Badister sodalis

	Badister sodalis
	(Duftschmid, 1812)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze drapieżne
Rodzina	biegaczowate
Podrodzina	dzierowate
Plemię	Licinini
Podplemię	Licinina
Rodzaj	dreptacz
Podrodzaj	Badister (Trimorphus)
Gatunek	Badister (Trimorphus) sodalis
Synonimy
	Carabus sodalis Duftschmid, 1812; Badister brunnicollis Letzner, 1851; Badister confinis (Stephens, 1828); Badister humeralis Bonelli, 1813; Badister luteidorsis Roubal, 1917; Badister major Letzner, 1851; Badister scapularis (Stephens, 1828); Badister vittatus Letzner, 1851; Trimorphus confinis Stephens, 1828; Trimorphus scapularis Stephens, 1828; Badister nigrescens Letzner, 1851;
	Systematyka w Wikispecies

Badister sodalis – gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych i podrodziny dzierowatych.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1812 roku przez Caspara Erasmusa Duftschmida pod nazwą Carabus sodalis^[1].

Morfologia

Chrząszcz o wydłużonym ciele długości od 3,9 do 4,6 mm. Głowa jest brązowoczarna z brązowymi i poprzyciemnianymi czułkami i głaszczkami^[2], wyraźnie węższa od przedplecza^[2]^[3]. Ostatni człon głaszczków szczękowych jest spiczasty. Warga górna jest na przedniej krawędzi ostro, V-kształtnie wycięta^[2]. Aparat gębowy ma ponadto niesymetryczne żuwaczki, z których prawa ma wykrojenie na krawędzi zewnętrzno-grzbietowej, a lewa jest niezmodyfikowana^[2]^[3]. Przedplecze jest około 1,3 raza szersze niż dłuższe^[2], brązowoczarne z dość szeroko żółtobrązowo obwiedzionymi krawędziami bocznymi^[2]^[3]. Pokrywy są węższe niż u B. dorsiger, o gładkich międzyrzędach^[2], ubarwione brązowoczarno z żółtym lub żółtobrązowym wzorem^[2]^[3], typowo obejmującym wąskie obrzeżenie krawędzi, szew i parę kropek barkowych, niekiedy połączonych poprzecznie, trafiają się jednak okazy o całej przedniej części pokryw żółtobrązowej, a nawet prawie całych pokrywach żółtobrązowych z czarną plamą tylko w okolicy tarczki. Odnóża są żółtobrązowe^[2].

Ekologia i występowanie

Owad rozmieszczony od nizin po przedgórza^[2]. Zasiedla zacienione i wilgotne stanowiska w lasach liściastych, na pobrzeżach wód stojących (w tym wysychających okresowo bajor) i w zbiorowiskach ruderalnych^[2]^[4]. Preferuje gleby bagienne i gliniaste. Bytuje pod butwiejącym listowiem i wśród mchów^[4].

Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Azorów, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Bośni i Hercegowiny, Macedonii Północnej oraz europejskiej części Rosji. W Azji podawany jest z zachodniosyberyjskiej części Rosji, anatolijskiej części Turcji, Izraela, Gruzji oraz Iranu^[5]^[6].

Przypisy

↑ C.E. Duftschmid: Fauna Austriae, oder Beschreibung der österreichischen Insekten für angehende Freunde der Entomologie. Zweyter Theil. Linz und Leipzig: Akademische Buchhandlung, 1812, s. 151.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-40, 374-382.
↑ ^a ^b ^c ^d Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 409-418.
↑ ^a ^b BolesławB. Burakowski BolesławB., MaciejM. Mroczkowski MaciejM., JaninaJ. Stefańska JaninaJ., Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974 .
↑ WolfgangW. Lorenz WolfgangW., Badister (Trimorphus) sodalis (Duftschmid, 1812) in: CarabCat, O.O. Bánki i inni red., Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021, DOI: 10.48580/dfqf-3dk [dostęp 2024-02-13] .
↑ M.M. Baehr M.M., Licinini, [w:] IvanI. Löbl, AlešA. Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 440-441, ISBN 87-88757-73-0 .

[Duftschmid-1] C.E. Duftschmid: Fauna Austriae, oder Beschreibung der österreichischen Insekten für angehende Freunde der Entomologie. Zweyter Theil. Linz und Leipzig: Akademische Buchhandlung, 1812, s. 151.

[Hurka-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-40, 374-382.

[Trautner-3] Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 409-418.

[Burakowskietal-4] BolesławB. Burakowski BolesławB., MaciejM. Mroczkowski MaciejM., JaninaJ. Stefańska JaninaJ., Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974 .

[col-5] WolfgangW. Lorenz WolfgangW., Badister (Trimorphus) sodalis (Duftschmid, 1812) in: CarabCat, O.O. Bánki i inni red., Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021, DOI: 10.48580/dfqf-3dk [dostęp 2024-02-13] .

[cpc-6] M.M. Baehr M.M., Licinini, [w:] IvanI. Löbl, AlešA. Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 440-441, ISBN 87-88757-73-0 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]