, warsztaty rzemieślnicze dla mężczyzn i pralnie dla kobiet, a także kuchnia. Pobyt w azylu był częściowo odpłatny. Do azylu przesiedlano najbiedniejszych mieszkańców Katowic, w tym z kolonii Amandy[1]. W 1936 roku z azylu skorzystały 2882 osoby[3].
W 1943 roku w budynku Azylu Miejskiego powstał Szpital Dziecięcy[1]. W 1945 roku szpital ten został zdewastowany przez wkraczającą Armię Czerwoną. Został on reaktywowany przez dr. Stanisława Roszka i siostry jadwiżanki[4]. W 1948 roku przy ulicy Macieja 10 oddano do użytku na cele szpitalne drugi budynek szpitala dziecięcego – gmach ten powstał w 1938 roku jako miejski przytułek dla dzieci (późniejsza siedziba Izby Wytrzeźwień)[3]. W 1957 roku Szpital Specjalistyczny dla Dzieci w Katowicach-Załężu posiadał 215 łóżek w dwóch budynkach. W obydwu budynkach znajdowały się kotłownie, pralnie i kuchnie. Przynajmniej trzykrotnie planowano rozbudować szpital poprzez połączenie obydwu budynków[5]. Do 1971 roku ze szpitala zwolniono wszystkie jadwiżanki[3].
Szpital Miejski dla Dzieci nr 3[5] funkcjonował do końca XX wieku[1]. Przeniósł się on do Szpitala Klinicznego nr 6 Górnośląskiego Centrum Zdrowia Dziecka i Matki, oddanego do użytku 29 maja 1999 roku[5]. W budynku dawnego Azylu Miejskiego od listopada 2003 roku funkcjonuje Powiatowy Urząd Pracy w Katowicach. W tym czasie przebudowano budynek – w narożniku powstała przeszklona dwupoziomowa sala obsługi petentów[5].
Architektura
edytujBudynek dawnego Azylu Miejskiego został wybudowany przez Magistrat Miasta Katowice[1] jako dwubryłowy gmach, którego skrzydła łączyła część narożna, gdzie powstały wejścia (jedno dla mężczyzn, a drugie dla kobiet) i klatka schodowa. Jedna bryła powstała równolegle, a druga prostopadle do ulicy P. Pośpiecha[6]. Większe skrzydło przeznaczone było dla mężczyzn, a mniejsze dla kobiet[2].
Projekt budynku powstał w Biurze Architektonicznym Magistratu Miasta Katowice we współpracy Władysława Szwarcenberg-Czernego z Lucjanem Sikorskim. Jest to budynek trzykondygnacyjny, podpiwniczony, wybudowany w konstrukcji szkieletu żelbetowego wypełnionego cegłą pełną, otynkowany. Elewacje pierwotnie były urozmaicone pasami okien, pomiędzy którymi znajdowały się płaszczyzny ceglane[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Steuer 2024 ↓, A.
- ↑ a b Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 167.
- ↑ a b c d Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 168.
- ↑ Steuer 2010 ↓, s. 6.
- ↑ a b c d Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 169.
- ↑ a b Grzegorek, Bulsa i Witaszczyk 2016 ↓, s. 166.
Bibliografia
edytuj- Grzegorz Grzegorek, Michał Bulsa, Beata Witaszczyk, Domy i gmachy Katowic. Tom II, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2016, ISBN 978-83-63780-16-6 (pol.).
- Antoni Steuer, Z dziejów Załęża, „Nasze Katowice”, 12 (26), Katowice: Urząd Miasta Katowice, 2010, ISSN 1899-9530 (pol.).
- Antoni Steuer, Leksykon załęski, Muzeum Historii Katowic, 2024 [dostęp 2024-10-06] (pol.).