Borowiec olbrzymi

Borowiec olbrzymi
	Nyctalus lasiopterus
	(Schreber, 1780)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Nadrodzina	Vespertilionoidea
Rodzina	mroczkowate
Podrodzina	mroczki
Plemię	karliki
Rodzaj	borowiec
Gatunek	borowiec olbrzymi
Synonimy
	Vespertilio lasiopterus Schreber, 1780; Vespertilio ferrugineus C.L. Brehm, 1827; Vespertilio noctula var. sicula Mina-Palumbo, 1868; Vesperugo noctula var. maxima Fatio, 1869;
	Vespertilio lasiopterus Schreber, 1780; Vespertilio ferrugineus C.L. Brehm, 1827; Vespertilio noctula var. sicula Mina-Palumbo, 1868; Vesperugo noctula var. maxima Fatio, 1869;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Borowiec olbrzymi^[7] (Nyctalus lasiopterus) – gatunek ssaka z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1780 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Daniel von Schreber nadając mu nazwę Vespertilio lasiopterus^[2]. Holotyp pochodził z Pizy^[a], w północnych Włoszech^[8].

Nyctalus lasiopterus czasami obejmuje N. aviator jako podgatunek, ale traktuje się go jako odrębny, głównie ze względu na ich niespójne rozmieszczenie i różnice morfologiczne^[9]. Te dwa gatunki tworzą grupę siostrzaną z N. noctula, z których wszystkie trzy mają tę samą liczbę diploidalną^[9]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[9].

Etymologia

Nyctalus: gr. νυκταλος nuktalos lub νυσταλος nustalos „senny, ospały”^[10].
lasiopterus: gr. λασιος lasios „włochaty, kudłaty”^[11]; -πτερος -pteros „-skrzydły”, od πτερον pteron „skrzydło, wiosło”^[12].

Zasięg występowania

Borowiec olbrzymi występuje w południowej i wschodniej Europie od Półwyspu Iberyjskiego po zachodnią Rosję i skrajnie zachodni Kazachstan oraz Sycylię, Cypr, zachodnią i północno-wschodnią Turcję, Kaukaz, północno-zachodni Iran i w północnej Afryce w północnym Maroku i północno-wschodniej Libii^[9].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 84–104 mm, długość ogona 48–74 mm, długość ucha 18–26 mm, długość tylnej stopy 13–16 mm, długość przedramienia 59–70 mm; masa ciała 33–74 g^[13]. Kariotyp wynosi 2n = 42 i FNa = 50^[13].

Pokarm

Borowiec olbrzymi jest jedynym europejskim nietoperzem, mogącym polować nie tylko na owady, ale również na drobne ptaki wróblowe (np. sikory i świstunki), szczególnie podczas sezonowych wędrówek ptasich na Półwyspie Iberyjskim. Wszystkie swoje ofiary łowi prawdopodobnie w locie, w przeciwieństwie do mięsożernych nietoperzy strefy tropikalnej (lironosów, niektórych liścionosów i bruzdonosów), chwytających ptaki śpiące na gałęziach drzew.

Ochrona

W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie^[14].

Uwagi

↑ Miejsce typowe niepewne^[8]^[9].

Przypisy

↑ Nyctalus lasiopterus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b E.A.W. von Zimmermann: Geographische Geschichte des Menschen, und der allgemein verbreiteten vierfüßigen Thiere. Cz. 2. Leipzig: Weygand, 1780, s. 412. (niem.).
↑ Ch.L. Brehm: Einige merkwürdige Beobachtungen über die Fledermäuse. W: Ch.L. Brehm: Ornis oder das Neueste und Wichtigste der Vögelkunde: in Verbindung mit mehreren Naturforschern. Cz. 3. Jena: August Schmid, 1827, s. 26. (niem.).
↑ F. Mina Palumbo: Catalogo dei Mammiferi della Sicilia. Palermo: Stamperia, Tamburello & C, 1868, s. 37. (wł.).
↑ V. Fatio: Faune des vertébrés de la Suisse. Cz. 1: Histoire naturelle des mammifères. Genève et Bale: H. Georg, 1869, s. 57. (fr.).
↑ J.J. Alcaldé J.J., J. Juste & M.J.J.& M. Paunović J. Juste & M.J.J.& M., Nyctalus lasiopterus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-07-20] (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 120. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nyctalus lasiopterus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-20].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 214. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 464, 1904. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 120.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 187.
↑ ^a ^b R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 764–768. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia

Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
K. Sachanowicz & M.K.S.& M. Ciechanowski K. Sachanowicz & M.K.S.& M., Nietoperze Polski, T.T. Cofta, Warszawa: MULTICO, 2005, ISBN 83-7073-401-4 .

[10] Miejsce typowe niepewne^[8]^[9].

[itis-1] Nyctalus lasiopterus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[sch-2] E.A.W. von Zimmermann: Geographische Geschichte des Menschen, und der allgemein verbreiteten vierfüßigen Thiere. Cz. 2. Leipzig: Weygand, 1780, s. 412. (niem.).

[bre-3] Ch.L. Brehm: Einige merkwürdige Beobachtungen über die Fledermäuse. W: Ch.L. Brehm: Ornis oder das Neueste und Wichtigste der Vögelkunde: in Verbindung mit mehreren Naturforschern. Cz. 3. Jena: August Schmid, 1827, s. 26. (niem.).

[min-4] F. Mina Palumbo: Catalogo dei Mammiferi della Sicilia. Palermo: Stamperia, Tamburello & C, 1868, s. 37. (wł.).

[fat-5] V. Fatio: Faune des vertébrés de la Suisse. Cz. 1: Histoire naturelle des mammifères. Genève et Bale: H. Georg, 1869, s. 57. (fr.).

[iucn-6] J.J. Alcaldé J.J., J. Juste & M.J.J.& M. Paunović J. Juste & M.J.J.& M., Nyctalus lasiopterus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-07-20] (ang.).

[miiz-7] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 120. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nyctalus lasiopterus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-20].

[icmw-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 214. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-11] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 464, 1904. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=150_120]-12] Jaeger 1944 ↓, s. 120.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=217_187]-13] Jaeger 1944 ↓, s. 187.

[hmw-14] R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 764–768. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[15] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]