Wikipedia

Batalion KOP „Suwałki”

Batalion KOP „Suwałki” – pododdział piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.

Batalion KOP „Suwałki”
29 batalion odwodowy
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1927

Rozformowanie

1939

Nazwa wyróżniająca

Suwałki

Dowódcy
Pierwszy

mjr Bogusław Kunc

Ostatni

mjr Michał Osmola

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Kryptonim

3[a]

Dyslokacja

Suwałki

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

6 Półbrygada OP
Brygada KOP „Grodno”

Geneza

edytuj

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[2]. W połowie stycznia 1921 zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[3]. Latem 1921 ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[4]. W Suwałkach rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 10 batalionu celnego. W drugiej połowie 1922 przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[5]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[6]. W rejonie odpowiedzialności przyszłego batalionu KOP „Suwałki” służbę graniczną pełniły pododdziały 10 batalionu Straży Granicznej. Już w następnym zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[7]. W sierpniu 1924 podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[8].

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21–22 sierpnia 1924, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[9], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[10]. Jesienią 1927, w garnizonie Suwałki, w składzie 6 Półbrygady Ochrony Pogranicza został sformowany 29 batalion odwodowy. Jednostką formującą był 41 pułk piechoty[11]. Batalion składał się z trzech kompanii piechoty, plutonu łączności i plutonu ckm. Etatowo liczył 22 oficerów, 164 podoficerów i 501 szeregowców[12]. W 1927 Inspektorat Graniczny Straży Celnej „Suwałki” przekazał rejon ochranianej granicy państwowej pod jurysdykcję Korpusowi Ochrony Pogranicza, a konkretnie batalionowi KOP „Suwałki”[13]. Utworzono zatem strażnice KOP na granicy polsko-pruskiej[14] i tym samym batalion stał się jedynym batalionem odwodowym posiadającym kompanię graniczną. Długość ochranianego przez batalion odcinka granicy wynosiła 70 kilometrów, a strażnicy 8 kilometrów. Odległość dowództwa batalionu od dowództwa brygady wynosiła 254 kilometry[15]. Jako rozgraniczenie odcinka granicznego ze Strażą Graniczną przyjęto linię: słup graniczny nr 202 – Jankielówka – Podworonowo – Sucha Wieś[16].

W lipcu 1929 przyjęto zasadę, że bataliony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania[17]. Obok nazwy geograficznej do 1931 stosowano również numer batalionu[18]. W tym czasie batalion na uzbrojeniu posiadał 733 karabiny Berthier wz.1916, 44 lekkich karabinów maszynowych Bergmann wz. 1915 i 8 ciężkich karabinów maszynowych Hotchkiss wz.1914[19].

Po przeprowadzonej reorganizacji „R.2” w 1931 batalion składał się z dowództwa batalionu, plutonu łączności, kompanii karabinów maszynowych, dwóch kompanii strzeleckich i jako jedyny z batalionów odwodowych posiadał kompanię graniczną[20] (kompania graniczna KOP „Filipów”). W listopadzie 1936 batalion etatowo liczył 17 oficerów, 62 podoficerów, 18 nadterminowych i 543 żołnierzy służby zasadniczej[b].

Rozkazem dowódcy KOP z 23 lutego 1937 została zapoczątkowana pierwsza faza reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza „R.3”[22]. Batalion otrzymał nowy etat. Był jednostką administracyjną dla posterunku żandarmerii KOP „Suwałki”[23]. W wyniku realizacji drugiej fazy reorganizacji KOP latem 1937 została zlikwidowana orkiestra batalionu[24].

W styczniu 1939 odcinek granicy polsko-niemieckiej, ochraniany dotychczas przez batalion KOP „Suwałki”, został przekazany Straży Granicznej.

