Atezolizumab
Atezolizumab (nazwa handlowa: Tecentriq, produkowany przez firmę Roche Pharma AG) – przeciwnowotworowy lek immunomodulujący, humanizowane przeciwciało monoklonalne klasy IgG1κ przeciwko PD-L1.
| ||
| Identyfikacja | ||
| Inne nazwy i oznaczenia |
Tecentriq | |
|---|---|---|
| numer CAS | ||
| DrugBank | ||
| Genetyka i fizjologia | ||
| Choroby | ||
| Klasyfikacja medyczna | ||
| ATC | ||
| Stosowanie w ciąży |
kategoria D | |
| Uwagi terapeutyczne | ||
| Drogi podawania |
dożylnie, podskórnie | |
Mechanizm działania
edytujU osób zdrowych układ PD-1/PD-L1 (receptor-ligand) należy do ważnych mechanizmów regulacyjnych układu immunologicznego, stanowiący hamujący punkt kontrolny obecny na powierzchni limfocytów T. Powoduje on hamowanie odpowiedzi immunologicznej i promowanie tolerancji immunologicznej poprzez modulację aktywności limfocytów T, aktywację apoptozy antygenowo specyficznych limfocytów T, hamowanie apoptozy limfocytów T regulatorowych i produkcję cytokin. Blokada przez atezolizumab w mikrośrodowisku guza oddziaływania pomiędzy PD-1 i PD-L1 powoduje odblokowanie aktywności limfocytów T i prowadzi do niszczenia komórek nowotworowych[1].
Atezolizumab wywiera swoje działanie poprzez odmienny mechanizm niż wcześniejsze leki z tej grupy, takie jak niwolumab czy pembrolizumab (przeciw PD-1).
Zastosowanie
edytujEuropejska Agencja Leków zatwierdziła atezolizumab do leczenia w Unii Europejskiej w następujących wskazaniach[2]:
- rak urotelialny
- niedrobnokomórkowy rak płuc
- we wczesnym stadium
- z przerzutami
- drobnokomórkowy rak płuca
- potrójnie ujemny rak piersi
- rak wątrobowokomórkowy
Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła atezolizumab do leczenia następujących schorzeń[3]:
- niedrobnokomórkowy rak płuc
- drobnokomórkowy rak płuca
- rak wątrobowokomórkowy
- czerniak złośliwy
- mięsak pęcherzykowy
W 6 lat po zatwierdzeniu atezolizumabu do leczenia raka urotelialnego[4], w listopadzie 2022 roku firma Roche zdecydowała o wycofaniu leku z amerykańskiego rynku[5].
Działania niepożądane
edytujNajczęstsze działania niepożądane występujące przy stosowaniu atezolizumabu w monoterapii to: osłabienie, brak apetytu, nudności, wymioty, kaszel, duszność, biegunka, wysypka, gorączka, ból kręgosłupa, stawów, mięśni i kości, świąd skóry oraz zakażenie dróg moczowych[2].
Najczęstsze działania niepożądane podczas stosowania z innymi lekami przeciwnowotworowymi to: neuropatia obwodowa, nudności, niedokrwistość, neutropenia, małopłytkowość, wysypka, osłabienie, zaparcia, brak apetytu, biegunka i kaszel[2].
Przeciwwskazania, ostrzeżenia i środki ostrożności
edytujAtezolizumab jest przeciwwskazany przy znanej lub podejrzewanej alergii na substancję czynną lub jakąś z substancji pomocniczych.
Należy zwrócić szczególną uwagę na powikłania o podłożu immunologicznym w związku z leczeniem atezolizumabem[2]:
- zapalenie płuc na tle immunologicznym
- zapalenie wątroby na tle immunologicznym
- zapalenie jelita grubego na tle immunologicznym
- zaburzenia hormonalne na tle immunologicznym
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu na tle immunologicznym
- neuropatie na tle immunologicznym, także zespół miasteniczny lub zespół Guillaina-Barrégo
- zapalenie trzustki na tle immunologicznym
- zapalenie mięśnia sercowego na tle immunologicznym
- zapalenie trzustki na tle immunologicznym
- zapalenie nerek na tle immunologicznym
- zapalenie mięśni na tle immunologicznym
- ciężkie reakcje skórne na tle immunologicznym
- inne działania niepożądane na tle immunologicznym
Podstawą leczenia reakcji niepożądanych na tle immunologicznym jest stosowanie Kortykosteroidów.
Dawkowanie
edytujZalecane dawkowanie to 1200 mg atezolizumabu, podawane we wlewie dożylnym trwającym 30–60 minut, co 3 tygodnie.
W 2023 r. brytyjska Medicines and Healthcare products Regulatory Agency dopuściła stosowanie leku w formie zastrzyku podskórnego[6].
Czas trwania leczenia: do czasu utraty korzyści klinicznej lub do wystąpienia niemożliwych do opanowania objawów niepożądanych.
Preparaty
edytujNazwa handlowa Tecentriq – koncentrat do przygotowania roztworu do podawania dożylnego.
U kobiet w wieku rozrodczym konieczne jest stosowanie skutecznej antykoncepcji podczas leczenia atezolizumabem i przez 5 miesięcy po zakończeniu leczenia. Na podstawie mechanizmu działania leku i badań na myszach występuje ryzyko, że podanie leku w ciąży może spowodować uszkodzenie lub śmierć wewnątrzmaciczną płodu.
Nie ma informacji czy atezolizumab przenika do mleka kobiet karmiących, w związku z tym należy podjąć decyzję, czy zaprzestać karmienia piersią, czy przerwać leczenie, rozważając korzyści z karmienia piersią dla dziecka oraz z leczenia dla kobiety.
Nie ma danych klinicznych dotyczących możliwego wpływu atezolizumabu na płodność oraz toksycznym wpływem leku na reprodukcję i rozwój potomstwa.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Atezolizumab [online], Medycyna Praktyczna [dostęp 2023-02-04].
- ↑ a b c d www.ema.europa.eu: Tecentriq - charakterystyka produktu leczniczego. [dostęp 2023-02-04].
- ↑ Center for Drug Evaluation and Research, FDA approves atezolizumab as adjuvant treatment for non-small cell lung cancer, „FDA”, 23 stycznia 2023 [dostęp 2023-02-07] (ang.).
- ↑ FDA approves new, targeted treatment for bladder cancer [online], FDA, 24 marca 2020 [dostęp 2023-02-06] (ang.).
- ↑ Roche pulls Tecentriq in bladder cancer, completing sweep of ‘dangling’ accelerated approvals [online], BioPharma Dive [dostęp 2023-02-07] (ang.).
- ↑ Zastrzyk przeciwnowotworowy zastąpi dożylne podawanie leku [online], www.termedia.pl [dostęp 2023-09-08].