Archiwum Państwowe we Wrocławiu

Archiwum Państwowe we Wrocławiuarchiwum państwowe we Wrocławiu. W jego zasobach znajdują się dokumenty od XII w. do XXI w. związane głównie z Dolnym Śląskiem.

Archiwum Państwowe we Wrocławiu
Ilustracja
Siedziba główna archiwum we Wrocławiu (budynek po prawej)
Data założenia

17 grudnia 1946

Dyrektor

dr Janusz Gołaszewski

Rodzaje zbioru

m.in. akta przemysłowe i gospodarcze, zbiory kartograficzne

Państwo

 Polska

Miejscowość

Wrocław

Adres

ul. Pomorska 2

Oddziały

Bolesławiec, Jelenia Góra, Kamieniec Ząbkowicki, Legnica

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Archiwum Państwowe we Wrocławiu”
51,116266°N 17,029720°E/51,116266 17,029720
Strona internetowa

Historia

edytuj

Protoplastą Archiwum Państwowego we Wrocławiu było Królewskie Akademickie Archiwum Uniwersyteckie przy Uniwersytecie Wrocławskim, utworzone 27 października 1815 r. celem przechowywania tych archiwaliów kościelnych, które upaństwowiono przy sekularyzacji w roku 1810[1]. Wkrótce potem do archiwum zaczęto przekazywać archiwalia zamykanych urzędów śląskich. W 1822 r. archiwum wyłączono ze struktur uniwersytetu i usamodzielniono jako Królewskie Śląskie Archiwum Prowincjonalne. Jego zarządzającymi byli m.in. Wilhelm Wattenbach i Colmar Grünhagen.

Przed oblężeniem Wrocławia zasoby archiwum obejmujące wówczas około 300 tys. tomów akt i dokumentów oraz 30 000 książek wywieziono i ukryto w różnych rejonach Dolnego Śląska, Czech i na zachód od Nysy Łużyckiej[2]. Po wojnie znaczną część odzyskano, zarówno przejmując wywiezione partie, jak i w późniejszych latach otrzymując wywiezione archiwalia od Czechosłowacji, NRD i ZSRR[3]. Gromadzono też na bieżąco różne dokumenty powojenne[4]. Archiwum Państwowe we Wrocławiu utworzył minister oświaty 17 grudnia 1946 r., aczkolwiek organizację archiwum i pozyskanie gmachu na jego siedzibę zaczęto już w grudniu 1945[5]. Od 1950 r. zaczęto tworzyć oddziały powiatowe podległe archiwum wrocławskiemu, których liczba, siedziby i status zmieniały się wielokrotnie[6]. W 2018 r. istniały cztery oddziały terenowe: Bolesławiec, Jelenia Góra, Kamieniec Ząbkowicki, Legnica[1]. W roku 2013 zbiory archiwum obejmowały 25 244 mb archiwaliów, z których najstarszy pochodzi z 1175 r[4]. Oprócz gromadzenia i udostępniania archiwaliów Archiwum Państwowe we Wrocławiu prowadzi też działalność wystawienniczą i wydawniczą[1].

Siedzibą archiwum od powstania do 1847 był poklasztorny gmach na wyspie Piasek, następnie niezachowany do dziś budynek Stanów Śląskich (Ständehaus) przy ulicy Krupniczej[7], a w 1876 r. przeniesiono archiwum do własnego, nowo wybudowanego gmachu przy skrzyżowaniu obecnych ulic Piłsudskiego i Kołłątaj. Był to pierwszy w Prusach gmach wybudowany specjalnie dla archiwum (nie zachował się)[8]. W 1906 r. archiwum przeprowadziło się do kolejnego, zbudowanego na swoje potrzeby gmachu przy obecnej ulicy Skłodowskiej-Curie przy skrzyżowaniu z ul. Nauczycielską. Siedzibę archiwum władze niemieckie rozebrały wiosną 1945 r. w trakcie oblężenia Wrocławia, by zrobić miejsce pod lotnisko polowe w rejonie obecnego placu Grunwaldzkiego[9]. W 1946 r. przyznano archiwum obecną siedzibę na rogu ul. Pomorskiej i Cybulskiego oraz budynek przy Więziennej nr 6. Archiwum powojenne dysponowało też magazynem przy ul. Świstackiego 10a. Dwa ostatnie budynki w późniejszych latach archiwum utraciło[6].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Józef Drozd: O archiwum. Archiwum Państwowe we Wrocławiu. [dostęp 2022-09-25].
  2. Galik 2014 ↓, s. 205,206,208.
  3. Galik 2014 ↓, s. 206.
  4. a b Galik 2014 ↓, s. 209.
  5. Galik 2014 ↓, s. 195,196,207.
  6. a b Galik 2014 ↓, s. 207–208.
  7. Galik 2014 ↓, s. 202–203.
  8. Galik 2014 ↓, s. 204.
  9. Galik 2014 ↓, s. 205.

Bibliografia

edytuj
  • Batalia o budynek. Archiwum Państwowe we Wrocławiu – tradycja i współczesność, [w:] E. Galik, Przedmieście Odrzańskie we Wrocławiu, Wydawnictwo Muzeum Miejskiego Wrocławia, 2014, s. 195–209.

Linki zewnętrzne

edytuj