Batalion KOP „Suwałki” został rozformowany w lutym i marcu 1939. Jednocześnie anulowane zostały tabele mobilizacyjne. Do czasu likwidacji batalion KOP „Suwałki” był jednostką mobilizującą. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” miał w czasie mobilizacji alarmowej sformować III batalion 134 pułku piechoty oraz uzupełnić swoje stany do etatu wojennego. Zadanie przeprowadzenia mobilizacji III/134 pp przejął 41 Suwalski Pułk Piechoty.

Żołnierze batalionu

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: oficerowie batalionu KOP „Suwałki”.
Dowódcy batalionu
stopień imię i nazwisko okres pełnienia służby kolejne stanowisko
mjr / ppłk piech. Bogusław Kunc 29 X 1927 – 14 VIII 1928[c][25] komendant Korpusu Kadetów Nr 2 w Chełmnie
ppłk piech. Edward Banaszak 23 VIII 1928[26][d] – 25 VI 1929[25][27] dowódca baonu KOP „Żytyń”
mjr piech. Jan Józef Kraus 25 VI 1929[28] – 9 VIII 1930[25] (20 IX 1930[27])[e] dowódca baonu podchorążych rezerwy piechoty nr 7-a w Jarocinie
mjr piech. Wacław Zdrojewski 3 X 1930[25] (20 IX 1930[f][27]) – 31 V 1933[25] (VI 1933[27]) inspektor wf i pw w DOK III w Grodnie
mjr / ppłk piech. Adam Józef Borkiewicz 31 V 1933[25][29] – 24 XII 1935[25] (I 1936[27]) dyrektor Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze
ppłk piech. Jan Światkowski 24 XII 1935[30] – 4 XI 1937[25] zastępca dowódcy pułku KOP „Głębokie”
ppłk piech. Michał Osmola 4 XI 1937[31] – 17 II 1939[25][27] dowódca baonu KOP „Sejny”
kpt. adm. (piech.) Jan Jarmiński 17 II – 31 III 1939[25][27] zastępca szefa Szefostwa Budownictwa KOP[32]
Obsada personalna batalionu w I kwartale 1939[33]
Stanowisko etatowe stopień, imię i nazwisko kolejny przydział służbowy
dowódca batalionu ppłk piech. Michał Osmola dowódca baonu KOP „Sejny”
adiutant kpt. piech. Stanisław Hałaczkiewicz 41 pp
kwatermistrz kpt. adm. (piech.) Jan Jarmiński Szefostwo Budownictwa KOP
oficer płatnik kpt. int. Aleksander Kazimierz Siwkowski Szefostwo Intendentury KOP
lekarz medycyny kpt. lek. Bolesław Euzebiusz Herchold 5 Szpital Okręgowy
oficer materiałowy kpt. piech. Józef Antoni Ruschar dowódca 2 kompanii km 41 pp
dowódca kompanii granicznej „Filipów” kpt. piech. Jan Batorski dowódca kompanii szkolnej baonu KOP „Snów”
zastępca dowódcy kompanii granicznej por. piech. Kazimierz Krawiec zaastępca dowódcy kompanii szkolnej baonu KOP „Snów”
dowódca kompanii szkolnej-strzeleckiej kpt. piech. Roman Piotr Karolczyk obwodowy komendant PW przy 41 pp
dowódca plutonu por. piech. Franciszek Plisewicz dowódca plutonu w kompanii szkolnej baonu KOP „Snów”
dowódca kompanii strzeleckiej kpt. piech. Czesław Michał Dąbrowa kwatermistrz baonu KOP „Stołpce”
dowódca plutonu por. piech. Janusz Paweł Chyczewski baon KOP „Berezwecz”
dowódca plutonu por. piech. Tadeusz Ludwik Makowski dowódca plutonu w 6/41 pp
dowódca plutonu por. piech. Józef Pakuła dowódca plutonu 1 kompanii szkolnej CSP KOP
dowódca kompanii karabinów maszynowych kpt. piech. Marcin Borek dowódca 1 kompanii km 41 pp
dowódca plutonu por. piech. Jan Wojciech Maksymowicz dowódca 8/41 pp
dowódca plutonu chor. Józef Szczepanik dowódca plutonu baonu KOP „Stołpce”
dowódca plutonu łączności por. piech. Jan Nepomucen Hübner dowódca 2 kompanii granicznej baonu KOP „Delatyn”

