Bitwa pod Szubówką
Bitwa pod Szubówką – walki polskiej 5 Brygady Jazdy z oddziałami sowieckiej 14 Armii toczone w okresie II fazy operacji kijowskiej w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
8 maja 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Szubówką | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | |||
| Wynik |
nierozstrzygnięta | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Geneza
edytuj25 kwietnia rozpoczęła się polska ofensywa na Ukrainie[2][3]. Zgrupowane na froncie od Starej Uszycy nad Dniestrem po Prypeć trzy polskie armie uderzyły na wschód. Za wewnętrznymi skrzydłami 2 i 3 Armii była ześrodkowana Dywizja Jazdy gen. Jana Romera[4][5].
Po stronie sowieckiej broniły się 12 Armia Siergieja Mieżeninowa w składzie 7., 44. i 58 DS oraz 17 DK, która osłaniała kierunek kijowski i białocerkiewski, a na lewym skrzydle 14 Armia Ijeronima Uborewicza w składzie 21., 41., 45. i 60 DS oraz 8 DK broniąca kierunek Żmerynka-Bracław[6].
W drugiej fazie polskiej ofensywy na Ukrainie Dywizja Jazdy gen. Jana Romera nocą z 2 na 3 maja zajęła Białą Cerkiew[7]. Tu otrzymała zadanie osłony południowego skrzydła 3 Armii maszerującej na Kijów i północnego skrzydła 2 Armii. Dywizja miała osiągnąć rejon Karapysze - Mironówka, a równocześnie prowadzić rozpoznanie na Kaniów i Czerkasy[8].
Walczące wojska
edytuj| Jednostka | Dowódca | Podporządkowanie |
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| Dywizja Jazdy | gen. Jan Romer | 2 Armia |
| ⇒ 5 Brygada Jazdy | ||
| → 1 pułk ułanów | płk Stefan Dziewicki | |
| → 16 pułk ułanów | mjr Wilhelm Światołdycz-Kisiel | |
 Armia Czerwona
| ||
| oddziały 12 Armii | Front Płd. Zach. | |
| ⇒ 44 Dywizja Strzelców | komdyw. Iwan Dubowoj | |
| → 131 Taraszczańska BS[9] | ||
Walki pod Szubówką
edytuj6 maja oddziały Dywizji Jazdy wyruszyły do działania. Tego dnia 4 Brygada Jazdy stoczyła walkę pod Olszanicą, a 5 Brygada Jazdy zajęła Kahorlik. Wysłane na przedpole patrole rozpoznawcze stwierdziły obecność silnego zgrupowania piechoty sowieckiej w Szubówce. Takie położenie powodowało, że naruszone mogło zostać jednolite ugrupowanie Dywizji. W tej sytuacji gen. Jan Romer zaplanował koncentryczne uderzenie obu brygad na Szubówkę na dzień 9 maja, z zadaniem rozbicia nieprzyjaciela[10].
Celem dokładnego rozpoznania sił przeciwnika, już o świcie 8 maja szwadron 1 pułku ułanów i szwadron 16 pułku ułanów, wzmocnione plutonem artylerii konnej, uderzyły na Szubówkę. Atak spieszonych szwadronów zatrzymany został silnym ogniem broni maszynowej. Kiedy jednak nadciągnęły siły główne 1 pułku ułanów, przeciwnik rozpoczął odwrót. 4/1 pułku ułanów ruszył do szarży, wziął dziesięciu jeńców i zdobył dwa ckm-y. Nie był on jednak w stanie przeszkodzić sowieckim oddziałom w planowym wycofaniu się na wschód[11][9][12].
Bilans walk
edytujUderzenie na Szubówkę, przeprowadzone zbyt szczupłymi siłami, zmusiło wprawdzie zdemoralizowanych czerwonoarmistów do odwrotu, ale nie doprowadziło do rozbicia zgrupowania sowieckiej piechoty, liczącego około 1000 żołnierzy i 10 dział. Zamiar dowódcy dywizji gen. Jana Romera nie został zrealizowany. Straty polskie to jeden poległy i trzech rannych[11].
Przypisy
edytuj- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 67.
- ↑ Tym 2020 ↓, s. 13.
- ↑ Kutrzeba 1937 ↓, s. 95.
- ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 183.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 38.
- ↑ Stachiewicz 1925 ↓, s. 87.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 293.
- ↑ a b Wojciechowski 1929 ↓, s. 32.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 402.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 403.
- ↑ Kosiarski 1929 ↓, s. 8.
Bibliografia
edytuj- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Kazimierz Kosiarski: Zarys historii wojennej 16-go pułku ułanów. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Tadeusz Kutrzeba: Wyprawa kijowska 1920 roku. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1937.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Julian Stachiewicz: Działania zaczepne 3 armji na Ukrainie. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1925.
- Juliusz S. Tym: Operacja zaczepna Wojska Polskiego na Ukrainie (25 kwietnia – 11 maja 1920). Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Szczecinie, 2020.
- Aleksander Wojciechowski: Zarys historji wojennej 1-go pułku ułanów krechowieckich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.