Antoni Czabański
Antoni Czabański[a] (ur. 12 października 1897 w Kołomyi, zm. 12 stycznia 1948 w Krakowie) – major żandarmerii Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 major żandarmerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
12 października 1897 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 stycznia 1948 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
komendant Kwatery Głównej |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
.jpg){kind=small}
| |
| Odznaczenia | |
       
| |
Życiorys
edytujUrodził się 12 października 1897 w Kołomyi, ówczesnym mieście powiatowym Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Józefa (1861–1899), profesora tamtejszego c. k. Wyższego Gimnazjum, i Anieli z Bohosiewiczów, córki dzierżawcy rolnego[2][3][4][5][6]. Po śmierci ojca wyjechał z matką do jej rodziców w Krzywotułach, gdzie wychowywał się do szósego roku życia[7]. W 1914 ukończył naukę w klasie VIIa c. k. Gimnazjum I z polskim językiem wykładowym w Stanisławowie[8][2]. W sierpniu 1914 wstąpił do Legionu Wschodniego[9].
Od 8 kwietnia 1915 w Legionach Polskich[2]. Służył w 4. kompanii I batalionu 4 Pułku Piechoty[2]. Od 15 lipca 1915 do 6 października 1916 walczył na froncie lubelskim i wołyńskim[2]. 4 kwietnia 1917 został wymieniony we wniosku o odznaczenie austriackim Krzyżem Wojskowym Karola[2]. W tym samym roku ukończył pułkowy kurs oficerski[2]. We wrześniu 1917, po kryzysie przysięgowym, został wcielony do cesarskiej i królewskiej Armii[2].
W listopadzie 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego[2]. W szeregach 4 Pułku Piechoty Legionów walczył z bolszewikami[2]. 17 października 1919 jako podoficer byłych Legionów Polskich został mianowany z dniem 1 października 1919 podporucznikiem w żandarmerii[10]. 19 listopada 1919 został przeniesiony z Dowództwa Żandarmerii Okręgu Generalnego Warszawa do Dowództwa Żandarmerii Okręgu Generalnego Kielce na stanowisko dowódcy plutonu żandarmerii w Miechowie[11]. 26 stycznia 1920 wrócił do garnizonu Warszawa na stanowisko dowódcy 2 plutonu żandarmerii[12]. 27 sierpnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu rotmistrza, w żandarmerii, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich. Pełnił wówczas służbę w Dywizjonie Żandarmerii Wojskowej Nr 1 w Warszawie[13].
Po zakończeniu wojny z bolszewikami kontynuował służbę w 1 Dywizjonie Żandarmerii w Warszawie, w charakterze żołnierza zawodowego[14]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 71. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii[15]. W 1924 był dowódcą plutonu żand. Modlin[16], w 1926 instruktorem oddziału szkolnego Kadry Szwadronu Zapasowego, a w 1928 dowódcą plutonu żandarmerii Warszawa V[17]. W październiku 1930 został przeniesiony do 10 Dywizjonu Żandarmerii w Przemyślu na stanowisko pełniącego obowiązki kwatermistrza[18]. 29 stycznia 1932 został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1932 i 2. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii[19][20]. W grudniu 1934 został wyznaczony na stanowisko zastępcy dowódcy 10 dżand[21]. W październiku 1935 został przeniesiony do 9 Dywizjonu Żandarmerii w Brześciu nad Bugiem na stanowisko zastępcy dowódcy dywizjonu. W 1938 zajmowane przez niego stanowisko otrzymało nazwę „I zastępca dowódcy dywizjonu”[22]. W czasie kampanii wrześniowej 1939 początkowo na stanowisku szefa żandarmerii Okręgu Korpusu Nr IX[23], a od 18 września 1939 komendanta Kwatery Głównej Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”[24][25]. Po kapitulacji wojsk generała Franciszka Kleeberga dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu VII A Murnau[26][23].
Po uwolnieniu z niewoli wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[3]. Zmarł 12 stycznia 1948 w Krakowie[27]. Trzy dni później został pochowany na cmentarzu Rakowickim[27][b]. Spoczywa w kwaterze XXI b, rząd 2, grób 25[28].
