Antonina Mijal
Antonina Mijal, pseud. Tosia (ur. 17 stycznia 1915 w Warszawie, zm. 9 marca 1986 tamże) – polska lekarka, działaczka społeczna, żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka powstania warszawskiego, dama orderów Virtuti Militari, Krzyża Walecznych i Złotego Krzyża Zasługi z Mieczami. Pierwsza żona Władysława Bartoszewskiego.
| Data i miejsce urodzenia |
17 stycznia 1915 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
9 marca 1986 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
lekarka |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Stanowisko |
Zastępca dowódcy Kobiecych Patroli Minerskich |
| Rodzice |
Tomasz Mijal |
| Małżeństwo |
Władysław Bartoszewski |
| Dzieci | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytuj
Urodziła się 17 stycznia 1915 w Warszawie jako córka Tomasza Mijala i Bronisławy z d. Wojtczak. W wieku 18 lat rozpoczęła pracę jako świetliczanka w „Domu Dziewcząt” na warszawskim Kole. Od 1934 aktywna w strukturach Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Była m.in. kierowniczką Ośrodka Pracy dla uczestniczek PWK, działającego przy ul. Okopowej w Warszawie. W 1937 ukończyła wyższy kurs instruktorski[1].
W czasie oblężenia Warszawy we wrześniu 1939 służyła jako sanitariuszka. W listopadzie 1939, dzięki znajomości z dr Zofią Franio ps. „Doktór”, wstąpiła w szeregi konspiracyjnej Służby Zwycięstwu Polski. Początkowo służyła jako łączniczka kpt. Jana Kiwerskiego[1]. Później weszła w skład pierwszego kobiecego patrolu minerskiego, zorganizowanego w marcu 1940 przez Zofię Franio. Wiosną 1940 ukończyła specjalny kurs minerski, po czym zorganizowała własny patrol dywersyjny[2][3]. Jednocześnie służyła w strukturach Biura Badań Technicznych Wydziału Saperów Komendy Głównej ZWZ/AK, gdzie kierowała działem produkcji. Podległy jej zespół był początkowo odpowiedzialny za wytwarzanie prototypów oraz wzorców sprzętu minerskiego dla celów doświadczalnych i szkoleniowych, później natomiast prowadził produkcję min precyzyjnych, ładunków wybuchowych i środków zapalających na potrzeby warszawskich oddziałów dyspozycyjnych ZWZ/AK. Do obowiązków Mijal należało przy tym nie tylko kierowanie produkcją, lecz także uzgadnianie ilości i rodzaju materiałów potrzebnych na akcję oraz daty i miejsca ich przekazania oddziałom bojowym[4]. Uczestniczyła ponadto w prowadzonej przez BBT działalności szkoleniowej[5].
Pod koniec 1942 (prawdopodobnie w październiku)[1] zdała dowództwo patrolu i kierowanie pracownią, przechodząc na stanowisko zastępcy dowódcy kobiecego oddziału minerskiego „Doktór”[6][7]. Na tym stanowisku zastał ją wybuch powstania warszawskiego[8]. W 1944 otrzymała stopień kapitana czasu wojny[1].
Wzięła udział w kilku znanych akcjach bojowych Armii Krajowej. To ona zmontowała bombę zegarową, która 19 maja 1942 posłużyła do zamachu na kasyno przy al. Szucha[9]. Uczestniczyła w akcji „Wieniec” (7/8 października 1942), podczas której w pobliżu stacji Pyry na trasie Okęcie–Piaseczno dowodzony przez nią patrol wysadził tor pod przejeżdżającą lokomotywą[10]. 3 marca 1943 wraz z ppor. „Lasso” z Kedywu Okręgu Warszawskiego AK nadała na Poczcie Głównej dziewięć paczek zaadresowanych do okupacyjnych urzędów w Warszawie, które zawierały bomby ukryte w pudełkach na cygara. W wyniku ich eksplozji zginęło lub zostało rannych kilku urzędników i funkcjonariuszy niemieckich[11][12]. Uczestniczyła także w dostarczaniu broni do getta warszawskiego[1].
