Aviatik B.I
Aviatik B (B.I) – niemieckie samoloty wielozadaniowe z okresu I wojny światowej, produkowane od 1912 roku. Samoloty te należały do kilku zbliżonych typów, o oznaczeniach fabrycznych P13, P14 i P15, a przez niemieckie lotnictwo wojskowe były oznaczane jako Aviatik B. W 1915 roku samoloty typu P15b oznaczono jako B.I, a P15a jako B.II.
 Aviatik B (typ P14) | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ |
samolot wielozadaniowy |
| Konstrukcja |
dwupłat |
| Załoga |
2 osoby |
| Historia | |
| Data oblotu |
1913 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
Mercedes D.I lub Argus |
| Moc |
100 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
P14: 14,5 m |
| Długość |
P14: 8 m |
| Powierzchnia nośna |
P14: 45 m² |
| Masa | |
| Własna |
P14: 760 kg |
| Startowa |
P14: 1090 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
P14: 105 km/h |
| Wznoszenie maks. w locie poziomym |
P14, P15: 5 min na 1200 m |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Cesarstwo Niemieckie | |
| Rzuty | |
| |
Historia
edytujNiemieckie zakłady Automobil und Aviatik produkowały początkowo od 1910 roku kopie samolotów francuskich – dwupłatów Farmana i jednopłatów Hanriota, na rynek cywilny i do szkolenia[1]. W 1912 roku firma Aviatik rozpoczęła produkcję samolotów własnej konstrukcji – udanych dużych dwupłatów ze śmigłem ciągnącym projektu głównego konstruktora inżyniera Roberta Wilda (Szwajcara)[1].
P13
edytujPierwszym modelem dwupłata konstrukcji Aviatik był typ P13, który powstał na przełomie kwietnia i maja 1912 roku[1]. Określany był przez wytwórnię jako Doppeldecker (DD) Type Militär (dwupłat typu wojskowego). Wyróżniały go skrzydła o dużej rozpiętości 15 lub 16 metrów. Skrzydła 15-metrowe miały po każdej ze stron trzy rzędy pionowych rozpórek i dodatkowe skośne rozpórki na końcach, przy krótszym dolnym płacie (układ określany jako 3½-przęsłowy), a skrzydła 16-metrowe miały cztery rzędy rozpórek (układ 4-przęsłowy)[1]. Niektóre samoloty w celach zebrania doświadczeń różniły się skosem skrzydeł, ich wzniosem i wysunięciem jednego płata przed drugi[2]. Na ogół podwozie miało dwa zespoły po dwa koła i płozy przeciwkapotażowe wystające do przodu[2]. Stosowano czterocylindrowe silniki rzędowe Argus o mocy 85-100 KM[2].
P14
edytujUdoskonalony model P14 pojawił się w połowie 1913 roku. Był on nieco mniejszy – miał rozpiętość 14,5 m i skrzydła 2½-przęsłowe[2]. Dzięki udanej konstrukcji, firma stała się jednym z głównych producentów samolotów dla lotnictwa niemieckiego, które w 1913 roku zamówiło 101 samolotów Aviatik P13 i P14, w różniących się odmianach (więcej, niż innych producentów)[3]. Samoloty typu P14 produkowane były do początku 1915 roku[3].
P15
edytujAviatik typu P15 został również opracowany w 1913 roku i był produkowany równolegle do P14. Ponownie zmniejszono wymiary samolotu, dopracowując jego konstrukcję. Zasadniczy wariant miał skrzydła dwuprzęsłowe, lecz produkowano także trzyprzęsłowe, dla większego udźwigu przy wykorzystaniu w charakterze bombowców[3]. Ster kierunku został wyposażony w skośną płetwę statecznika[3]. Napęd stanowił silnik Argus lub Mercedes o mocy 100 KM[3].
Samoloty Aviatik oznaczane były przez wojsko początkowo jako Aviatik B z numerem ewidencyjnym łamanym przez dwie ostatnie cyfry roku produkcji, np. B.62/13[4]. 8 sierpnia 1915 roku wojskowe Aviatiki otrzymały oznaczenia wojskowe typu B.I dla samolotów P15b z silnikiem o mocy 100 KM i B.II dla samolotów P15a z silnikiem o mocy 120 KM[5]. Nie jest jednakże jasne, jakie modele wojsko określiło jako P15a i P15b[6]. Istnieją przypuszczenia, że wszystkie dwupłatowe Aviatiki z silnikiem 100 KM zaliczono do typu B.I, jednakże brak jest potwierdzenia tej tezy (przynajmniej jeden samolot typu P14 został tak zaliczony)[5].
