Alojzy Łukawski
Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
Alojzy Łukawski vel Alois Lukavský[1][2] (ur. 16 listopada 1878 w Prościejowie, zm. po 1938) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 pułkownik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
16 listopada 1878 |
|---|---|
| Data śmierci |
po 1938 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1899–1928 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca brygady |
| Główne wojny i bitwy | |
.jpg)
| |
| Odznaczenia | |
        
| |
Życiorys
edytujUrodził się 16 listopada 1878 w Prościejowie, ówczesnym mieście powiatowym Margrabstwa Moraw, jako syn Franciszka i Klary z Müllerów[3]. W 1899, po ukończeniu korpusu kadetów, został mianowany kadetem-zastępcą oficera ze starszeństwem z 1 września 1899 i wcielony do 45 galicyjskiego pułku piechoty w Przemyślu[3][4]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 listopada 1900[5]. W latach 1906–1910 pełnił funkcję oficera pionierów pułku[6]. Na stopień porucznika awansował ze starszeństwem z 1 maja 1907[7]. W 1911 został przeniesiony do 30 galicyjskiego pułku piechoty we Lwowie[8]. W latach 1912–1913 pełnił funkcję adiutanta batalionu i wziął udział w mobilizacji sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej, wprowadzonej w związku z wojną na Bałkanach[9][10]. Później sprawował funkcję komendanta oddziału karabinów maszynowych[11]. Na stopień kapitana awnsował ze starszeństwem z 1 maja 1914[12][13][14]. W szeregach 30 pp walczył podczas I wojny światowej[15][16][17]. W 1918 został ranny na froncie włoskim[3].
11 września 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej, z zatwierdzeniem posiadanego stopnia majora ze starszeństwem od dnia 1 listopada 1918 i przydzielony do 40 pułku piechoty[18]. Od 21 grudnia 1919 do 11 marca 1920 dowodził 40 pp[19]. Od 5 maja 1920 dowodził 38 pułkiem piechoty[20][21][22]. Na tym stanowisku 20 września 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu podpułkownika, w piechocie, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej[23]. W grudniu 1920 obowiązki dowódcy 38 pp łączył z pełnieniem obowiązków dowódcy IX Brygady Piechoty[3][24]. 7 grudnia 1920 pułkownik Stanisław Rosnowski, w zastępstwie dowódcy 5 Dywizji Piechoty, sporządził wniosek na odznaczenie Alojzego Łukawskiego orderem „Virtuti Militari”, który skonkludował słowami:
przebywa stale na froncie, bierze udział w walkach zawsze w pierwszej linii, pełen inicjatywy, energiczy, utrzymujący karność i dyscylinę w swoich oddziałach o wielkim wpływie na oficerów i żołnierzy. Był podany na odznaczenie Krzyżem Virtuti Militari za wybitne czyny na Litwie, jednak to podanie zdaje się w czasie odwrotu na Litwie zaginęło[3].
Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku jako oficer zawodowy i kontynuował służbę na stanowisku dowódcy 38 pp, którego pokojowym garnizonem był Przemyśl[25][26][27][28]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 37. lokatą w korpusie oficerów piechoty[29][30][31]. 13 czerwca 1923 został przeniesiony do rezerwy oficerów sztabowych Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie[32][33]. Z dniem 1 marca 1924, w związku z likwidacją Rezerwy Oficerów Sztabowych został przydzielony do 38 pp jako oficer nadetatowy z równoczesnym odkomenderowaniem do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu[34][35]. 3 maja 1926 prezydent RP nadał mu stopień pułkownika ze starszeństwem z dnia 1 lipca 1925 i 2. lokatą w korpusie oficerów piechoty[36].
W marcu 1926 został zatwierdzony na stanowisku oficera sztabowego przysposobienia wojskowego przy 8 Dywizji Piechoty w Modlinie[37]. W marcu 1927 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i przeniesiony służbowo do Powiatowej Komendy Uzupełnień Płock celem odbycia praktyki poborowej[38]. We wrześniu tego roku został przydzielony do PKU Płock na stanowisko komendanta[39][40]. Z dniem 30 listopada 1928 został przeniesiony w stan spoczynku[41][42].
W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VI. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[43]. Mieszkał we Lwowie przy ul. Kadeckiej 6[3]. 12 sierpnia tego roku został wybrany II wiceprezesem zarządu Korpusu Wysłużonych Wojskowych we Lwowie[44].
W latach 1947–1948 Sąd Grodzki w Bydgoszczy prowadził postępowanie w sprawie o uznanie Alojzego Łukawskiego za zmarłego[45].
