Aurora (statek 1876)
SY Aurora – barkentyna parowa, która początkowo służyła jako statek do połowu fok i wielorybów, w latach 1911–1914 jako statek ekspedycji naukowo-badawczej na Antarktykę pod kierownictwem Douglasa Mawsona (1882–1958) – Australijsko-azjatyckiej Wyprawy Antarktycznej (ang. Australasian Antarctic Expedition), a w latach 1914–1916 obok „Endurance” jako statek Imperialnej Wyprawy Transantarktycznej pod kierownictwem Ernesta Shackletona (1874–1922); pierwszy statek przewożący przesyłki pocztowe między Australią a Antarktydą.
 SY Aurora (1914) | |
| Bandera | |
|---|---|
| Port macierzysty |
Dundee, Szkocja |
| Dane podstawowe | |
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia |
Alexander Stephen and Sons |
| Data wodowania |
1876 |
| Data zatonięcia |
1917 |
| Dane techniczne | |
| Długość całkowita (L) |
50 m |
| Szerokość (B) |
9,3 m |
| Zanurzenie (D) |
5,7 m |
| Pojemność brutto |
380 GT |
| Ożaglowanie | |
| Liczba masztów |
3 |
Historia
edytujJacht parowy „Aurora” został zbudowany w stoczni Alexander Stephen and Sons w Dundee w Szkocji i oddany do eksploatacji w 1876 roku[1]. Jednostka o wymiarach 165 stóp długości i 30 stóp szerokości miała tonaż 380 GRT[1]. Początkowo służyła jako statek do połowu fok i wielorybów w przedsiębiorstwie Dundee Seal and Whale Fishing Company[1], pływając po północnym Atlantyku[2].
W 1884 roku brała udział w poszukiwaniu członków amerykańskiej ekspedycji arktycznej, która utknęła na Wyspie Ellesmere’a[2].
Australijsko-azjatycka Wyprawa Antarktyczna (1911–1914)
edytujW latach 1911–1914 Douglas Mawson (1882–1958) poprowadził wyprawę naukowo-badawczą na Antarktykę. Zadanie znalezienia odpowiedniego statku dla transportu ludzi i zapasów Mawson powierzył kapitanowi Johnowi Kingowi Davisowi (1884–1967), który zakupił „Aurorę” za 6 tys. funtów od firmy wielorybniczej Bowering Brothers[2]. W czerwcu 1911 roku „Aurora” została przyprowadzona z Nowej Fundlandii do Londynu, gdzie przeszła całkowity remont – m.in. wstawiono nowy przedni maszt i wymieniono olinowanie, powstał nowy mostek, zmodernizowano system sterowania i zamontowano nową śrubę napędową, dodano dwa laboratoria, przemalowano kadłub[2]. W ramach ekspedycji Mawsona statek odbył trzy rejsy antarktyczne i dwa subantarktyczne[2][3].
Imperialna Wyprawa Transantarktyczna (1914–1916)
edytujW 1914 roku statek zakupił Ernest Shackleton (1874–1922) dla wsparcia swojej wyprawy przejścia Antarktydy od Morza Weddella do Morza Rossa[2]. Statek miał zawieść grupę wsparcia i zaopatrzenie na Morze Rossa (ang. Ross Sea party)[2]. Grupa wypłynęła z portu Hobart na Tasmanii 24 grudnia 1914 roku[4]. Następnego dnia dotarła do Macquarie Island, gdzie znajdowała się stacja meteorologiczna założona przez wyprawę Mawsona, dla której „Aurora” dostarczyła zapasy[4]. 15 stycznia 1915 roku wyprawa dotarła do McMurdo Sound[5]. „Aurora” została zacumowana na zimę, lecz liny zabezpieczające jednostkę uległy zerwaniu[2]. 6 maja statek wraz z zapasami został zepchnięty na szerokie wody, gdzie wkrótce utknął w paku lodowym, tracąc ster[6]. Grupa dziesięciu uczestników wyprawy utknęła na zimę na przylądku Cape Evans[6]. Bez szans na uwolnienie się statek dryfował przez zimę w lodzie Morza Rossa[6]. Dopiero w marcu 1916 roku lód ustąpił i „Aurora” udała się do Nowej Zelandii, gdzie w Port Chalmers został przeprowadzony jej gruntowny remont[2]. Statek wraz z Shackletonem powrócił w styczniu 1917 roku zabierając ocalałych do Wellington w Nowej Zelandii[6].
