Bitwa pod Łopatyczami
Bitwa pod Łopatyczami – walki polskiego 25 pułku piechoty z 7 Dywizji Piechoty z sowieckim 60 pułkiem strzelców toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| |||
| Czas |
28 czerwca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Łopatyczami | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa Frontu Południowo-Zachodniego | ||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Geneza
edytuj26 maja na Ukrainie wojska sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego przeszły do ofensywy, a już 5 czerwca trzy dywizje sowieckiej 1 Armia Konna Siemiona Budionnego przełamały trwale polski front na odcinku obrony grupy gen. Jana Sawickiego[2][3].
Sowiecki plan kontrofensywy na Ukrainie przewidywał odcięcie polskiej 3 Armii gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, zgrupowanej w rejonie Kijowa, poprzez opanowanie Korostenia siłami 12 Armii, oraz Koziatyna i Żytomierza przez 1 Armię Konną Siemiona Budionnego[4]. 10 czerwca odwrót spod Kijowa w kierunku na Korosteń rozpoczęła polska 3 Armia gen. Edwarda Rydza Śmigłego[5], 16 czerwca dotarła do Uszy[6], a 22 czerwca większość sił posiadała już na Uborci[7].
W ostatnich dniach czerwca poszczególne związki operacyjne Frontu Ukraińskiego ugrupowane były w następujący sposób: Armia Ukraińska skupiona była nad Dniestrem w kierunku granicy z Rumunią, 6 Armia zajmowała odcinek frontu Dniestr–Chmielnik–Lubar, 2 Armia znajdowała się na linii rzek Słucz i Horyń, 3 Armia rozlokowana była nad Uborcią[8]. 27 czerwca 1 Armia Konna przełamała polską obronę na Słuczy na południe od Zwiahla, na odcinku bronionym przez I Brygadę Piechoty (rez.). Kawaleria Budionnego wdarła się w lukę między lewym skrzydłem 6 Armii a grupą gen. Leona Berbeckiego z 2 Armii[9][10].
Walczące wojska
edytuj| Jednostka | Dowódca | Podporządkowanie |
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| 7 Dywizja Piechoty | płk Karol Schubert | 3 Armia |
| ⇒ XIII Brygada Piechoty | ppłk Wacław Jan Przeździecki | 7 Dywizja Piechoty |
| → 25 pułk piechoty | mjr Józef Jaklicz | |
| — III/25 pułku piechoty | ||
 Armia Czerwona
| ||
| 7 Dywizja Strzelców | Aleksandr Golikow | 16 Armia |
| ⇒ 20 Brygada Strzelców | 7 DS | |
| → 60 pułk strzelców | 20 BS | |
Działania wojsk w rejonie Łopatycz
edytujWchodząca w skład polskiej 3 Armii 7 Dywizja Piechoty płk. Karola Schuberta nocą z 27 na 28 czerwca 1920 cofała się na linię Uborci. Odwrót osłaniał 25 pułk piechoty. Nad ranem 28 lipca pułk obsadził rzekę na odcinku Łopatycze - Baranówka. Jego III batalion zajął stanowiska pod Łopatyczami[11]. Tam też utworzono przedmoście na wschodnim brzegu rzeki[12].
Około 9.00, będący w pościgu sowiecki 60 pułk strzelców, wzmocniony baterią artylerii, rozpoczął natarcie z marszu na pozycje polskiego III/25 pp, z zadaniem uchwycenia mostu na Uborci. Batalion polski stawił zacięty opór, a zaalarmowany dowódca 25 pułku piechoty, mjr Józef Jaklicz, skierował do kontrataku 2 kompanię por. Henryka Chmielewskiego stojącą w pobliskiej Hamerni. Skrzydłowy atak spowodował zamieszanie w tyralierach nieprzyjaciela. Wykorzystał to III batalion i też przeszedł do kontrataku swoją 10 kompanią[11].
Uderzenia z dwóch stron nie wytrzymał pułk sowiecki, a jego żołnierzy ogarnęła panika. Mimo wysiłków komisarzy, czerwonoarmiści rzucili się do ucieczki. Była ona tak szybka i nieoczekiwana, że Polacy wzięli w pościgu tylko garstkę jeńców. Zebrali natomiast mnóstwo porzuconego sprzętu. Zdobyto między innymi 4 działa z jaszczami i 8 ckm-ów[11]. Na zajętym odcinku pułk utrzymał łączność taktyczną na północ z XIV Brygadą Piechoty w Olewsku, a na południe z 1 pułkiem piechoty Legionów w Serdziukach[13].
Przypisy
edytuj- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 231.
- ↑ Biernacki 1924 ↓, s. 66.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 198.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 172.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 146.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 195.
- ↑ Wyszczelski 2008 ↓, s. 283.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 182.
- ↑ Śmigielski 1929 ↓, s. 21.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 243.
- ↑ Juszkiewicz 1928 ↓, s. 21.
- ↑ Juszkiewicz 1928 ↓, s. 22.
Bibliografia
edytuj- Mieczysław Biernacki: Działania Armji Konnej Budiennego w kampanji polsko-rosyjskiej 1920 r. 26 V-20 VI 1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1924.
- Władysław Juszkiewicz: Zarys historii wojennej 25-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Tadeusz Śmigielski: Zarys historji wojennej 8-go Pułku Ułanów ks. Józefa Poniatowskiego. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.
- Lech Wyszczelski, Niemen 1920, Warszawa: Bellona, 2008, ISBN 978-83-11-11324-4.