Alfabet fiński

Alfabet fiński – alfabet oparty na alfabecie łacińskim, służący do zapisu języka fińskiego. Składa się z następujących liter:

A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, Š, T, U, V, W, X, Y, Z, Ž, Å, Ä, Ö.

Litery B, C, F, G, Q, W, X, Z, Å są używane tylko w wyrazach obcego pochodzenia (jeśli nie liczyć dwuznaku ng). Niekiedy do zapisu obcych słów używa się znaków Š i Ž. Prowadzi to do istnienia obocznych możliwości zapisu niektórych słów, jak np. šakki i shakki (szachy).

Litera	Nazwa	Wymowa IPA	Uwagi dotyczące użycia i wymowy
A, a	aa	/ɑː/
B, b	bee	/beː/	Występuje w stosunkowo nowych zapożyczeniach, np. banaani 'banan', bussi 'autobus'. Zazwyczaj wymawiane jako [b̥] lub [p].
C, c	see	/seː/	Pojawia się w mniej przyswojonych zapożyczeniach, np. curry, cesium 'cez'. Zazwyczaj wymawiane jako [k] lub [s].
D, d	dee	/deː/	W dzisiejszym fińskim ogólnokrajowym litera d oznacza głoskę [d], ale może być wymawiana jako [d̥] lub [t̪], a w dialektach jej wymowa jest bardzo zróżnicowana. Rodzimie używana w dialektach zachodnich jako [ɾ], a w dialektach wschodnich nie używana wcale.
E, e	ee	/eː/	Oznacza głoskę pomiędzy [e] a [ɛ].
F, f	äf, äffä	/æf/, /ˈæf.fæ/, sporadycznie /ef/	Występuje w stosunkowo nowych zapożyczeniach, takich jak asfaltti 'asfalt' i uniformu 'mundur'. W dawnych zapożyczeniach (z wyjątkiem niektórych zachodnich dialektów), /f/ jest zastąpione /ʋ/ lub /hʋ/ (np. kahvi /ˈkah.ʋi/ – ze szwedzkiego kaffe – 'kawa'). Także nowsze zapożyczenia mogą posiadać alternatywną pisownię z v zamiast f (asvaltti, univormu).
G, g	gee	/ɡeː/	Pojawia się w rodzimym digrafie ng, który oznacza spółgłoskę nosową tylnojęzykowo-miękkopodniebienną [ŋː] (bez słyszalnej głoski [ɡ]). W innych przypadkach g występuje tylko w stosunkowo nowych zapożyczeniach, takich jak gaala 'gala' i geeni 'gen' i jest wymawiane jako [ɡ̊] lub [k].
H, h	hoo	/hoː/	Zwykle bezdźwięczna spółgłoska szczelinowa, ale dokładna wymowa zależy od poprzedzającej samogłoski; pomiędzy dwoma samogłoskami może być wymawiane jako spółgłoska szczelinowa krtaniowa dźwięczna [ɦ].
I, i	ii	/iː/	Wymowa pomiędzy [i] a [e].
J, j	jii	/jiː/	Wymawiane zawsze jako [j], jak w językach niemieckim, szwedzkim czy polskim.
K, k	koo	/koː/
L, l	äl, ällä	/æl/, /ˈæl.læ/, sporadycznie /el/
M, m	äm, ämmä	/æm/, /ˈæm.mæ/, sporadycznie /em/
N, n	än, ännä	/æn/, /ˈæn.næ/, sporadycznie /en/
O, o	oo	/oː/	Wymowa pomiędzy [o] a [ɔ].
P, p	pee	/peː/
Q, q	kuu	/kuː/	Zazwyczaj wymawiane jako [k]. Występuje głównie w obcych nazwach własnych (w zapożyczeniach dwuznak qu często jest zastąpiony kv).
R, r	är, ärrä	/ær/, /ˈær.ræ/, sporadycznie /er/
S, s	äs, ässä	/æs/, /ˈæs.sæ/, sporadycznie /es/
Š, š	hattu-äs, hattu-ässä; suhu-äs, suhu-ässä	/ˈhat.tuˌæs/, /ˈhat.tuˌæs.sæ/; /ˈsu.huˌæs/, /ˈsu.huˌæs.sæ/	Rzadki wariant diakrytyczny litery s. Występuje w stosunkowo nowych zapożyczeniach, takich jak šakki 'szachy' i šillinki 'szyling', ale bywa zastępowane przez dwuznak sh (šampoo → shampoo 'szampon') lub w bardziej przyswojonych zapożyczeniach, zwykłą s (sampoo). Norma nakazuje wymowę [ʃ], jednak często zamiast tego słyszy się [s].
T, t	tee	/teː/	Wymawiane raczej jako spółgłoska zębowa [t̪] niż spółgłoska przedniojęzykowo-dziąsłowa [t].
U, u	uu	/uː/	Wymowa pomiędzy [u] a [o].
V, v	vee	/ʋeː/	Zazwyczaj wymawiane raczej jako półotwarte [ʋ] niż szczelinowe [v].
W, w	kaksois-vee, tupla-vee	/ʋeː/, /ˈkɑk.soisˌʋeː/, /ˈtup.lɑˌʋeː/	„Podwojone v” rodzimie może wystąpić jako przestarzały wariant v, ale poza tym tylko w niezadomowionych zapożyczeniach oraz obcych nazwach własnych. Pojawia się w rzadkich nazwiskach, np. Wirtanen, i w porządku alfabetycznym traktowane jest jak v. Zazwyczaj wymawiane jako [ʋ].
X, x	äks, äksä	/æks/, /ˈæk.sæ/, sporadycznie /eks/	Występuje w niezadomowionych zapożyczeniach, takich jak taxi czy fax, ale częstokroć istnieje alternatywna pisownia zastępująca x dwuznakiem ks (taksi, faksi). Typowa wymowa to [ks].
Y, y	yy	/yː/	Wymowa pomiędzy [y] a [ø].
Z, z	tset, tseta	/tset/, /ˈtse.tɑ/	Występuje w niezadomowionych zapożyczeniach, takich jak zeniitti /tse.niːt.ti/ 'zenit' i pizza, ale może wystąpić alternatywna pisownia z ts (np. pitsa). Zazwyczaj wymawiane jako [ts], ale czasem jako [s] lub [z̥].
Ž, ž	hattu-tset, hattu-tseta	/ˈhat.tuˌtset/, /ˈhat.tuˌtse.tɑ/	Rzadki wariant diakrytyczny litery z. Występuje w mniej zadomowionych zapożyczeniach, takich jak džonkki 'dżonka (rodzaj statku)', a także w obcych nazwach własnych, ale jest często zastępowany dwuznakiem zh. W toerii wymawiane jako [ʒ], ale rzeczywista wymowa może się różnić.
Å, å	ruotsalainen oo	/oː/, /ˈruot.sɑˌlɑi.nen oː/	„Szwedzkie o”, pochodzące z alfabetu szwedzkiego i zbędne w języku fińskim; używana do zapisu nazw własnych w szwedzkojęzycznych obszarach Finlandii (fiń. Suomenruotsi). Wymawiane jak [o].
Ä, ä	ää	/æː/	Wymowa pomiędzy [a] oraz [e], ale bliżej [a].
Ö, ö	öö	/øː/	Wymowa pomiędzy [ø] a [œ].