Algérie (1932)

Algérie – francuski krążownik ciężki okresu międzywojennego i II wojny światowej, krążownik traktatowy. Ostatni francuski krążownik ciężki, uważany za jeden z najbardziej udanych okrętów tej klasy na świecie.

Algérie

Algerie
Historia
Stocznia	Arsenal de Brest, Brest, Francja
Położenie stępki	19 marca 1931
Wodowanie	21 maja 1932
Marine nationale
Wejście do służby	15 września 1934
Los okrętu	samozatopiony w Tulonie 27 listopada 1942, złomowany
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa - 10 000 t pełna - 13 461 t
Długość	186,2 m
Szerokość	20 m
Zanurzenie	7,1 m
Napęd
4 turbiny parowe o mocy 84.000 KM, 6 kotłów parowych
Prędkość	31 węzłów
Zasięg	8700 mil morskich przy prędkości 15 w
Uzbrojenie
8 x 203 mm (4xII), 12 x 100 mm plot (6xII), 4 x 37 mm plot (4xI), 16 wkm 13,2 mm plot (4xIV), 6 wt 550 mm (2xIII) - stan początkowy, szczegóły w tekście
Wyposażenie lotnicze
2 wodnosamoloty Loire 130, katapulta
Załoga	616-729

Uproszczony szkic rozpoznawczy "Algerie"

Historia powstania

„Algérie” był ostatnim typem francuskiego ciężkiego krążownika, zbudowanym w ramach programu z 1930 roku. Po słabo opancerzonych krążownikach typów Duquesne i Suffren, nowy okręt był projektowany według zupełnie innej koncepcji. Wpływ na jego projekt wywołała budowa przez Włochy czterech wyjątkowo silnie opancerzonych krążowników ciężkich typu Zara. Francuzom udało się w odpowiedzi skonstruować udany projekt, który mieszcząc się w narzuconych traktatem waszyngtońskim ograniczeniach wyporności 10.000 t, oferował bardzo dobrą ochronę i zbalansowane charakterystyki (włoskie okręty z kolei faktycznie przekraczały ten limit wyporności, o ok. 1500 t). Podobnie jak inne francuskie krążowniki ciężkie, klasyfikowany był we Francji jako „krążownik 1. klasy” (Croiseur de 1ère classe).

Stępkę pod okrętem położono 19 marca 1931 w stoczni Marynarki w Breście (Arsenal de Brest), wodowanie – 21 maja 1932, wejście do służby – 15 września 1934. Zbudowano jednak tylko jeden okręt tego typu, z powodu zawarcia przez Francję i Włochy w 1931 układu rzymskiego o ograniczeniu budowy okrętów. Z kolei w odpowiedzi na charakterystyki „Algérie” Niemcy zaprojektowali serię silnych krążowników ciężkich typu Admiral Hipper. Mimo jednak znacznie zwiększonej wyporności ponad limity traktatowe, nie przewyższały one francuskiego okrętu.

Opis

W odróżnieniu od wcześniejszych francuskich krążowników ciężkich, „Algérie” miał konstrukcję gładkopokładową, z niewielkim wzniosem pokładu na dziobie i rufie. Charakterystycznym elementem okrętu był rozbudowany wysoki maszt wieżowy na nadbudówce dziobowej, ze stanowiskami kierowania ogniem na szczycie. Dolne piętro nadbudówki rozciągało się przez całe śródokręcie i stały na nim wieża nr 2 na dziobie i wieża nr 3 na rufie. Za nadbudówką dziobową znajdował się pojedynczy lekko pochylony komin, dalej katapulta dla wodnosamolotów i dość charakterystyczna wąska i wysoka nadbudówka stanowiąca podstawę dla platformy reflektorów i dźwigów dla wodnosamolotów i łodzi okrętowych. Sylwetkę uzupełniał pochylony rufowy maszt trójnożny, pomiędzy platformą reflektorów a wieżami rufowymi (w 1942 na jego miejscu wzniesiono nadbudówkę z platformami działek przeciwlotniczych). Ogólnie sylwetka okrętu była zwarta i harmonijna.

