Aleksandr Golicyn (generał)
Aleksandr Siergiejewicz Golicyn (ros. Александр Сергеевич Голицын, ur. 21 stycznia 1789 w Zubriłowce, zm. 24 września 1858 w Kaliszu[1]) – rosyjski książę i wojskowy, generał-major armii rosyjskiej.
| |
 generał major
| |
| Data i miejsce urodzenia |
21 stycznia 1789 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
      
| |
Pochodzenie
edytujPochodził z książęcego rodu Golicynów, wywodzącego się w prostej linii od jednego z potomków wielkiego księcia litewskiego Giedymina, którego członkowie od wieków odgrywali niepoślednią rolę w państwie rosyjskim. Urodził się w rodowej siedzibie, w Zubriłowce (ros. Зубриловка) w guberni pezneńskiej[2].
Ojcem Aleksandra Siergiejewicza był książę Siergiej Fiedorowicz Golicyn[3] (1749-1810), generał, dowodzący m.in. korpusem rosyjskiej armii w okresie insurekcji kościuszkowskiej (1794).
Jego matką była Barbara (Warwara) Wasiliewna z Engelhardtów (1757-1815), siostrzenica, a zarazem kochanka księcia Grigorija Potiomkina, faworyta carycy Katarzyny II (jej siostra Aleksandra była żoną targowiczanina, hetmana Franciszka Ksawerego Branickiego[3]).
Służba wojskowa
edytujSłużbę wojskową rozpoczął w okresie wojen napoleońskich, w 1806 został podoficerem gwardyjskiego pułku siemionowskiego, w 1810 został porucznikiem, podczas kampanii 1807 roku walczył pod Guttstadt, Heilsbergiem i Frydlandem. Oznaczył się w wojnie 1812 roku walcząc pod Borodino i Tarutino, za co otrzymał ordery św. Włodzimierza IV klasy i św. Anny II klasy[2].
W 1812, Aleksander Siergiejewicz, już w stopniu kapitana gwardii, nawiązał romans z obdarzoną wielką urodą i wielce muzykalną hrabiną Karoliną Teresą Chodkiewiczową (ur. 1778), córką wojewody sieradzkiego Michała Walewskiego i Jadwigi z Turnów[3]. Hrabina była żoną hrabiego Aleksandra Chodkiewicza, pułkownika wojsk polskich, który w 1813 był jednym z dowódców twierdzy Modlin, po jej kapitulacji dostał się do niewoli, a jego majątek, położony na terenach Imperium Rosyjskiego, uległ sekwestrowi[4]. Hrabina wnet rozwiodła się z Chodkiewiczem (1814), a następnie szczęśliwi kochankowie zawarli związek małżeński[a]. W 1816 Golicyn był już podpułkownikiem, służąc w Lejb-Gwardyjskim Pułku Ułanów Jego Wysokości, który stacjonował w Warszawie, stolicy tzw. Królestwa Polskiego. Pochodzący z arystokratycznego rodu, z urodziwą i lubiącą brylować małżonką, książę Golicyn był jedną z bardziej popularnych figur stołecznej Warszawy. Jednakże szybko popadł w niełaskę wielkiego księcia Konstantego, okazując swoje liberalne poglądy i deklamując satyryczne wiersze.
Zagraniczne wojaże
edytujW 1818 roku Golicyn zrezygnował ze służby wojskowej, początkowo zamieszkał pod Warszawą, by później wraz z żoną i synem Włodzimierzem (ur. 1821) udać się na zagranicę. Przez kilkanaście lat przebywał we Włoszech i Szwajcarii, prowadził salony w Rzymie i Genewie, w 1831 w Rzymie poznał Adama Mickiewicza[b][5], z którym jednak poróżnił go stosunek do powstania listopadowego.
Powrót do Królestwa Polskiego
edytujGdy małżonka Golicyna także opowiedziała się po stronie polskich powstańców, Golicyn porzucił żonę i wrócił do Warszawy, na co wpływ miało również częściowe roztrwonienie majątku podczas zagranicznych wojaży. W 1838 ponownie wstąpił do armii rosyjskiej, stacjonującej na terenie spacyfikowanego Królestwa Polskiego. W 1842 Golicyn został wojennym naczelnikiem okręgu lubelskiego, a następnie okręgu kaliskiego[3], w 1849 zdążył odbyć kampanię węgierską[2].
Ostatnie 15 lat życia spędził w Kaliszu[6], tam w 1846 (po śmierci pierwszej żony) poślubił Polkę Eleonorę Zarzycką[7]. Zmarł „po ciężkiej słabości” w dniu 12 (24) września 1858 w Kaliszu[3], gdzie został pochowany na miejscowym cmentarzu prawosławnym[7][8]. W pogrzebie uczestniczyli m.in. landraci przygranicznych pruskich powiatów krotoszyńskiego, pleszewskiego i ostrowskiego, oficerowie oraz orkiestra wojskowa armii pruskiej, miejscowe komendy Inwalidów, Kozaków, przedstawiciele kaliskich cechów rzemieślniczych, uczniowie Wyższej Szkoły Realnej oraz kaliscy urzędnicy w galowych uniformach[6].
Rodzina
edytujZ pierwszego małżeństwa z Karoliną Teresą Walewską pochodził syn Włodzimierz (1821-1846), z drugiego małżeństwa z Eleonorą Zarzycką urodzili się: synowie Siergiej (1845-1905) i Michaił (1849- po 1918) oraz córki Jewgienia (1852-1919) i Jelizawieta (1855- po 1919).
Niektóre ordery
edytujKawaler rosyjskich orderów św. Anny I kl., św. Stanisława I kl., św. Jerzego kl. IV, św. Włodzimierza kl. III, pruskich Pour le Mérite, Orła Czerwonego kl. II oraz szwedzkiego Orderu Miecza[6].
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Kurjer Warszawski nr 255 z 1858 r.. ebuw.uw.edu.pl. [dostęp 2016-03-23]. (pol.).
- ↑ a b c Голицын Александр Сергеевич, князь. napoleonic.ru. [dostęp 2016-03-23]. (ros.).
- ↑ a b c d e Henryk Mościcki: Polski Słownik Biograficzny, t. VIII. Warszawa: 1959-1960, s. 221.
- ↑ Stanisław Herbst: Polski Słownik Biograficzny, t. III. Warszawa: 1937, s. 356.
- ↑ Zofia Dambek. Nieznany wiersz Adama Mickiewicza "W albumie księcia Golicyna"?. „Pamiętnik Literacki”. 1, s. 179-187, 2011. Instytut Badań Literackich PAN. (pol.).
- ↑ a b c Kurjer Warszawski nr 260 z 1858 r.. ebuw.uw.edu.pl. [dostęp 2016-03-23]. (pol.).
- ↑ a b Stanisław Małyszko: Zabytkowe cmentarze przy Rogatce w Kaliszu. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2012, s. 65. ISBN 978-83-62689-09-5.
- ↑ Andrzej Drewicz: Przewodniki. Cmentarz prawosławny na Rogatce. wkaliszu.pl. [dostęp 2016-03-23]. (pol.).