W czasie powstania warszawskiego walczyła w Śródmieściu Północnym[13]. Uczestniczyła w produkcji granatów i min, wzięła udział w nieudanej próbie przebicia oddziałów staromiejskich do Śródmieścia[1]. Po upadku powstania opuściła miasto wraz z ludnością cywilną[1][13]. Zamieszkała w Milanówku, gdzie zaangażowała się w niesienie pomocy wysiedleńcom z Warszawy[1].
W latach 1942–1944 słuchaczką Prywatnej Szkoły Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego doc. Jana Zaorskiego. W 1945 rozpoczęła studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. W tym samym roku została aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa, ostatecznie zwolniono ją jednak po kilku tygodniach. Dyplom lekarza medycyny uzyskała w 1951[1]. W latach 1951–1970 pracowała jako lekarz w Warszawie, Zakopanem i ponownie w stolicy. W listopadzie 1972 wyjechała na ośmiomiesięczny staż do kliniki reumatologicznej w Paryżu. Od 1973 pracowała jako lekarz przemysłowy[1].
Była jedną z założycielek i wieloletnim sekretarzem Komisji Historii Kobiet w Walce o Niepodległość[1].
W 1949 poślubiła Władysława Bartoszewskiego. Z ich związku narodził się syn Władysław Teofil (ur. 1955)[1]. Małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1966[14].
Zmarła 9 marca 1986 w Warszawie. Spoczęła na cmentarzu Powązkowskim[1] (kwatera 155 pod murem-1-2/3)[15].
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[1] nr 13443[16]
- Krzyż Walecznych[1]
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami[1]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Kobuszewski 2014 ↓, s. 472.
- ↑ Strzembosz 1983b ↓, s. 35–36.
- ↑ Witkowski 1986 ↓, s. 99.
- ↑ Witkowski 1986 ↓, s. 102.
- ↑ Witkowski 1986 ↓, s. 105.
- ↑ Strzembosz 1983b ↓, s. 36.
- ↑ Witkowski 1986 ↓, s. 103.
- ↑ Strzembosz 1983b ↓, s. 279.
- ↑ Strzembosz 1983a ↓, s. 128.
- ↑ Strzembosz 1983a ↓, s. 218.
- ↑ Strzembosz 1983a ↓, s. 244–245.
- ↑ Witkowski 1986 ↓, s. 249.
- ↑ a b Powstańcze Biogramy ↓.
- ↑ Magdalena Rigamonti, Władysław Teofil Bartoszewski: Nie małpuję ojca świadomie [online], gazetaprawna.pl, 30 kwietnia 2019 [dostęp 2019-05-07] (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Polegli i pomordowani w czasie wojny, okupacji i w powstaniu warszawskim oraz uczestnicy tych wydarzeń zmarli w latach późniejszych, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-19].
- ↑ Łukomski, Polak i Suchcitz 1997 ↓, s. 465.
Bibliografia
edytuj- Bogdan Kobuszewski: Mijal Antonina Felicja. W: Krzysztof Komorowski (red.): Warszawa walczy 1939–1945. Leksykon. Warszawa: Fundacja Warszawa Walczy 1939–1945 i Bellona SA, 2014. ISBN 978-83-1113474-4.
- Grzegorz Łukomski, Bogusław Polak, Andrzej Suchcitz: Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1997. ISBN 83-87424-08-0.
- Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1944. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983. ISBN 83-06-00717-4.
- Tomasz Strzembosz: Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939–1944. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983. ISBN 83-01-04203-6.
- Henryk Witkowski: „Kedyw” Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej w latach 1943–1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1986. ISBN 83-202-0217-5.
- Antonina Mijal. 1944.pl. [dostęp 2017-03-09].