Ostatni rejs
edytujW Wellington Shackleton sprzedał statek amerykańskiej firmie WR Grace and Co.[7] „Aurora” została załadowana węglem w Newcastle, skąd 18 kwietnia 1917 roku wyruszyła do Iquique w Chile[7]. Po trzech dniach zaczęła mocno przeciekać i zawróciła do Sydney, gdzie przeprowadzono prace naprawcze[7]. Następnie ponownie udała się do Newcastle i 20 czerwca wypłynęła z nowym ładunkiem węgla w kierunku Chile[7]. Do celu nigdy nie dotarła[7]. Najprawdopodobniej zatonęła wraz z całą załogą podczas sztormu[7]. Sześć miesięcy później znaleziono jej koło ratunkowe[7].
Statek pocztowy
edytuj
„Aurora” była pierwszym statkiem przewożącym przesyłki pocztowe między Australią a Antarktydą[8]. Listy członków ekspedycji stemplowano specjalnie zaprojektowanymi stemplami – oba przedstawiały wizerunek pingwina, który w wersji pierwszej otaczały „Loose Ships Letter / S.Y. Aurora”, „Posted at / Macquarie Island” lub „Posted in / Antarctica” a w wersji drugiej „A.A.E.”, „Loose Ship’s Letter”[8].
Dane taktyczno-techniczne
edytuj„Aurora” była trójmasztowym jachtem (barkentyna)[9] o wymiarach 50 m × 9,3 m × 5,7 m[3]. Jej pojemność rejestrowa brutto wynosiła 380 RT[3].
Upamiętnienie
edytujStatek został upamiętniony w nazwach obiektów geograficznych na Antarktydzie:
- Aurora Subglacial Basin – basen subglacjalny na zachód i południe od Dome C[10]
- Aurora Heights – szczyt na północnej stronie lodowca Argosy Glacier w Miller Range[11]
- Mount Aurora – najwyższy szczyt Black Island (1040 m) w Ross Archipelago[12]
- Aurora Peak – wzniesienie (533 m n.p.m.) ok. 7 km na południowy zachód od Mount Murchison na Ziemi Jerzego V[13]
- Aurora Glacier – lodowiec na Wyspie Rossa[14]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Mitchell 2019 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i Australian Antarctic Division ↓.
- ↑ a b c Australian Antarctic Data Centre ↓.
- ↑ a b Shackleton 1920 ↓, s. 237.
- ↑ Hund 2014 ↓, s. 379.
- ↑ a b c d Riffenburgh 2007 ↓, s. 529.
- ↑ a b c d e f g Dodd 2017 ↓.
- ↑ a b Breckon 2012 ↓.
- ↑ coolantarctica.com ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and Australian Antarctic Gazetteer – Aurora Subglacial Basin ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and Australian Antarctic Gazetteer – Aurora Heights ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Mount Aurora ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and Australian Antarctic Gazetteer – Aurora Peak ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Aurora Glacier ↓.
Bibliografia
edytuj- Aurora Subglacial Basin (Australian Antarctic Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Aurora Glacier (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Aurora Heights (Australian Antarctic Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Aurora Peak (Australian Antarctic Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Breckon, Richard: S.Y.Aurora – Australia’s first Antarctic mail ship. [w:] Naval Historical Society of Australia [on-line]. 2012. [dostęp 2024-03-29]. (ang.).
- David Dodd. The final voyage of SY Aurora. „Australian Antarctic Magazine”, s. 30, 2017. [dostęp 2024-03-29]. (ang.).
- Hund, Andrew J.: Antarctica and the Arctic Circle: A Geographic Encyclopedia of the Earth’s Polar Regions. ABC-CLIO, 2014. ISBN 978-1-61069-393-6. [dostęp 2024-03-24]. (ang.).
- Mount Aurora (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Mitchell, Willy: Cold Courage: Extraordinary Times. iUniverse, 2019. ISBN 978-1-5320-9030-1. [dostęp 2023-02-05]. (ang.).
- Riffenburgh, Beau: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis, 2007. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2023-01-23]. (ang.).
- Shackleton, Ernest: South: the story of Shackleton's last expedition, 1914–1917. New York: The Macmillan Company, 1920. [dostęp 2024-03-24]. (ang.).
- SY Aurora. [w:] Australian Antarctic Data Centre [on-line]. [dostęp 2024-03-29]. (ang.).
- SY Aurora – Ships of the Polar Explorers. [w:] coolantarctica.com [on-line]. [dostęp 2023-02-18]. (ang.).
- The Voyages. [w:] Home of the Blizzard. The Australasian Antarctic Expedition [on-line]. Australian Antarctic Division. [dostęp 2023-01-31]. (ang.).