Artyleria polska na froncie wschodnim

Artyleria polska na froncie wschodnim – jeden z podstawowych rodzajów wojsk ludowego Wojska Polskiego w latach 1943 - 1945.

Artyleria ludowego Wojska Polskiego powstawała wraz z 1 Dywizją Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Jej skład doskonalił się pod względem organizacyjnym i uzbrojenia do końca II wojny światowej. Składała się z moździerzy, artylerii lekkiej i ciężkiej, przeciwpancernej, pancernej, rakietowej i przeciwlotniczej. Pod względem organizacyjnym składała się z artylerii batalionowej, pułkowej, dywizyjnej, armijnej i Odwodu Naczelnego Dowództwa.

Artyleria naziemna

Artyleria dywizji piechoty

76 mm armata pułkowa wz. 1943^[b]

Armata ZIS-3

W batalionie znajdowała się:

kompania 82 mm moździerzy — 9 moździerzy
pluton 45 mm dział przeciwpancernych — 2 działa

W pułku piechoty:

bateria 45 mm dział przeciwpancernych — 6 dział
bateria 76 mm dział polowych — 4 armaty
bateria 120 mm moździerzy — 8 moździerzy.

Na szczeblu dywizji:

pułk artylerii lekkiej
- 3 x dywizjon artylerii
  - 2 x baterie armat dywizyjnych 76,2 mm ZIS-3 po 4 działa
  - 1 x bateria haubic 122 mm — 4 haubice
dywizjon dział pancernych SU-76 - 13 dział samobieżnych^[2]

W sumie w dywizji piechoty:

81 moździerzy 82 mm
24 moździerze 120 mm
36 armat przeciwpancernych 45 mm
13 dział pancernych^[2]
12 armat 76,2 mm pułkowych
24 armaty 76,2 mm ZIS-3
12 haubic 122 mm

Razem: 202 działa i moździerze

Artyleria 1 Armii WP

działo pancerne SU-76^[2]

dwie brygady artylerii ciężkiej
dwie brygady haubic
brygada artylerii przeciwpancernej
pułk artylerii pancernej
dywizjon artylerii pancernej^[2]
pułk moździerzy

Artyleria 2 Armii WP

Armata przeciwpancerna ZIS-2^[c]

brygada artylerii przeciwpancernej
pułk moździerzy
pułk artylerii pancernej^[2]
dywizja artylerii przeciwlotniczej

Na okres wejścia do walki armii przydzielono:

2 Dywizję Artylerii
98 pułk artylerii rakietowej

Do 2 Armii został przydzielony również 1 Korpus Pancerny wraz ze swoimi trzema pułkami artylerii pancernej^[2], pułkiem moździerzy i dywizjonem rakietowym.

Artyleria Odwodu Naczelnego Dowództwa

152 mm haubicoarmata wz. 1937 (MŁ-20)

dywizja artylerii
brygada artylerii ciężkiej
brygada moździerzy
brygada przeciwpancerna

Środki artyleryjskie

Zgodnie z etatami artyleria ludowego Wojska Polskiego powinna posiadać:

1586 moździerzy
1080 dział do ognia pośredniego
1202 środki przeciwpancerne
8 wyrzutni rakietowych

Razem – 4222 (3876 dział i moździerzy).

Na dzień 1 maja 1945 stan artylerii wynosił 3569 dział i moździerzy.

Artyleria przeciwlotnicza

37 mm armata przeciwlotnicza wz. 1939

Zalążkiem artylerii przeciwlotniczej ludowego Wojska Polskiego był 1 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej sformowany w ZSRR 7 lipca 1943 w składzie 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki.

Po powstaniu 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR 10 sierpnia 1943 dywizjon został włączony w skład 1 Brygady Artylerii im. gen. Józefa Bema.

18 marca 1944 1 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej przeformowano na korpuśny pułk artylerii przeciwlotniczej.

Na podstawie rozkazu dowódcy 1 Armii Polskiej w ZSRR z 7 maja 1944 rozpoczęto formowanie jednostki w Sumach 1 Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej. Jako zawiązki posłużyła kadra z paplot korpusu, a 1 daplot powrócił do dawnej formy organizacyjnej.

W związku z decyzją o formowaniu 2 Armii Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało zorganizowanie 3 Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej i podporządkowanie jej dowództwu 2 AWP.

Dla potrzeb odwodu Naczelnego Dowództwa WP sformowano 4 Dywizję Artylerii Przeciwlotniczej.

Jednostki artylerii przeciwlotniczej na froncie wschodnim

85 mm armata przeciwlotnicza wz.39

Jednostką podległą bezpośrednio Naczelnemu Dowództwu WP był 32 pułk artylerii przeciwlotniczej

Zobacz też

Uwagi

↑ Pierwsze haubice M-30 trafiły do uzbrojenia 1 Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki 9 maja 1943 roku. Używane były one w pułkach artylerii lekkiej oraz w armijnych brygadach artylerii haubic
↑ Na uzbrojeniu baterii artylerii w pułkach piechoty .
↑ Na uzbrojeniu 4 Brygady Artylerii Przeciwpancernej, oraz 9 Drezdeńskiej i 14 Sudeckiej Brygady Artylerii Przeciwpancernej .

Przypisy

↑ Działa te wchodziły w skład brygad artylerii ciężkiej armii
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jednostki artylerii pancernej wchodziły w skład broni pancernej i merytorycznie podlegały Dowództwu Wojsk Pancernych i Zmotoryzowanych odpowiedniego szczebla dowodzenia

Bibliografia

Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń ;Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Władysław Ways: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek artylerii. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Cz. II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.

[1] Pierwsze haubice M-30 trafiły do uzbrojenia 1 Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki 9 maja 1943 roku. Używane były one w pułkach artylerii lekkiej oraz w armijnych brygadach artylerii haubic

[3] Na uzbrojeniu baterii artylerii w pułkach piechoty .

[5] Na uzbrojeniu 4 Brygady Artylerii Przeciwpancernej, oraz 9 Drezdeńskiej i 14 Sudeckiej Brygady Artylerii Przeciwpancernej .

[2] Działa te wchodziły w skład brygad artylerii ciężkiej armii

[apanc-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jednostki artylerii pancernej wchodziły w skład broni pancernej i merytorycznie podlegały Dowództwu Wojsk Pancernych i Zmotoryzowanych odpowiedniego szczebla dowodzenia

[a]

[1]

[b]

[2]

[c]