Autosan A1010M Medium
Autosan A1010M Medium – wysokopodłogowy autobus miejski produkowany w latach 1995–2005 przez firmę Autosan w Sanoku.
 Autosan A1010M Medium z PKS Katowice z 2000 roku | |
| Dane ogólne | |
| Inne nazwy |
Autosan A10-10M |
|---|---|
| Producent | |
| Premiera | |
| Lata produkcji | |
| Miejsce produkcji | |
| Dane techniczne | |
| Typy nadwozia |
Wysokopodłogowy autobus miejski klasy midi |
| Układ drzwi |
2-2-0 |
| Liczba drzwi |
2, 3 |
| Wysokość podłogi |
715 mm (wejście) (I drzwi) |
| Szerokość drzwi |
1220 mm (podwójne) |
| Silniki |
1) Mercedes-Benz OM366A |
| Moc silników |
1) 121 kW (165 KM) |
| Skrzynia biegów |
Allison MT-643 (automatyczna) |
| Liczba przełożeń |
5 |
| Długość |
10000 mm |
| Szerokość |
2500 mm |
| Wysokość |
2980 mm |
| Masa własna |
8000 kg |
| Masa całkowita |
13500 kg |
| Rozstaw osi |
4700 mm |
| Wnętrze | |
| Liczba miejsc ogółem |
80 |
| Liczba miejsc siedzących |
25 |
| Informacje dodatkowe | |
| ABS |
Niektóre/Tak |
| ASR |
Niektóre/Tak |
| EBS |
Nie |
| ESP |
Nie |
| Klimatyzacja |
Nie |
Historia modelu
edytujPrototypy
edytujW pierwszej połowie lat 90. firma Autosan miała w ofercie trzy autobusy miejskie: mały Autosan H6-20 (niektóre źródła błędnie podają, że był to późniejszy model H7-20), coraz bardziej starzejący się Autosan H9-35 oraz mało popularny autobus klasy maxi H10-11.11. Dlatego opracowano założenia nowego autobusu miejskiego klasy midi[1][2]. Miał on m.in. posiadać wysokiej jakości komponenty uznanych firm światowych. W latach 1994 (2 szt.) i 1995 (4 szt.) powstało łącznie 6 prototypów modelu zwanego wówczas Autosan A10-10M. Różniły się one zastosowanymi głównymi komponentami, a zwłaszcza zespołami napędowymi i skrzyniami biegów oraz układem drzwi (2 lub 3). Eksperymentowano z silnikami Cummins D5.9-145.10 (147 KM, Euro 1), Renault MIDR 06.02.26V (175 KM), oraz Mercedes-Benz OM366A (165 KM, Euro 1). Stosowano automatyczne skrzynie biegów Voith Midimat TA 12.5 i Allison MT643, oraz mechaniczną typu TS5-60 z FPS Tczew. Wypróbowywano osie z FON Radomsko i węgierskiej firmy Raba. Stylistyka autobusu była bardzo nowoczesna i nie odbiegała od ówczesnych autobusów zachodnich. Większość prototypów (lub wszystkie) została następnie sprzedana firmom transportowym. Pierwszy trafił do ZKM Świnoujście, a dziś jest użytkowany przez firmę KA Świnoujście. Na przełomie wieków powstało również kilka prototypów zasilanych gazem CNG.
Modele seryjne
edytujW 1995 roku wyprodukowano pierwszą serię informacyjną 10 sztuk autobusów Autosan A10-10M. Konstrukcja tego modelu była oparta na spawanej podłużnicowo–kratownicowej ramie połączonej ze szkieletem nadwozia ze spawanych stalowych rur. Poszycie ścian bocznych oraz dachu wykonano z blachy aluminiowej przyklejanej do szkieletu. Ścianę przednią oraz tylną wykonano z laminatów i przyklejano do szkieletu. Szyby boczne oraz dzieloną przednią umieszczano w uszczelkach. Natomiast szybę tylną wklejano do nadwozia. W podwoziu zastosowano sterowane pneumatycznie hamulce bębnowe. Opcjonalnie montowano układy ABS i ASR. Sztywne osie zawieszono na miechach powietrznych. Na każdej osi zamontowano stabilizator przechyłu. Autobusy z serii informacyjnej wyposażono w trzy pary drzwi, silnik Renault MIDR 06.02.26V, przekładnię Allison MT643 oraz sztywne osie Raba. Miały one tylne światła w zderzaku w układzie poziomym, zastąpione w kolejnych modelach seryjnych przez światła pionowe.
We wnętrzu ściany boczne oraz sufit wyłożone są płytami unilam, a na podłodze zastosowano wykładzinę antypoślizgową. Dla pasażerów przewidziano tapicerowane fotele. Z laminatów wykonano również nową deskę rozdzielczą kierowcy oraz kabinę kierowcy typu półotwartego.