Był żonaty, dzieci nie miał[29].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 6200 – 17 maja 1922[30][31]
- Krzyż Niepodległości – 6 czerwca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[32][33][34]
- Złoty Krzyż Zasługi – 1938 „za zasługi na polu pracy społecznej”[35]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 – 1928[29]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości – 1928[29]
- Srebrny Medal za Długoletnią Służbę – 1938[29]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę – 1938[29]
- Krzyż Oficerski Orderu Korony Rumunii[36]
Uwagi
edytuj- ↑ W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Antoni I Czabański”, w celu odróżnienia od innego oficera noszącego to samo imię i nazwisko, a mianowicie Antoniego II Czabańskiego (ur. 14 września 1898 w Śremie, w rodzinie Kazimierza), porucznika rezerwy 14 pp we Włocławku[1].
- ↑ Na stronie internetowej „Żołnierze Niepodległości” podano, że w okresie okupacji mieszkał w Krakowie. Aresztowany przez Niemców, został wysłany do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Uwolniony w 1945, powrócił do Krakowa[2]. Na wspomnianym cmentarzu pochowany jest także Emil Czabański (1896–1953), porucznik żandarmerii rezerwy Wojska Polskiego i komisarz Policji Państwowej, komendant powiatowy PP w Krakowie.
Przypisy
edytuj- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 166, 576, 1053, 1064.
- ↑ a b c d e f g h i j k Czabański Antoni. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-02-21].
- ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-21]..
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ Kolekcja 2 ↓, s. 2, 5.
- ↑ Sprawozdanie 1899 ↓, s. 107.
- ↑ Kolekcja 2 ↓, s. 5.
- ↑ Sprawozdanie 1914 ↓, s. 108.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 95 z 26 listopada 1919, poz. 3678.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 97 z 27 grudnia 1919, poz. 4076.
- ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 6 z 26 stycznia 1920, pkt 5.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 1 września 1920, s. 799.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 401, 587.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 293.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1053, 1064.
- ↑ Suliński 2015 ↓, s. 41, 45.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 21.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 30 stycznia 1932, s. 98.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 288, 796.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934, s. 255.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 281, 837.
- ↑ a b Otrzymał numer jeniecki „1606”. Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2022-02-21].
- ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 257, 374.
- ↑ Wróblewski 1989 ↓, s. 27, 190.
- ↑ Wierzbicki 1990 ↓, s. 66.
- ↑ a b Nekrolog. Biblioteka Jagiellońska. [dostęp 2022-02-21].
- ↑ informacja uzyskana z Biura Zarządu Cmentarzy Komunalnych w dn. 14.11.2023
- ↑ a b c d e Kolekcja 2 ↓, s. 2.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 16.
- ↑ Lewicki 1929 ↓, s. 57.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 11 listopada 1931, s. 365.
- ↑ Wawrzyński 2001 ↓, s. 115.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938, s. 25.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 667.
Bibliografia
edytuj- Czabański Antoni. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.59-4943 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-07-17].
- Czabański Antoni. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.15055 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-07-04].
- Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Kołomyi za rok szkolny 1898/99. Kołomyja: Nakładem Funduszu Naukowego, 1899.
- Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum I. z polskim językiem wykładowym w Stanisławowie za rok szkolny 1913/14. Stanisławów: Nakładem Funduszu Naukowego, 1914.
- Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2022-02-21].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
- Adam Lewicki: Zarys historji wojennej 4-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Jan Suliński: Żandarmeria DOK I - Warszawa w latach 1919-1944. Mińsk Mazowiecki: Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej, 2015. ISBN 978-83-63700-08-18-8.
- Tadeusz Wawrzyński. Oficerowie żandarmerii kawalerowie Krzyża i Medalu Niepodległości. „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej”. 24, s. 104-116, 2001. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe.
- Władysław Wierzbicki: Przyczynki do historii Żandarmerii odrodzonego Wojska Polskiego. Londyn: Koło Oddziałowe Stowarzyszenia Polskich Kombatantów nr 106 „Żandarm”, 1990.
- Jan Wróblewski: Samodzielna Grupa Operacyjna „Polesie” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07659-6.