Amazonka czerwonouda
Amazonka czerwonouda[3] (Amazona pretrei) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae), zamieszkujący skrajnie południową Brazylię. Narażony na wyginięcie.
| Amazona pretrei[1] | |||
| (Temminck, 1830) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
amazonka czerwonouda | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Zasięg występowania
edytujAmazonki czerwonoude zamieszkują skrajnie południową Brazylię – stany Rio Grande do Sul oraz południowo-wschodnią Santa Catarinę. Znane były również odizolowane populacje we wschodnim Paragwaju i północno-wschodniej Argentynie (w prowincji Misiones)[4]. Obecnie prawdopodobnie gatunek wymarł w tamtych rejonach[2].
Taksonomia
edytujGatunek został formalnie pierwszy raz opisany przez holenderskiego zoologa Coenraada Jacoba Temmicka w 1830 r. w oparciu o ilustrację de Buffona. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Psittacus pretrei, a jako miejsce typowe błędnie wskazał Meksyk[5][6]. Obecnie (2020 r.) gatunek jest zaliczany do rodzaju Amazona. Nie wyróżnia się podgatunków[7].
Morfologia
edytujAmazonki czerwonoude mierzą 31–33 cm długości oraz ważą 250–300 g. W upierzeniu dominuje kolor zielony[8]. Czoło, kantarek, wierzch głowy, okolice oczu, uda, skrzydełko, pasek i zgięcie skrzydła są czerwone[4]. Lotki I rzędu są zielone, zakończone niebieskim. Sterówki są zielone od górnej powierzchni, zakończone żółtym oraz czerwone u podstawy trzech bocznych piór. Oczy są pomarańczowożółte, otoczone białawą obwódką. Dziób jest żółtawy, a nogi żółtawoszare. Samice mają mniej barwy czerwonej na skrzydłach niż samce. Osobniki młode posiadają mniej czerwonego zarówno na skrzydłach, jak i głowie[8].
Ekologia
edytujAmazonki czerwonoude zamieszkują obszary od 300 do 1000 m n.p.m.[2] Ich środowisko stanowią lasy, w których rosną araukarie brazylijskie (Araucaria angustifolia) oraz Podocarpus lamberti. Gatunek ten pojawia się także w lasach w pobliżu rzek oraz na plantacjach[8].
Ptaki te spożywają nasiona takich roślin jak araukaria brazylijska (Araucaria angustifolia) i Podocarpus lamberti, a także owoce goździkowców (Eugenia), Campomanesia, melii (Melia), Cupania, szkarłatek (Phytolacca), Allophylus, Nectandra, Ocotea, Citharexylum, Myrcianthes, Blepharocalyx, figowców (Ficus) oraz symplokosów (Symplocos)[4].
Amazonki tworzą stada od 5 do 150 osobników, w trakcie sezonu lęgowego są w parach[8]. Lęgi trwają od września do stycznia, Samica składa 3–4 jaja oraz wysiaduje je przez 26–27 dni[4]. Młode najczęściej usamodzielniają się w późnym grudniu[9].
Status i zagrożenia
edytujMiędzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) nieprzerwanie od 2000 r.[9] uznaje amazonkę czerwonoudą za gatunek narażony (VU – Vulnerable)[2]. Wcześniej – od 1994 r. miała ona przyznany status gatunku zagrożonego (EN – Endangered)[9]. Liczebność populacji wykazuje trend malejący. Największe zagrożenie dla tego gatunku stanowi utrata naturalnego środowiska spowodowana wycinaniem lasów, ptaki te są także chwytane do niewoli i stanowią przedmiot handlu[2].
Po przeprowadzeniu badań w 2009 r. przewiduje się, że do 2060 r. obszar całorocznego występowania tych amazonek zmniejszy się o 47%, obszarów lęgowych – o 63%, a zimowisk – o 91%[10].
Gatunek ten jest wymieniony w I załączniku konwencji waszyngtońskiej (CITES)[11].
Przypisy
edytuj- ↑ Amazona pretrei, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Amazona pretrei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Androglossini Sundevall, 1872 (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-03].
- ↑ a b c d Red-spectacled Amazon (Amazona pretrei), [w:] Parrot Encyclopedia [online], World Parrot Trust [dostęp 2020-08-17] (ang.).
- ↑ Red-spectacled Amazon (Amazona pretrei). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)]. (ang.).
- ↑ C.J. Temminck, Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux, pour servir de suite et de complement aux planches enluminées de Buffon, t. 4, 1838, pl. 492 (fr.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
- ↑ a b c d Red-spectacled Amazon Parrots or Pretre's Amazons, [w:] BeautyOfBirds [online], Avianweb LLC [dostęp 2020-08-17].
- ↑ a b c Red-spectacled Amazon Amazona pretrei [online], BirdLife International, 2020 [dostęp 2020-08-17] (ang.).
- ↑ Miguel Ângelo Marini i inni, Applying ecological niche modelling to plan conservation actions for the Red-spectacled Amazon (Amazona pretrei), „Biological Conservation”, 143 (1), 2010, s. 102–112, DOI: 10.1016/j.biocon.2009.09.009 (ang.).
- ↑ Species+ [online], UNEP-WCMC, CITES Secretariat [dostęp 2021-03-31].
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).