Brázda (jaskinia)
Brázda (węg. Barazdaláš albo Barasdaláš) – jaskinia krasowa w Krasie Słowacko-Węgierskim w Wewnętrznych Karpatach Zachodnich na Słowacji. Przez 15 lat (do 1973 r.) była uznawana za najgłębszą studnię krasową Słowacji jak i całej ówczesnej Czechosłowacji.
 Wejście do jaskini | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Głębokość |
181 m |
| Ochrona i dostępność |
pomnik przyrody, nieudostępniona do zwiedzania |
Położenie na mapie Słowacji  | |
Położenie na mapie kraju koszyckiego  | |
 48°34′15″N 20°29′40″E/48,570933 20,494350
| |
Położenie
edytujJaskinia znajduje się na Płaskowyżu Silickim, ok. 1300 m na północ od drogi z Gombaseku do Silicy. Jej otwór leży w lesie zwanym Kroviská, na dnie leja krasowego, na wysokości 598 m n.p.m., w katastralnym obszarze wsi Silica w powiecie Rożniawa. W pobliżu znajdują się inne jaskinie: Szalajova priepasť, Medvedia priepasť i Závozné priepasti.
Geologia i morfologia
edytujJaskinia Brázda należy do charakterystycznej dla krasu płaninowego grupy jaskiń o rozwinięciu pionowym – tzw. awenów. Ma głębokość 181 m. Powstała w grubej płycie wapieni triasowych płaszczowiny silickiej na skutek rozpadania się brekcji tektonicznych i korozyjnego oddziaływania wody wzdłuż powstałych szczelin. Główny wertykalny ciąg jaskini tworzą 3-4 wysokie kominy[1]. Zaklinowane w studni bloki dzielą ją na 8 mniejszych odcinków. Jego dno, pokryte warstwą gliny, wskazuje na brak perspektyw na istnienie głębszych korytarzy. W dolnej części studni odgałęzia się od niej długi na ok. 150 m ciąg wznoszących się korytarzy, prowadzących do dużej sali z bogatą szatą naciekową z przewagą drobnych form groszkowych.
Z punktu widzenia hydrografii Brázda leży w obszarze odwadnianym prawdopodobnie przez tzw. Białe Wywierzysko koło osady Gombasek.
Fauna jaskiniowa
edytujW jaskini żyje szereg gatunków troglobiontów.
Historia eksploracji
edytujChociaż jaskinia była znana od bardzo dawna, pierwszego zejścia na jej dno dokonała dopiero ekipa pod kierunkiem J. Seneša w 1952 r. Podczas tej wyprawy zejście na dno i powrót na powierzchnię zajęły łącznie 27 godzin[2]. Przez szereg następnych lat na dno jaskini docierały kolejne ekspedycje speleologów, zwłaszcza z Brna. Dokonywane przez nich pomiary wykazywały różne głębokości jaskini od 182 do 205 m. Dlatego też w 1973 r., przy okazji 6 Międzynarodowego Kongresu Speleologicznego w Czechosłowacji, dokonano komisyjnego pomiaru głębokości jaskini dwiema różnymi metodami. Uzyskany wówczas rezultat -177 m Správa slovenských jaskýň przekazała w marcu 1976 r. do stosowania słowackim służbom kartograficznym[3].
W dniach 12-15 lipca 1977 r. speleolodzy z Brna, przy udziale speleologów z innych ośrodków, obok eksploracji nowych, nieznanych dotąd korytarzy i badań mikroklimatu jaskini ponownie pomierzyli jej głębokość. Uzyskany wówczas rezultat -180,5 m[2] (w zaokrągleniu 181 m) wszedł do powszechnego stosowania[1], dając jaskini 7. miejsce na liście najgłębszych jaskiń w Czechosłowacji. Na dzień 1 marca 2017 r. Brázda znajdowała się na czwartym miejscu na liście najgłębszych jaskiń Krasu Słowackiego i na 16. miejscu najgłębszych jaskiń Słowacji[4].
Ochrona jaskini
edytujJaskinia znajduje się na terenie Parku Narodowego Kras Słowacki. Od 1972 jest chroniona jako pomnik przyrody (słow. Chráneny prírodný výtvor Brázda), a od 1982 r. jako narodowy pomnik przyrody (słow. Národná prírodná pamiatka Brázda).
Znaczenie turystyczne
edytujJaskinia nie jest udostępniona do zwiedzania.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Zdenko Hochmuth: Krasové územia a jaskyne Slovenska, w: “Geographia Cassoviensis”, ročník II., 2 / 2008, wyd. Univerzita Pavla Jozefa Šafárika v Košiciach, Košice 2008, ISSN 1337-6748; [1]
- ↑ a b Svetozár Krno: Expedicia Brázda '77 [w:] "Krásy Slovenska" R. LV, nr 4/78, s. 184
- ↑ Marcel Lalkovič: Aká je skutočná hlbka priepasti Brázda [w:] "Krásy Slovenska" R. LV, nr 5/78, s. 236
- ↑ Tabuľka najhlbších jaskýň na Slovensku stav k 1. 3. 2017. Slovenská speleologická spoločnosť, 2017-08-21. [dostęp 2022-01-11]. (słow.).
Bibliografia
edytuj- Ďurček Jozef a kolektív: Slovenský kras. Turistický sprievodca ČSSR, č. 41, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1989, ISBN 80-7096-020-5.
- Slovenský kras – Domica. Turistická mapa 1:50 000, wydanie 3, wyd. VKÚ Harmanec 2007, ISBN 80-8042-413-6.