Bitwa pod Berezyną Górną
Bitwa pod Berezyną Górną – część wielkiej bitwy nad Berezyną. Walki polskiej 1 Armii w czasie majowej ofensywy wojsk Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
16–21 maja 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Berezyną Górną | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
majowa ofensywa Frontu Zachodniego | ||
| Wynik |
zwycięstwo Sowietów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Położenie wojsk przed bitwą
edytuj- Wojsko Polskie
- 1 Armia gen. Stefana Majewskiego obsadzała odcinek Dryssa – Połock – Uszacz – Lepel. W pierwszym rzucie posiadała 8 Dywizję Piechoty i 1 Dywizję Litewsko-Białoruską, a w odwodzie 3 Dywizję Piechoty Legionów i 1 Brygadę Jazdy.
- 4 Armia gen. Szeptyckiego w składzie 2 Dywizja Piechoty Legionów, 6., 14. i 9. dywizje piechoty broniła linii Berezyny od Lepla po ujście do Dniepru.
17 maja dowodzenie nad obu armiami przejął gen. Stanisław Szeptycki[1].
- Armia Czerwona
Na wschodnim brzegu Berezyny utworzono zgrupowanie uderzeniowe[2]:
- 15 Armia Augusta Korka w składzie 4., 6., 5., 53., 56. dywizje strzeleckie i 15 Dywizja Kawalerii
- Grupę Północną Jewgienija Siergiejewa w składzie 48 Dywizja Strzelców i 164 Brygada Strzelców
- 16 Armia Nikołaja Sołłohuba w składzie 2., 8., 10., 17. i 21. Dywizje strzeleckie[3].
Całością sił uderzeniowych dowodził dowódca Frontu Zachodniego Michaił Tuchaczewski[4][5].
Przebieg działań
edytuj14 maja wojska Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego przeszły do ofensywy[6]. 16 maja 1 Dywizja Litewsko-Białoruska wycofała się nad Berezynę. Tu rozpoczęło się jej luzowanie przez oddziały odwodowej 3 Dywizji Piechoty Legionów. W czasie tego manewru w okolicy Małej Czernicy na wileński pułk strzelców i I/9 pułku piechoty Legionów uderzyła sowiecka 56 Dywizja Strzelców, a na III/9 pp Leg. stojący na przedmościu Berezyny nacierała 15 BS, zaś 13 BS zaatakowała Mościszcze. Wszystkie te ataki odparto. I BLB po zluzowaniu odeszła do odwodu armii w okolicę Dziedziny. I/9 pp powrócił w skład pułku, a na jego miejsce przybył 8 pułk piechoty Legionów, który obsadził odcinek od jeziora Mieżusoł wzdłuż Czernicy[7].
18 maja Sowieci wznowili natarcie. 3 Dywizja Piechoty Legionów nie wytrzymała uderzenia i jej oddziały cofnęły się nad Czernicę. Sowiecka 15 Brygada Strzelców opanowała przedmoście Berezyny, a 13 BS odrzuciła oddziały II Brygady Litewsko-Białoruskiej i II/9 pp Leg. i zajęła Lipsk[8]. Polskie kontrataki nie odniosły powodzenia[7]. W tym czasie, będący na prawym skrzydle ugrupowania operacyjnego 4 Armii[a], 24 pułk piechoty wysłał dwa wzmocnione artylerią bataliony do Karolina i wzmocnił obronę II BLB[9].
18 i 19 maja na zagrożony odcinek przybyły także dwa bataliony 17 Dywizji Piechoty[b] pod dowództwem ppłk. Juliusza Padlewskiego-Skorupki i zluzowały pododdziały II BLB[12]. Ponadto z Dokszyc przybył 7 pułk piechoty Legionów.
Trwające 19 maja walki o odbicie Berezyny skończyły się dla strony polskiej fiaskiem. 15 Brygada Strzelców utrzymała miasto, a 13 Brygada Strzelców odrzuciła II BLB. Sowieci podciągnęli też odwody na tym kierunku. W okolice Brodu przegrupowała się 86 Brygada Strzelców[13].
20 maja Polacy podjęli jeszcze jedną, nieudaną próbę odebrania Lipska i Mościszcza. Walki w okolicy Zahołowia, Ulesia i Bereśniówki zakończyły odwrót wojsk polskich na tym kierunku[14].
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 21.
- ↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 205.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 32.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 33.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 41.
- ↑ Kowalski 2001 ↓, s. 58.
- ↑ a b c Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 36.
- ↑ Laskowski (red.) 1931 ↓, s. 275.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 36–37.
- ↑ Konieczny 1929 ↓, s. 12.
- ↑ Filary 1928 ↓, s. 11.
- ↑ a b Laskowski (red.) 1931 ↓, s. 275–277.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 37.
- ↑ Laskowski (red.) 1931 ↓, s. 277.
Bibliografia
edytuj- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Jan Filary: Zarys historii wojennej 69-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Zdzisław, Grzegorz Kowalski: Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920 na łamach polskich fachowych periodyków wojskowych z lat 1919–1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-856-6.
- Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Stefan Konieczny: Zarys historii wojennej 67-go pułku Piechoty Wielkopolskiej. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.