Uzbrojenie

Uzbrojenie główne było typowe dla krążowników traktatowych, i składało się z 8 dział 203 mm M1931 w czterech wieżach dwudziałowych, rozmieszczonych po dwie na dziobie i rufie, w dwóch poziomach. Działa te były nowego modelu, o dłuższej lufie i lepszych właściwościach balistycznych, niż na wcześniejszych krążownikach („Algérie” był jedynym okrętem w nie uzbrojonym).

Artyleria przeciwlotnicza średniego kalibru była wyjątkowo silna, w postaci 12 nowych dział kalibru 100 mm, w sześciu podwójnych podstawach z tarczami ochronnymi (dwie po bokach nadbudówki dziobowej i cztery po bokach platformy reflektorów). Lekkie uzbrojenie plot stanowiły początkowo 4 pojedyncze działka półautomatyczne 37 mm, zgrupowane na pokładzie rufowym, zastąpione w 1940 przez 4 podwójne podstawy (8 działek). Uzupełniały je 4 poczwórnie sprzężone podstawy wkm-ów 13,2 mm Hotchkiss (w konfiguracji z lat 1938-1940: jedna na dachu mostka, dwie po bokach nadbudówki dziobowej i jedna na samej rufie). Ogólnie, lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze było słabszą stroną okrętu z uwagi na liczbę oraz małą skuteczność półautomatycznych armat 37 mm (szybkostrzelność 30-42 strz./min.). W połowie 1942 wzmocniono to uzbrojenie, instalując platformę na śródokręciu z dwoma podwójnymi podstawami działek 37 mm i dalsze dwie na platformie z przodu masztu wieżowego, oraz montując dalsze wkm-y Hotchkiss.

Opancerzenie

Pomimo posiadania pancerza mniejszej grubości od włoskich okrętów typu Zara, „Algérie” był jednym z najlepiej opancerzonych przedwojennych krążowników ciężkich. Masa pancerza sięgnęła w nim 2657 t (prawie dwa razy więcej, niż na poprzedzającym typie Suffren). Pancerz był przy tym bardzo dobrze rozplanowany. Główny burtowy pas pancerny, długości 105 m (58% długości kadłuba) miał grubość 110 mm. Wysokość pasa wynosiła na większości długości 3,8-4,5 m. Wewnętrzny pokład pancerny miał grubość 80 mm, a na krańcach i przy burtach - 30 mm. Wieże artylerii głównej miały pancerz: 100 mm z przodu, 70 mm z boków i góry oraz 40 mm z tyłu. Poprzeczne grodzie z przodu i tyłu cytadeli miały grubość 70 mm. Komory amunicyjne były od góry chronione pancerzem 80 mm.

Opancerzenie poziome i pionowe teoretycznie zapewniało całkowitą ochronę kadłuba przeciw niemieckim pociskom kalibru 203 mm na dystansach powyżej 17.700 m (na bliższych mógł zostać przebity pancerz burtowy), podczas gdy pociski „Algerie” mogły przebić pancerz burtowy znacznie większych niemieckich krążowników ciężkich typu Admiral Hipper do odległości 19.500 m, a ich pokład pancerny z odległości powyżej 14.200 m.

Opancerzenie uzupełniał zaawansowany system biernej ochrony przeciw wybuchom podwodnym, wyjątkowy dla okrętów tej klasy, o głębokości (grubości) po 5,1 m od burt do wewnątrz kadłuba. Jego głównym elementem były podłużne grodzie grubości 40 mm, ciągnące się wzdłuż burt od dna do pokładu pancernego. Gródź chroniła siłownię, barbety artylerii i komory amunicyjne. Między grodziami a burtami były zbiorniki paliwa i puste przedziały, stanowiące element ochrony przeciwtorpedowej.

Jedyną wadą okrętu w porównaniu ze starszymi francuskimi krążownikami były nieco gorsze własności morskie, z powodu mniejszych wymiarów i obniżonych burt w części dziobowej, gdyż w odróżnieniu od nich, „Algérie” miał konstrukcję gładkopokładową.