Samoloty Aviatik B (B.I i B.II) nie przenosiły standardowo uzbrojenia, a obserwator zajmował miejsce w przedniej kabinie, przed pilotem. Aviatik o numerze B.192a/13 został eksperymentalnie wyposażony w karabin maszynowy i był uważany za pierwszy niemiecki samolot tak uzbrojony[7]. Niektóre samoloty w jednostkach zostały doposażone w karabiny maszynowe Parabellum zamocowane po bokach przedniej kabiny, na wzór Aviatik C.I[8]. Na bazie typu P15 opracowano następnie uzbrojony samolot Aviatik C.I (P25)[9].
Użycie
edytujSamoloty P13 z pilotami fabrycznymi brały udział w licznych zawodach lotniczych w Niemczech i za granicą, zdobywając nagrody i przyczyniając się do spopularyzowania wytwórni przed I wojną światową. Ustanawiano też na nich rekordy długotrwałości i odległości lotu[10]. Firma Aviatik założyła też własną szkołę lotniczą w Habsheim[3].
Głównym odbiorcą samolotów stało się niemieckie lotnictwo wojskowe. Po wybuchu I wojny światowej służył one głównie do rozpoznania i bombardowania. Nieuzbrojony Aviatik B.114/14 typu P14 stał się pierwszym niemieckim samolotem zestrzelonym w walce powietrznej 5 października 1914 roku (przez francuski samolot Voisin III V89)[7]. Z kolei 28 kwietnia 1915 roku załoga dozbrojonego Aviatika zestrzeliła samolot Voisin[7].
Najwięcej samolotów Aviatik B.I było na froncie w kwietniu 1915 roku – 76. Na początku 1916 roku nieliczne pozostały w służbie frontowej, lecz w późniejszym okresie były nadal używane do szkolenia[11].
_-_2011-02-17_042.jpg)
Jeden Aviatik P14 był dostarczony w maju 1914 roku do niemieckiej Afryki Południowo-Zachodniej, po czym po wybuchu wojny brał udział w działaniach wojennych tamże (zakończonych kapitulacją Niemców 9 lipca 1915 roku)[12].
Dwupłaty Aviatik były także eksportowane i budowane na licencji przez firmy zagraniczne. Po zajęciu drugiego miejsca w konkursie zorganizowanym przez lotnictwo włoskie, ich licencyjną produkcję podjęto we włoskiej firmie SAML[3]. Używane były także przez lotnictwo włoskie podczas I wojny światowej[3]. Sprzedawane były też m.in. do Bułgarii, Belgii, Rosji, Szwajcarii[3]. Licencyjną produkcję podjęły też rosyjskie zakłady Anatra w Odessie[3]. Wraz z austriacką wytwórnią Weiser, Aviatik założył także austro-węgierską wytwórnię Oesterreichisch-Ungarische Flugzeugfabrik Aviatik, która produkowała samoloty pod tą samą nazwą[13].
Ocenia się, że około 360 samolotów Aviatik serii B wszystkich typów (w tym B.II) zostało dostarczonych dla lotnictwa niemieckiego i austro-węgierskiego w latach 1913-1915[14].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Grosz 2003 ↓, s. II okładki, 1.
- ↑ a b c d Grosz 2003 ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f g h i j Grosz 2003 ↓, s. 2.
- ↑ Grosz 2003 ↓, s. 8.
- ↑ a b Grosz 2003 ↓, s. 6.
- ↑ Grosz 2003 ↓, s. 2, 6.
- ↑ a b c Grosz 2003 ↓, s. 4.
- ↑ Grosz 2003 ↓, s. III okładki.
- ↑ Peter M. Grosz: Aviatik C.I. Berkhamsted: Albatros Productions: 1997, seria: Windsock Datafile, no. 63, ISBN 0-948414-95-2, s. 1 (ang.)
- ↑ Grosz 2003 ↓, s. 1-2.
- ↑ Grosz 2003 ↓, s. 7-8.
- ↑ Grosz 2003 ↓, s. 5.
- ↑ Peter M. Grosz: Aviatik D.I. Berkhamsted: Albatros Productions, 1994, seria: Windsock Datafile, no. 45, s. 5 (ang.)
- ↑ Grosz 2003 ↓, s. 7.
Bibliografia
edytuj- Peter M. Grosz: Aviatik B-types. Berkhamsted: Albatros Productions, 2003, seria: Windsock Datafile. no.102. ISBN 1-902207-57-2. (ang.).