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1].
  2. ↑ Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza[21].
  3. ↑ Przekazał stanowisko 14 sierpnia 1928.
  4. ↑ Objął stanowisko 23 sierpnia 1928.
  5. ↑ Wymieniony w obsadzie oficerskiej batalionu na dzień 1 maja 1930.
  6. ↑ Wymieniony w obsadzie oficerskiej batalionu na dzień 1 listopada 1930.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 425.
  2. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 56–58.
  3. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 59–63.
  4. ↑ Polak 1999 ↓, s. 6.
  5. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 76.
  6. ↑ Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 20.
  7. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 94–101.
  8. ↑ Grochowski (red.) 1994 ↓, s. 7.
  9. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 11–12.
  10. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
  11. ↑ Rozkaz nr Ldz. KOP 5200/tjn.Og.org./27 ↓.
  12. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 31, 33.
  13. ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 24.
  14. ↑ Danielewicz 1994 ↓, s. 32.
  15. ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 3/1928.
  16. ↑ Rozkazy organizacyjne Maz. IO ↓, s. 8.
  17. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 34.
  18. ↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
  19. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 101.
  20. ↑ Zarządzenie nr L.dz.4160/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 4.
  21. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 371.
  22. ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 157.
  23. ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 1 zał. 47.
  24. ↑ Zarządzenie nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 3/1.
  25. ↑ a b c d e f g h i j Nikołajuk 2018 ↓, s. 206.
  26. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 24 lipca 1928, s. 236.
  27. ↑ a b c d e f g Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 10.
  28. ↑ Nikołajuk 2018 ↓, s. 206, obowiązki objął 7 lipca 1929.
  29. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 8 z 28 czerwca 1933, s. 143.
  30. ↑ Nikołajuk 2018 ↓, s. 206, dowództwo objął 10 lutego 1936.
  31. ↑ Nikołajuk 2018 ↓, s. 206, dowództwo objął 7 listopada 1937.
  32. ↑ Nikołajuk 2018 ↓, s. 213.
  33. ↑ Nikołajuk 2018 ↓, s. 213–215.

Bibliografia

edytuj
  • Jerzy Danielewicz: Wyższa kadra dowódcza KOP 1924–1939. W: Lech Grochowski[red.]: Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
  • Jan Nikołajuk: Rozformowanie Batalionu KOP „Suwałki” w świetle zachowanych rozkazów dziennych (1939 r.). W: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza. Artur Ochał (red.) Michał Ruczyński (red.) Paweł Skubisz (red.). Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2018. ISBN 978-83-8098-528-5.
  • Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
  • Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
  • Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
  • Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
  • Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148–160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Artur Ochał: Batalion KOP „Suwałki” 1927-1939. Suwałki: Muzeum Okręgowe w Suwałkach, 2009. ISBN 978-83-61494-24-9.
  • Artur Ochał, Słownik oficerów i chorążych KOP w Suwałkach 1927-1939, Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe, Augustów.
  • Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Grodno»”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
  • Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
  • Rozkaz wykonawczy Ldz. KOP 5200/tjn.Og.org./27 dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie formowania 5-ciu batalionów KOP i 3-ch kompanii piechoty z 8 września 1926.
  • Rozkazy organizacyjne Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza R.142.R.2 w sprawie reorganizacji batalionów Korpusu Ochrony Pogranicza i Centralnej Szkoły Podoficerskiej („R.2”) nr L.dz.4160/Tjn.Og.Org/31 z 21 sierpnia 1931. (sygn.177/133.)
  • Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937. (sygn.177/132.)
  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza sprawie reorganizacji pododdziałów w batalionach i CSP(„R.3” II Faza) nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 z 17 lipca 1937. (sygn.177/132.)
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Batalion_KOP_„Suwałki”&oldid=74979380”