"Algérie"

„Algérie” miał wyposażenie lotnicze w postaci jednej katapulty obrotowej na śródokręciu na lewej burcie i dwóch wodnosamolotów (częste w źródłach są błędne informacje o 2 katapultach, 3 wodnosamolotach lub późniejszym zdjęciu wyposażenia lotniczego). Początkowo były to maszyny Gourdou-Leseurre GL-812, a od 1938 łodzie latające Loire 130.

Służba

Po wybuchu II wojny światowej, „Algérie” w składzie alianckiego zespołu X (razem z francuskimi okrętami: pancernikiem „Strasbourg”, krążownikiem ciężkim „Dupleix” oraz brytyjskim lotniskowcem HMS „Hermes”) uczestniczył w bezowocnych poszukiwaniach niemieckiego „pancernika kieszonkowego” „Admiral Graf Spee” na Atlantyku. W marcu 1940 przewiózł do Kanady część rezerw złota Francji (59 ton). Po upadku Francji, „Algérie” znalazł się w składzie sił morskich rządu Vichy. W 1942 przeszedł modernizację, podczas której maszt rufowy zastąpiono nadbudówką i wzmocniono lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze. Stacjonując w porcie w Tulonie, „Algérie” został samozatopiony przez załogę podczas próby przejęcia floty francuskiej przez Niemców 27 listopada 1942 (okręt płonął do 29 listopada). 18 marca 1943 wrak został podniesiony przez Włochów i przeznaczony do złomowania.

Dane techniczne

• wyporność:
  • standardowa: 10.000 t
  • pełna: 13.461 t
• wymiary:
  • długość: 186,2 m
  • szerokość: 20 m
  • zanurzenie: 7,1 m
• napęd: 4 turbiny parowe Rateau-Bretagne o mocy 84.000 KM, 6 kotłów parowych Indret (ciśnienie 27 at), 4 śruby
• prędkość maksymalna: 31 w.
• zasięg: 8700 mil morskich przy prędkości 15 w
• zapas paliwa: 3186 t (maks.)
• załoga: 616 (normalnie) - 729 (jako okręt flagowy)

Uzbrojenie i wyposażenie

• 8 dział kalibru 203 mm M1931 w dwudziałowych wieżach (po dwie na dziobie i rufie - 4xII)
  • długość lufy: 55 kalibrów (L/55), kąt podniesienia -5°+45°, masa pocisku: 134 kg, prędkość początkowa: 840 m/s, donośność: 31 km, szybkostrzelność 4-5 strz./min.
• 12 dział przeciwlotniczych 100 mm w dwudziałowych półwieżach (po trzy na burtach na śródokręciu - 6xII)
  • długość lufy: L/45, kąt podniesienia -10°+80°, masa pocisku: 13,47 kg (HE)-14,95 kg (SAP), prędkość początkowa: 755 m/s, donośność: 15 800 m, pułap 10 000 m, szybkostrzelność 10 strz./min.
• 4 działka przeciwlotnicze 37 mm (4xI) (od 1940: 8 działek, 4xII)
• 16 wkm plot 13,2 mm Hotchkiss, poczwórnie sprzężone (4xIV)
• 6 wyrzutni torpedowych 550 mm (2xIII, po obu burtach)
• 2 wodnosamoloty, 1 katapulta startowa (Gourdou-Lesseure GL-812, od 1938: Loire 130)

Opancerzenie

• pas burtowy: 110 mm
• pokład pancerny: 80 mm
• wieże dział artylerii głównej: 100 mm przód, 70 mm boki i dach, 40 mm tył
• stanowisko dowodzenia: 100 mm

Bibliografia

• (ros.) W. W. Iwanow: Korabli Wtoroj Mirowoj wojny: WMS Francji (Корабли Второй Мировой войны: ВМС Франции), Morskaja Kollekcja 11/2004
• Andrzej Jaskuła: Algérie - jeden z najlepszych "krążowników waszyngtońskich" w: Morza, statki i okręty nr 1/1996, s.33