Nowością było zastosowanie komputerowego systemu obsługi. Komputer mieleckiej firmy R&G rejestrował parametry pracy silnika, obciążenie autobusu, liczbę pasażerów oraz przystanków, a także sterował pracą elektronicznych wyświetlaczy i kasowników.
Nowocześnie stylizowana ściana przednia miała wydzielone miejsce na tablicę kierunkową. Wykorzystano przednie i tylne reflektory pochodzące z autobusów rodziny Autosan H10.
Od 1998 roku głównym silnikiem, ze względu na swoją cenę, stał się model WS Andoria 6cT107-3 o pojemności 6,54 dm3, spełniający wymagania normy emisji spalin Euro 2. Silnik Mercedes-Benz OM366A oferowany był opcjonalnie. Podczas łódzkiej Wystawy Komunikacji Miejskiej w 2001 roku zaprezentowano prototypowy autobus Autosan A1010M Medium zasilany gazem ziemnym CNG[3]. Napędzany on był silnikiem Andoria 6cT107, z którym współpracowała pięciobiegowa przekładnia mechaniczna TS5-60. Osiem butli gazowych o pojemności 67,5 dm3 każda (łączna pojemność 540 dm3 gazu) umieszczono na zwisie tylnym, co spowodowało, że przestrzeń pasażerska kończyła się dokładnie za trzecimi drzwiami (układ 2-2-1). Pojazd pomieścić mógł 83 pasażerów, w tym 20 na miejscach siedzących. Masa własna autobusu wynosiła 8550 kg, całkowita – 14 500 kg. Wykonano jedynie trzy prototypy z takim zasilaniem. W 2000 roku w tylnej części nadwozia wyeliminowano stopień wewnętrzny i obniżono tam poziom podłogi o około 80 mm.
Produkcja seryjna objęła co najmniej siedem wersji modelu Autosan A1010M Medium:
- A10-10M.03 – dwudrzwiowy, wyposażony w fotele półwysokie, tapicerowane, oraz przekładnię automatyczną Allison MT643,
- A10-10M.04 – trzydrzwiowy, wyposażony w fotele półwysokie, tapicerowane, oraz przekładnię automatyczną Allison MT643,
- A10-10M.05 – dwudrzwiowy, wyposażony w fotele z niskim oparciem, wykonane z tworzywa, oraz przekładnię manualną TS5-60,
- A10-10M.06 – trzydrzwiowy, wyposażony w fotele z niskim oparciem, wykonane z tworzywa, oraz przekładnię manualną FPS a następnie Eaton TS5-60.
- A1010M.08
- A1010M.11
- A1010M.12
Podstawowym silnikiem (stosowanym w modelach wersji od .03 do .06) był Mercedes-Benz OM366A. W modelu .08 produkowanym od 1998 roku zastosowano polską jednostkę WS Andoria 6cT107-3. Natomiast montowany późniejszych wersjach .11 i .12, silnik Renault MIDR 06.02.26W4 miał moc maksymalną 153 kW (209 KM). Wszystkie produkowane wersje były wyposażone w osie węgierskiej firmy Raba.
Produkcja i sprzedaż rodziny wysokopodłogowych autobusów Autosan A1010M Medium wynosiła najczęściej od kilku do kilkunastu sztuk rocznie. Jedynie w latach 1998–2000 była większa, osiągając maksimum 49 sztuk w 2000 roku. Sprzedawane one były tylko na rynku krajowym. Łącznie powstało 162 sztuk, jednak te dane najprawdopodobniej nie obejmują 6 sztuk prototypów z lat 1994–1995, a być może również pojazdów z serii próbnej (10 szt.). Ostatni autobus wyprodukowano na początku 2005 roku. W poszczególnych latach było to co najmniej: 1994 – 2 szt., 1995 – 14 szt., 1996 – 6 szt., 1997 – 12 szt., 1998 – 23 szt., 1999 – 25 szt., 2000 – 49 szt., 2001 – 10 szt., 2002 – 6 szt., 2003 – 11 szt., 2004 – 6 szt., a w 2005 roku – 1 sztuka.
Przypisy
edytuj- ↑ Łukasz Supel: Ocalić od zapomnienia: Sanockie nowości w połowie dekady lat 90.. InfoBus, 4 czerwca 2006. [dostęp 2009-02-13].
- ↑ Łukasz Supel: Medium A10-10M średniopojemny autobus miejski z Autosana. Autobusy TEST, grudzień 2008. [dostęp 2009-02-13].
- ↑ Łukasz Supel: Ocalić od zapomnienia: U progu nowego tysiąclecia w Sanoku (część 2). InfoBus, 10 kwietnia 2007. [dostęp 2009-02-13].
Bibliografia
edytuj- Ciężarówki Świata 2001. Wyd. Print Shops Prego – Polska, Warszawa 2001, s. 35.
- Ciężarówki Świata 2002. Wyd. Print Shops Prego – Polska, Warszawa 2002, s. 32.
- Łukasz Medium A10-10M średniopojemny autobus miejski z Autosana. [w:] Autobusy TEST, nr 12, 2008.