Bielszowice
Bielszowice (niem. Bielschowitz) − dzielnica Rudy Śląskiej, którą według danych z 2006 roku zamieszkiwało 9505 osób[1]. Godłem Bielszowic jest skrzyżowany topór z siekierą.
| Dzielnica Rudy Śląskiej | |
 Widok na ulicę Główną w Bielszowicach w Rudzie Śląskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Populacja (2006) • liczba ludności |
|
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
41-711 |
| Tablice rejestracyjne |
SL, SRS |
Położenie na mapie Rudy Śląskiej
| |
Historia
edytujŚredniowiecze
edytujWieś w źródłach pisanych znana jest od XV wieku. Pierwszy raz nazwę Bielszowic odnotowano w zaginionym przywileju księcia cieszyńskiego Wacława z 1452 roku, a z roku 1472 znany jest jej pierwszy właściciel - Maciej Bielczowski ("Matiey Bielczowsky")[2]. W średniowieczu Bielszowice były niewielką wsią rycerską. Według najstarszego urbarza ziemi bytomskiej około 1500 roku zamieszkiwało ją zaledwie 10 kmieci. W 1532 roku liczba ta wzrosła do 12 chłopów[3]. Siedlisko wsi rozwinęło się wzdłuż niewielkiego dopływu Kochłówki.
Czasy nowożytne
edytujU progu nowożytności w Bielszowicach stanął pierwszy kościół, a w wiekach XVII i XVIII funkcjonowała tu kuźnica żelaza.
1805 roku wybudowano Hutę cynku „Deutsche Hütte”.
W latach 1896–1904 w Bielszowicach zbudowano kopalnię węgla kamiennego. Kopalnia jest czynna do dzisiaj, a jej aktualna nazwa to Kopalnia Węgla Kamiennego Ruda ruch Bielszowice.
.png)
Wieś Bielszowice posiadała swoje kolonie między innymi były to:
- Pawłów
- Kończyce
- Królewska Kolonia Bielszowice (śl. Kolanijo) - mieszkali tu górnicy kopalni Luiza (Königin Luise - dziś Skansen Górniczy Królowa Luiza)
- Redendorf - powstała przy hucie „Deutsche Hütte”
- Konty
- Pnioki (osiedle)
- Tonberg
- Owsisko
- Nowe Chałupy
- Przy Kuźnicach
- Gajdowicz
- Młyn (osiedle)
- Dziedzictwo (osiedle)
- Dorotka (osiedle)
- Suwacz
Wieś miała wielu właścicieli byli to m.in. Przyszowscy, Rogojscy, Rajscy, baron von Voglar, Maciej Wilczek. Państwo Pruskie kupiło od właścicieli wieś Bielszowice w 1891 roku.
Wzmianka o pierwszym nauczycielu pochodzi z roku 1744. Szkołę murowaną zbudowano w 1828 roku. Kolejną szkołę zbudowano w 1828 roku. Kolejne szkoły budowano w latach: 1892, 1898, 1902, 1909.
Na miejscu starego, drewnianego kościoła rozebranego w 1883 roku zbudowano kościół pw. Marii Magdaleny[4].
Straż pożarną założono w 1886 roku, natomiast w 1910 roku otrzymała nową remizę. Szpital zbudowano w 1898 r., natomiast aptekę dopiero 1909 roku. W 1906 roku powstała w Bielszowicach poczta. Dworzec kolejowy zbudowano w roku 1904 na linii z Gliwic do Ligoty (obecnie Linia kolejowa nr 141).
Wodociągi zbudowano w 1904 roku, natomiast prąd elektryczny doprowadzono w roku 1910. W plebiscycie w roku 1921 oddano 4546 głosów za Polską i 1874 za Niemcami. Bielszowice przyłączono do Polski rok później.
W okresie międzywojennym stacjonował w miejscowości komisariat Straży Granicznej[5].
Do 1951 roku miejscowość była siedzibą gminy Bielszowice. Bielszowice przyłączono do Nowego Bytomia w 1951 roku, a wraz z Nowym Bytomiem zostały włączone jako jedna z dzielnic do Rudy Śląskiej w 1959 roku.
Sport w Bielszowicach
edytuj- KS Zgoda Ruda Śląska Bielszowice - (Piłka ręczna kobiet)
- TP Jastrząb Bielszowice - (Piłka nożna)
- UKS Wolej Bielszowice - (Tenis stołowy)
Religia
edytujLudzie związani z Bielszowicami
edytuj- Günter Bialas – kompozytor muzyki poważnej
- Norbert Ernst Dolezich – malarz, grafik
- Marian Foik – polski lekkoatleta, olimpijczyk, medalista olimpijski i mistrzostw Europy
- Piotr Gierczak – piłkarz Górnika Zabrze, mieszkaniec Bielszowic
- Erich Kleineidam – filozof
- Janusz Klimek – koszykarz, reprezentant Polski
- Edmund Kokot – członek organizacji konspiracyjnej, szef oddziału ZWZ w Bielszowicach, pracownik administracyjny szpitala w Bielszowicach
- Jan Koj (ps. Jan Kajan, Józef Liszka, Zygmunt Ślączka) – polityk, działacz samorządowy, poseł na Sejm II RP (IV kadencji) i Sejmu Ustawodawczego
- Adam Kompała – polski piłkarz, były gracz m.in. Górnika Zabrze
- Roman Niestrój – profesor nauk ekonomicznych, rektor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie w latach 2008–2012
- Wiktor Skworc – biskup diecezjalny tarnowski (1998–2011), arcybiskup metropolita katowicki (2011–2023)
- Waldemar Słomiany – polski piłkarz, obrońca
- Stanisław Skiba – lekarz, doktor nauk medycznych, działacz plebiscytowy i niepodległościowy, ordynator i dyrektor szpitala w Bielszowicach[6]
- Walter Szołtysek (Scholtyssek) – polski sztangista
Przypisy
edytuj- ↑ Tab. 47 Rozkład dysfunkcji w mieście w latach 2003-2006. W: Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Ruda Śląska na lata 2007-2015. Ruda Śląska: Urząd Miasta Ruda Śląska, 2007-09, s. 52.
- ↑ P. Noparlik, Ziemia bytomska w późnym średniowieczu. Próba rekonstrukcji krajobrazu kulturowego, Chorzów 2021, s. 342-343.
- ↑ P. Noparlik, Ziemia bytomska w późnym średniowieczu. Próba rekonstrukcji krajobrazu kulturowego, Chorzów 2021, s. 343.
- ↑ Bielszowice (dzielnica miasta Rudy Śląskiej). Kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny, [w:] Piotr Siemko, Nie zachowane kościoły drewniane Górnego Śląska, Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 2001, s. 16, ISBN 83-85871-24-1, OCLC 50262050 [dostęp 2023-01-16].
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 58. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Urząd Miasta Ruda Śląska: Stanisław Skiba upamiętniony. www.rudaslaska.pl, 2023-11-07. [dostęp 2024-08-08]. (pol.).