Biegacz wręgaty

Biegacz wręgaty
	Carabus cancellatus
	Illiger, 1798
	; Biegacz wręgaty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze drapieżne
Rodzina	biegaczowate
Podrodzina	Carabinae
Plemię	Carabini
Podplemię	Carabina
Rodzaj	Carabus
(bez rangi)	Multistriati
(bez rangi)	Latitarsi
Podrodzaj	(Tachypus)
Gatunek	biegacz wręgaty
Synonimy
	Carabus semistriatus Fischer von Waldheim, 1823; Carabus scythicus Schaum, 1857; Carabus durus Reitter, 1896; Carabus sulinensis Born, 1902;
	Carabus semistriatus Fischer von Waldheim, 1823; Carabus scythicus Schaum, 1857; Carabus durus Reitter, 1896; Carabus sulinensis Born, 1902;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Biegacz wręgaty (Carabus (Tachypus) cancellatus) – gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych (Carabidae) i podrodziny Carabinae.

Taksonomia

Gatunek został opisany w 1798 roku przez Johanna Karla Wilhelma Illigera^[1]^[2]. Klasyfikowany jest obecnie w podrodzaju Tachypus, zaliczanym do podziału (subdivisio) Latitarsi w dziale (divisio) Multistriati^[3]. Dawniej zaliczany do podrodzaju Cancellocarabus^[4], obecnie zsynonimizowanego z Tachypus^[2].

Opis

Ciało długości od 16^[5] lub 17^[6] do 32 mm^[6]. Duży biegacz^[7] o pokrywach z wyraźnymi żeberkami i pojedynczymi rzędami guzków pomiędzy nimi. Rzędy wzgórków wyraźne i nieprzerywane dużymi dołkami. Grzbietowa część ciała ubarwiona metalicznie, miedzianie, czasem zielonkawo^[6]^[7]. Przedplecze o krawędzi bocznej ze szczecinkami, a tylnych kątach wystających do tyłu. Pierwszy człon czułków zwykle czerwony, ale może być też czarny^[6]. Czwarty człon czułków na wierzchołku niemal nagi^[5]. Odnóża czerwonawe lub czarne^[7].

Biologia i ekologia

Pożywienie

Głównie larwy owadów i inne drobne bezkręgowce: ślimaki i dżdżownice. Jedzą także padlinę. Drapieżne są zarówno owady dorosłe, jak i larwy.

Cykl życiowy

Owady dorosłe wychodzą z kryjówek w kwietniu (wcześniej na południu, później na północy areału występowania) i żyją do sierpnia. W tym czasie odbywają się gody i samica składa ok. 45 jaj^{[potrzebny przypis]}, z których wylęgają się żarłoczne larwy. Larwy przepoczwarzają się jeszcze w tym samym roku i dorosłe owady pojawiają się znów jesienią: we wrześniu i październiku. Zimują pod korą lub zagrzebane w kępach traw, gdzie czekają do kwietnia roku następnego.

Zachowanie

Biegają bardzo szybko i sprawnie. Zaniepokojone potrafią wyrzucać sok żołądkowy na odległość 25 cm^{[potrzebny przypis]}.

Habitat

Występuje do wysokości 1000 m n.p.m. Zasiedla głównie obszary pól i łąk, miejscami jest bardzo liczny^[8]. Spotykany także w lasach^[7].

Rozprzestrzenienie

Gatunek eurosyberyjski, rozprzestrzeniony od Hiszpanii po Bajkał^[4]. W Europie wykazany z Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Białorusi, Czech, Chorwacji, Cypru, Danii, Estonii, europejskiej Turcji, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Holandii, byłej Jugosławii, Luksemburgu, Liechtensteinu, Litwy, Łotwy, Mołdawii, Niemiec, Norwegii, obwodu królewieckiego, Polski, europejskiej Rosji, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwecji, Szwajcarii, Ukrainy, Węgier, Wielkiej Brytanii i Włoch^[2]^[1]. Poza Europą znany z Syberii i Kazachstanu^[4]^[1]. Na Wyspach Brytyjskich i w Ameryce Północnej został wprowadzony^[8]. W Polsce na terenie całego kraju^[4].

Podgatunki

Wyróżnia się 9 podgatunków tego biegacza^[1]^[2]:

Carabus cancellatus alessiensis Apfelbeck, 1901
Carabus cancellatus cancellatus Illiger, 1798
Carabus cancellatus carinatus Charpentier, 1825
Carabus cancellatus corpulentus Kraatz, 1880
Carabus cancellatus emarginatus Duftschmid, 1812
Carabus cancellatus excisus Dejean, 1826
Carabus cancellatus graniger Palliardi, 1825
Carabus cancellatus tibiscinus Csiki, 1906
Carabus cancellatus tuberculatus Dejean, 1826

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Carabus cancellatus w Carabidae of the World. [dostęp 2014-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-23)].
↑ ^a ^b ^c ^d Amara eurynota na Fauna Europaea. [dostęp 2014-02-14].
↑ Mieczysław Stachowiak: Przegląd systematyczny biegaczowatych Polski (Coleoptera, Carabidae) – wersja skrócona. 25 stycznia 2008. [dostęp 2014-02-15].
↑ ^a ^b ^c ^d Caravu cancellatus w Coleoptera Poloniae. [dostęp 2014-02-14].
↑ ^a ^b Roland Gerstmeier: Przewodnik kieszonkowy: Chrząszcze. Rozpoznawanie i oznaczanie. Warszawa: Multico, s. 10. ISBN 83-7073-105-8.
↑ ^a ^b ^c ^d Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987.
↑ ^a ^b ^c ^d Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 138.
↑ ^a ^b Świat zwierząt. Ladislav Korbel (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 1993, s. 124. ISBN 83-7073-036-1.

[cow-1] Carabus cancellatus w Carabidae of the World. [dostęp 2014-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-23)].

[fe-2] Amara eurynota na Fauna Europaea. [dostęp 2014-02-14].

[Stachowiak-3] Mieczysław Stachowiak: Przegląd systematyczny biegaczowatych Polski (Coleoptera, Carabidae) – wersja skrócona. 25 stycznia 2008. [dostęp 2014-02-15].

[colpol-4] Caravu cancellatus w Coleoptera Poloniae. [dostęp 2014-02-14].

[Gerstmeier-5] Roland Gerstmeier: Przewodnik kieszonkowy: Chrząszcze. Rozpoznawanie i oznaczanie. Warszawa: Multico, s. 10. ISBN 83-7073-105-8.

[Trautner-6] Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987.

[Zahradnik-7] Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 138.

[Korbel-8] Świat zwierząt. Ladislav Korbel (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 1993, s. 124. ISBN 83-7073-036-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]