Haplocheirus

*Haplocheirus*
	Okres istnienia: 161–158 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q ↓
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	tetanury
(bez rangi)	celurozaury
Nadrodzina	Alvarezsauroidea
Rodzaj	Haplocheirus; Choiniere et al., 2010
Gatunki
	H. sollers Choiniere et al., 2010;
	H. sollers Choiniere et al., 2010;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Haplocheirus – rodzaj teropoda z grupy Alvarezsauroidea żyjącego w późnej jurze na obecnych terenach Azji. Został opisany w 2010 roku przez Jonaha Choiniere'a i współpracowników w oparciu o niemal kompletny, zachowany w trzech wymiarach szkielet (IVPP V15988), nieobejmujący jedynie końcowych kręgów ogonowych oraz grzbietowej strony kości biodrowych. Zachowana długość holotypu wynosi około 140 cm, a długość całego zwierzęcia szacuje się na 190–230 cm. W chwili śmierci holotyp był prawdopodobnie młodym dorosłym lub osobnikiem bliskim osiągnięcia dorosłości. Jego skamieniałości odnaleziono w datowanych na oksford osadach formacji Shishugou w Basenie Dżungarskim na terenie chińskim regionie autonomicznym Sinciang. Podobnie jak Shuvuuia, Pelecanimimus, terizinozauroidy i troodonty, Haplocheirus miał co najmniej trzydzieści zębów w kości szczękowej. W przeciwieństwie do stożkowatych i niepiłkowanych zębów Shuvuuia i mononyka, zęby Haplocheirus były zakrzywione i lekko piłkowane na tylnej krawędzi. Sugeruje to, że Haplocheirus był drapieżnikiem, podczas gdy bardziej zaawansowane alwarezaury, mające uproszczone uzębienie, przypuszczalnie odżywiały się owadami. Drugi i trzeci palec dłoni były jedynie nieznacznie zredukowane, co wskazuje, że kończyny przednie Haplocheirus były w pełni funkcjonalne i prawdopodobnie zdolne do chwytania, w przeciwieństwie do kończyn bardziej zaawansowanych przedstawicieli Alvarezsauroidea^[1].

Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Choiniere'a i współpracowników Haplocheirus jest najbardziej bazalnym przedstawicielem Alvarezsauroidea, jedynym nienależącym do Alvarezsauridae. Jest także starszy o co najmniej 63 mln lat od kolejnego najstarszego znanego alwarezauroida, co sugeruje, że przedstawiciele tego kladu wyewoluowali w Azji. Ponieważ Haplocheirus jest również jednym z największych alwarezauroidów, wskazuje to, iż Alvarezsauroidea stopniowo zmniejszały swoje rozmiary, co jest zjawiskiem rzadkim u dinozaurów nienależących do Paraves^[1]. Przynależność Haplocheirus do Alvarezsauroidea potwierdzają późniejsze analizy filogenetyczne przeprowadzone przez Sentera i współpracowników (2012)^[2], Turnera i współpracowników (2012)^[3] oraz Choiniere'a i współpracowników (2012)^[4]; natomiast według analizy przeprowadzonej przez Lee i Worthy'ego (2012) Haplocheirus był bazalnym ornitomimozaurem^[5].

Nazwa Haplocheirus pochodzi od zlatynizowanego greckiego słowa haplocheir, oznaczającego „prosta dłoń”, i odnosi się do niewystępowania u Haplocheirus specjalizacji nadgarstka obecnych u zaawansowanych przedstawicieli Alvarezsauroidea. Nazwa gatunkowa gatunku typowego, sollers, po łacinie oznacza „zręczny”, co jest nawiązaniem do hipotezy, że Haplocheirus był w stanie poruszać palcami w sposób, w jaki nie potrafiły bardziej zaawansowane alwarezaury^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Jonah N. Choiniere, Xu Xing, James M. Clark, Catherine A. Forster, Guo Yu, Han Fenglu. A Basal Alvarezsauroid Theropod from the Early Late Jurassic of Xinjiang, China. „Science”. 327 (5965), s. 571–574, 2010. DOI: 10.1126/science.1182143. (ang.).
↑ Phil Senter, James I. Kirkland, Donald D. DeBlieux, Scott Madsen, Natalie Toth. New dromaeosaurids (Dinosauria: Theropoda) from the Lower Cretaceous of Utah, and the evolution of the dromaeosaurid tail. „PLoS ONE”. 7 (5): e36790, 2012. DOI: 10.1371/journal.pone.0036790. (ang.).
↑ Alan H. Turner, Peter J. Makovicky, Mark A. Norell. A review of dromaeosaurid systematics and paravian phylogeny. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 371, s. 1–206, 2012. DOI: 10.1206/748.1. (ang.).
↑ Jonah N. Choiniere, Catherine A. Forster i William J. de Klerk. New information on Nqwebasaurus thwazi, a coelurosaurian theropod from the Early Cretaceous Kirkwood Formation in South Africa. „Journal of African Earth Sciences”. 71–72, s. 1–17, 2012. DOI: 10.1016/j.jafrearsci.2012.05.005. (ang.).
↑ Michael S. Y. Lee, Trevor H. Worthy. Likelihood reinstates Archaeopteryx as a primitive bird. „Biology Letters”. 8 (2), s. 299–303, 2012. DOI: 10.1098/rsbl.2011.0884. (ang.).

[HS10-1] Jonah N. Choiniere, Xu Xing, James M. Clark, Catherine A. Forster, Guo Yu, Han Fenglu. A Basal Alvarezsauroid Theropod from the Early Late Jurassic of Xinjiang, China. „Science”. 327 (5965), s. 571–574, 2010. DOI: 10.1126/science.1182143. (ang.).

[plos12-2] Phil Senter, James I. Kirkland, Donald D. DeBlieux, Scott Madsen, Natalie Toth. New dromaeosaurids (Dinosauria: Theropoda) from the Lower Cretaceous of Utah, and the evolution of the dromaeosaurid tail. „PLoS ONE”. 7 (5): e36790, 2012. DOI: 10.1371/journal.pone.0036790. (ang.).

[turner12-3] Alan H. Turner, Peter J. Makovicky, Mark A. Norell. A review of dromaeosaurid systematics and paravian phylogeny. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 371, s. 1–206, 2012. DOI: 10.1206/748.1. (ang.).

[Nqwebasaurus2012-4] Jonah N. Choiniere, Catherine A. Forster i William J. de Klerk. New information on Nqwebasaurus thwazi, a coelurosaurian theropod from the Early Cretaceous Kirkwood Formation in South Africa. „Journal of African Earth Sciences”. 71–72, s. 1–17, 2012. DOI: 10.1016/j.jafrearsci.2012.05.005. (ang.).

[letters-5] Michael S. Y. Lee, Trevor H. Worthy. Likelihood reinstates Archaeopteryx as a primitive bird. „Biology Letters”. 8 (2), s. 299–303, 2012. DOI: 10.1098/rsbl.2011.0884. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]