Był żonaty, miał dwóch synów: Alojzego Ferdynanda (ur. 1903), porucznika piechoty, odznaczonego Krzyżem Walecznych, i Edmunda (ur. 1922)[3][46][47][48][49][50].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 1077[3][51][52][53]
- Krzyż Walecznych[54]
- Złoty Krzyż Zasługi – 1938 „za całokształt zasług w służbie wojskowej”[55][56]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[3]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[3]
9 maja 1938 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia[57].
- austro-węgierskie
- Order Korony Żelaznej 3. klasy z dekoracją wojenną i mieczami[17]
- Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną i mieczami[17]
- Srebrny Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej[17]
- Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej[17]
- Krzyż Jubileuszowy Wojskowy[17]
- Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913[17]
Przypisy
edytuj- ↑ Schematismus 1900 ↓, s. 307.
- ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 118, 544.
- ↑ a b c d e f g h i j Łukawski Alojzy. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.68-5968 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-04].
- ↑ Schematismus 1900 ↓, s. 307, 477.
- ↑ Schematismus 1902 ↓, s. 304, 491.
- ↑ Schematismus 1908 ↓, s. 522.
- ↑ Schematismus 1908 ↓, s. 298.
- ↑ Schematismus 1912 ↓, s. 316, 526.
- ↑ Schematismus 1913 ↓, s. 337, 560.
- ↑ Schematismus 1914 ↓, s. 438.
- ↑ Schematismus 1914 ↓, s. 238, 438.
- ↑ Ranglisten 1916 ↓, s. 72.
- ↑ Ranglisten 1917 ↓, s. 77.
- ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 118.
- ↑ Ranglisten 1916 ↓, s. 324.
- ↑ Ranglisten 1917 ↓, s. 423.
- ↑ a b c d e f g Ranglisten 1918 ↓, s. 544.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 91 z 2 października 1919, poz. 3367.
- ↑ Metryka 1992 ↓, s. 515.
- ↑ Metryka 1992 ↓, s. 513.
- ↑ Kulczycki 1928 ↓, s. 19.
- ↑ Kozubal 1996 ↓, s. 5, 20.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 29 września 1920, s. 920.
- ↑ Tuliński 2020 ↓, s. 841.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 129.
- ↑ Kozubal 1996 ↓, s. 5, 20 tu podano, że dowodził pułkiem do 13 (19) września 1924.
- ↑ Obsada dowództw. [w:] Oddział II, sygn. I.303.4.59, s. 136 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-08].
- ↑ Krupop 2017 ↓, s. 52.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 22.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 397.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 341.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 39 z 20 czerwca 1923, s. 402.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 236.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 11 marca 1924, s. 116.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 219.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 3 maja 1926, s. 124.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 11 marca 1926. Dodatek „Obsada personalna przysposobienia wojskowego”, s. 2.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 marca 1927, s. 97.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 25 sierpnia 1927, s. 256.
- ↑ Trubas 2015 ↓, s. 24.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 28 stycznia 1928, s. 21.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 885.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 324, 968.
- ↑ Walne zebranie Korpusu Wysłużonych Wojsk. we Lwowie. „Gazeta Lwowska”. 193, s. 3, 1934-08-15. Lwów.
- ↑ Inwentarz archiwalny IPN. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2025-01-04].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-04].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-04].
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 124, 572.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 23 lutego 1934, s. 75.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935, s. 91.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-04].
- ↑ Kulczycki 1928 ↓, s. 31.
- ↑ Lista kawalerów 1992 ↓, s. 580.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-04].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938, s. 21.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-04].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-04].
Bibliografia
edytuj- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1900. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, December 1899. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1902. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, December 1901. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1908. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, Dezember 1907. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1912. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, Dezember 1911. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1913. Wiedeń: K. K. Hof und Staatsdruckerei, Dezember 1912. (niem.).
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, Februar 1914. (niem.).
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1916. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, 1916. (niem.).
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1917. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, 1917. (niem.).
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, 1918. (niem.).
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Metryki chwały pułków piechoty. W: Księga Chwały Piechoty. Bronisław Prugar-Ketling (red.). Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992.
- Lista kawalerów Orderu Wojennego „Virtuti Militari” : Piechota. W: Księga Chwały Piechoty. Bronisław Prugar-Ketling (red.). Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992.
- Maciej Kozubal: 38 Pułk Piechoty Strzelców Lwowskich. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1996, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. ISBN 83-85621-90-3.
- Jakub Krupop: 24 Dywizja Piechoty. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2017, seria: Wielka Księga Piechoty Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7945-616-1.
- Józef Kulczycki: Zarys historji wojennej 38-go pułku strzelców lwowskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Michał Trubas. Administracja wojskowa w Płocku (1917–1999). „Notatki Płockie”. 4 (245), październik–grudzień 2015. Płock.
- Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r.. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.