Albert Carsten
Albert Carsten, właśc. Albert Cohn (ur. 1 listopada 1859 w Berlinie, zm. 3 września 1943 Terezinie, Czechy[1][2]) – niemiecki architekt pochodzenia żydowskiego.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
|
budynki kampusu Politechniki Gdańskiej | |
Życiorys
edytujUrodził się 1 listopada 1859 w Berlinie w rodzinie żydowskiej. Syn fabrykanta Ferdinanda Cohna (†1895) z Dessau i Clary Cohn z d. Jacoby (†1898), pochodzącej z Perlebergu. Jego młodszym bratem był romanista Georg Cohn. Był żonaty od 1891 r. z Marią z domu Wolff (1868–1916)[3]; mieli dwóch synów, Hansa Ferdinanda Reinholda (* 1892) i Georga Gustava Sigismunda (1894–1918).
W 1878 roku rozpoczął studia w zakresie historii sztuki i matematyki na Uniwersytecie Berlińskim, w latach 1878–1883 studiował architekturę na tamtejszej Akademii Budowlanej. W 1890 roku zatrudnił się w Ministerstwie Robót Publicznych, w 1899 roku wytypowany przez cesarza do zaprojektowania Technische Hochschule Danzig (THD), do Gdańska przybył w marcu 1900 roku, zmieniwszy uprzednio - ze względu na panujące w mieście silne nastroje antysemickie - nazwisko na Carsten.
Główny projektant budynków kampusu Politechniki Gdańskiej, zbudowanych w latach 1900–1904, zaprojektowanych w historyzującym stylu neorenesansu gdańskiego z wnętrzami w stylu secesyjnym oraz art déco. Pierwotny projekt obejmował Gmach Główny oraz gmachy instytutów: chemicznego, elektrotechniki, laboratorium maszynowego z kominem i wieżą ciśnień oraz innych mniejszych obiektów kampusu. W 1903 roku został radcą budowlanym. Po rozpoczęciu działalności Politechniki był profesorem Wydziale Architektury i w latach 1904–1933 kierował Katedrą Architektury, dziekanem Wydziału Inżynierii Lądowej[4] (w kadencjach 1927–1928, 1931–1932). Wykładał historię architektury antycznej i renesansowej, projektowania architektonicznego, detalu architektonicznego, rysunku ornamentów oraz projektowania architektonicznego dla inżynierów budownictwa[5]. Na jego zajęcia uczęszczała m.in. Miriam Braude[6]. Był pierwszym prorektorem uczelni aż do 1 maja 1933 roku, kiedy to na kilka tygodni przed dojściem w Gdańsku do władzy NSDAP został zmuszony do złożenia dymisji ze względu na pochodzenie narodowe[7].
Następnie zamieszkał w Berlinie u syna Hansa, który był niemieckim weteranem I wojny światowej (jego drugi syn Georg, student architektury poległ w wieku 24 lat jako niemiecki żołnierz 24 marca 1918 roku). Został deportowany 17 czerwca 1943 roku do obozu Theresienstadt wraz z Transportem I/96. Tam też w tym samym roku zginął[8].
W 1929 roku Uniwersytet Techniczny w Hanowerze (Technische Hochschule Hannover) nadał mu tytuł doktora honoris causa jako Dr.-Ing. E.h., co zostało mu odebrane w 1939 r.
Inne projekty Carstena to m.in.[9]:
- gmach Gdańskiego Towarzystwa Ubezpieczeń Od Ognia (Danziger Feuersozietät) z około 1915 roku, przy obecnych Wałach Jagiellońskich, w okresie międzywojennym siedziba m.in. konsulatów Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, po wojnie - KW PZPR, obecnie - organów prokuratorskich
- osiedla Posadowskyweg i Barenweg - obecnie ul. Kochanowskiego i ul. Mickiewicza (Gdańsk Wrzeszcz)
- willa przy obecnej ul. Sobótki 18 (1904)
- Auditorium Maximum Politechniki Gdańskiej (1929)[10]
- Akademicki Klub Żeglarski (zbud. przed 1933) przy obecnej al. Zwycięstwa 23, późniejsza siedziba konsulatów generalnych - NRD (1962–1990) i Niemiec (1990-)
- budynek przy ul. Batorego 10 (1909), w którym architekt zamieszkał
Członek Towarzystwa Sztuk i Rzemiosła Artystycznego oraz Stowarzyszenia na rzecz Zachowania Zabytków Budownictwa i Sztuki Gdańska.
Przypisy
edytuj- ↑ CARSTEN ALBERT – Encyklopedia Gdańska [online], gedanopedia.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
- ↑ Andrzej Januszajtis "Gdańskie historie. Tragiczne losy profesora Carstena" Gazeta Wyborcza Trójmiasto 24 marca 2012. [dostęp 2016-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (6 lutego 2018)].
- ↑ Heiratsregister Standesamt Berlin 2, Nr. 473/1891
- ↑ Wydział Budownictwa - lata 1904-1945. wilis.pg.edu.pl. [dostęp 2015-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Anna, Wille Alberta Carstena [online], Gdańsk Strefa Prestiżu, 12 października 2021 [dostęp 2023-05-28] (pol.).
- ↑ O pannie Mirjam – Żydówce ze Lwowa, która studiowała 80 lat temu na politechnice w Gdańsku - Aktualności [online], pg.edu.pl [dostęp 2021-09-19] (pol.).
- ↑ Dein Magazin - gdansk2016.eu [online], www.gdansk2016.eu [dostęp 2017-11-21] [zarchiwizowane z adresu 2011-01-14] (ang.).
- ↑ CARSTEN ALBERT. [dostęp 2018-10-26].
- ↑ Żydzi gdańscy » Archive » Albert Carsten. [dostęp 2011-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-24)].
- ↑ Das Auditorium maximum Unserer Hochschule. „Danziger Neueste Nachrichten”. 1929, Nr 166 (18.07.1929). Danzig.