Bridgmanit
Bridgmanit – minerał z gromady krzemianów o strukturze perowskitu. Jest to główny minerał wchodzący w skład dolnego płaszcza, najgrubszej spośród geosfer, co czyni go najpospolitszym minerałem na Ziemi. Pomimo tego w naturze został odkryty dopiero w 2014 roku, w meteorycie Tenham.
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
(Mg,Fe)SiO |
|---|---|
| Pokrój kryształu |
bipiramida rombowa |
| Układ krystalograficzny |
rombowy (Pnma) |
| Gęstość |
4,107 g/cm³ |
Nazwa pochodzi od nazwiska amerykańskiego fizyka-noblisty, Percy’ego Bridgmana (1882–1961)[1].
Występowanie
edytuj
Krzemiany budujące Ziemię w głębokich warstwach planety podlegają przemianom fazowym wskutek działania wysokiego ciśnienia i temperatury. Dane sejsmiczne i eksperymenty laboratoryjne ukazywały, że w dolnym płaszczu pospolite krzemiany magnezu i żelaza przyjmują strukturę perowskitu. Jednak w warunkach panujących na powierzchni Ziemi takie minerały nie są stabilne termodynamicznie i nie występują nawet w skałach głębinowych. Nauka nie dysponuje próbkami materii z dolnego płaszcza[2][3].
Wysoka temperatura i ciśnienie mogą jednak zadziałać na skałę także w innych warunkach. Minerał ten został po raz pierwszy wykryty w naturze w 2014 roku, w meteorycie Tenham z grupy chondrytów L6. Mikroskopijne ilości bridgmanitu powstały wskutek metamorfizmu szokowego towarzyszącego upadkowi na Ziemię; zespół minerałów występujących w tym meteorycie wskazuje, że skała była poddana ciśnieniu sięgającemu 24 GPa i temperaturze 2300 K. Dzięki odkryciu tego minerału w naturze mineralodzy mogli nadać mu oficjalną nazwę[2][3].
Naukowcy uważają, że bridgmanit stanowi do 93% dolnego płaszcza, pomiędzy ok. 650 a 2700 km pod powierzchnią Ziemi, przez co jest prawdopodobnie najpospolitszym minerałem budującym naszą planetę[1][3].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Bridgmanite, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2020-03-22] (ang.).
- ↑ a b Katie Neith: Earth-Building Bridgmanite. Caltech, 2014-06-17. [dostęp 2016-08-06]. (ang.).
- ↑ a b c Oliver Tschauner i inni, Discovery of bridgmanite, the most abundant mineral in Earth, in a shocked meteorite, „Science”, 6213, 346, 2014, s. 1100–1102, DOI: 10.1126/science.1259369.