Aorun

Aorun (nazwany na cześć Smoczego Króla Zachodu z Wędrówki na Zachód) – rodzaj dinozaura z grupy teropodów, żyjącego na przełomie środkowej i późnej jury (kelowej lub oksford) na terenie dzisiejszych Chin. Gatunkiem typowym jest A. zhaoi, którego holotypem jest niekompletny szkielet o numerze katalogowym IVPP V15709, z zachowaną czaszką, kręgami szyjnymi, grzbietowymi i ogonowymi, lewą kością łokciową, lewą dłonią, dystalnymi (dalszymi od osi ciała) częściami kości łonowych oraz kośćmi obu kończyn tylnych – połową prawego i prawie kompletnym lewym tibiotarsus, kośćmi śródstopia i stopami. Epitet gatunkowy zhaoi honoruje paleontologa Zhao Xijina.

Aorun

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
(bez rangi)	celurozaury
Rodzaj	Aorun Choiniere et al., 2014
Gatunki
A. zhaoi Choiniere et al., 2014

Skamieniałości A. zhaoi odkryto w 2006 roku w osadach formacji Shishugou, na stanowisku Wucaiwan w Sinciangu. Na tym stanowisku odkryto też skamieniałości teropodów z gatunków Limusaurus inextricabilis, Zuolong salleei, Guanlong wucaii i Haplocheirus sollers (jednak prawdopodobnie w osadach młodszych niż te, w których odkryto skamieniałości Aorun), a także zęby dużego teropoda podobnego do Sinraptor. Z osadów formacji Shishugou znane są również skamieniałości dużych teropodów z gatunków Sinraptor dongi i Monolophosaurus jiangi, odkryte na stanowisku Jiangjunmiao, około 100 kilometrów na wschód od stanowiska Wucaiwan. Autorzy opisu Aorun zhaoi szacują, że osady, w których odkryto skamieniałości Sinraptor dongi były młodsze od osadów, w których odkryto skamieniałości Aorun, natomiast skamieniałości Monolophosaurus jiangi były bliższe wiekiem skamieniałościom A. zhaoi. Choć holotyp A. zhaoi był szkieletem osobnika niedojrzałego, mającego w chwili śmierci nie więcej niż rok, w ocenie autorów jego opisu różnice w budowie szkieletu Aorun i innych teropodów z formacji Shishugou nie pozwalają na przyjęcie, że IVPP V15709 jest jedynie niedojrzałym przedstawicielem któregoś z opisanych wcześniej gatunków teropodów.

U okazu holotypowego A. zhaoi występuje mieszanka cech budowy szkieletu występujących u celurozaurów oraz cech występujących u teropodów nienależących do celurozaurów. Podobnie jak u teropodów nienależących do celurozaurów, wyrostek wznoszący (ang. ascending process) kości skokowej Aorun jest niski i ograniczony do bocznej powierzchni piszczeli, ale jednocześnie podobnie jak u celurozaurów wyrostek ten jest oddzielony rowkiem od kłykci kości skokowej. U Aorun kręgi szyjne były opistoceliczne, tj. wypukłe na przedniej powierzchni stawowej i wklęsłe na tylnej; kręgi szyjne Aorun były zatem zbudowane podobnie do kręgów szyjnych dużych tetanurów nienależących do celurozaurów, ale inaczej niż kręgi szyjne większości celurozaurów (poza Compsognathus i alwarezaurami). Budową dłoni Aorun w większym stopniu przypominał natomiast nieptasie celurozaury niż bardziej bazalne teropody; w szczególności budową dłoni (a także proporcjami czaszki) Aorun zhaoi przypominał Haplocheirus sollers.

Z przeprowadzonej przez autorów opisu Aorun analizy filogenetycznej wynika przynależność tego teropoda do celurozaurów. Jego dokładna pozycja filogenetyczna w obrębie tej grupy jest jednak niepewna; z analiz wynika, że mógł być bazalnym celurozaurem, siostrzanym do kladu obejmującego wszystkie pozostałe celurozaury poza Zuolong i tyranozauroidami lub bazalnym maniraptorem blisko spokrewnionym z Tugulusaurus faciles i Coelurus fragilis. Jednakże w ocenie autorów opisu Aorun budowa czaszki, kręgów szyjnych i dłoni okazu holotypowego sugeruje, że mógł on być przedstawicielem Alvarezsauroidea lub ornitomimozaurów. Także z późniejszej analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Xu i współpracowników (2018) wynika bliskie pokrewieństwo Aorun z alwarezaurami.

Niekompletność okazu holotypowego Aorun zhaoi utrudnia rekonstrukcję wyglądu zwierzęcia; można jednak stwierdzić, że IVPP V15709 był niewielkim teropodem (długość lewej piszczeli 123,3 milimetra), o dłuższej i niższej czaszce niż u Zuolong i Guanlong. Niektóre cechy budowy szkieletu okazu holotypowego (pozbawione piłkowanej krawędzi zęby osadzone na kości przedszczękowej, niezakrzywione lub słabo zakrzywione paliczki dalsze dłoni – kości pazurowe) sugerują, że u Aorun doszło do zaniku niektórych przystosowań do drapieżnictwa występujących u teropodów nienależących do celurozaurów. Odkrycie Aorun może zatem wspierać hipotezę, w myśl której wczesna radiacja ewolucyjna celurozaurów wiązała się z ich odstąpieniem od wyłącznej mięsożerności i przystosowaniem się do wszystkożerności. Ponieważ holotyp A. zhaoi jest szkieletem osobnika młodego, niemożliwe jest oszacowanie rozmiarów osobnika dorosłego. Porównanie Aorun z teropodami z rodzaju Allosaurus, uwzględniające różnice rozmiarów ciała znanych młodych i dorosłych osobników zaliczanych do rodzaju Allosaurus, wskazuje, że hipotetycznie dorosły Aorun mógłby osiągać nawet rozmiary porównywalne z dużymi teropodami takimi jak Sinraptor czy Monolophosaurus. Autorzy opisu Aorun uznają jednak za mało prawdopodobne osiąganie przez niego takich rozmiarów, wskazując, że w odróżnieniu od Sinraptor czy Monolophosaurus najprawdopodobniej należał on do celurozaurów, a inne celurozaury znane z osadów formacji Shishugou były niewielkimi lub średniej wielkości teropodami.